Budynek główny
18 IX 2013 - 20 X 2013
Kiedy w 1924 r. zmarł Włodzimierz Lenin, jego ciało zmumifikowano i przekształcono w świecką relikwię. Stworzenie kultu Lenina umożliwiło swoistą „deifikację” jego następcy – Józefa Stalina. Wszechwładny, wszechobecny, wszechwiedzący i nieomylny – taki wizerunek sowieckiego tyrana zbudowała propaganda.
Po II wojnie światowej Stalin, „pogromca” Niemców, kreowany był na najwierniejszego przyjaciela Polski. Narzucony Polakom siłą publiczny kult, który osiągnął apogeum w grudniu 1949 r. w związku z 70. rocznicą urodzin dyktatora, spowodował na Górnym Śląsku, tak jak w całym kraju, coraz wyraźniejszy podział na „oficjalną”, fasadową rzeczywistość i na codzienne życie.
W strategii i ideologii systemu stalinowskiego budowanego w Polsce, Górny Śląsk był terenem kluczowym. Ze swym wielkim przemysłem i zatrudnioną w nim rzeszą ludzi tworzących „nowoczesną i uświadomioną” klasę robotniczą – miał stanowić zaplecze i zapewnić trwałe poparcie dla poczynań władzy ludowej. Jednak specyfika regionu górnośląskiego, silna pozycja Kościoła katolickiego, a przede wszystkim brak tradycji związanych z ruchem komunistycznym uniemożliwiły powodzenie tego planu.
Stalin zmarł w 1953 r. Punktem kulminacyjnym oficjalnie obowiązującej w Polsce żałoby była zmiana nazwy Katowic – stolicy Górnego Śląska - na „Stalinogród” (a województwa katowickiego na stalinogrodzkie). Do publicznego wystąpienia z taką inicjatywą, która faktycznie zrodziła się we władzach centralnych w Warszawie, zmuszony został „lud śląski”. Absurdalna nazwa przetrwała zaledwie trzy lata.
W 1956 r. przywódca ZSRR Nikita Chruszczow w tajnym referacie skrytykował „kult jednostki” oraz wyliczył poważne nadużycia władzy i zbrodnie dokonane na rozkaz Stalina. Owe „błędy” Chruszczow przypisał zwyrodniałemu charakterowi Generalissimusa. Był to zręczny kamuflaż umożliwiający współpracownikom Józefa Stalina uniknięcie współodpowiedzialności za bezprawie i terror.
W Polsce w październiku tego roku rozpoczęła się polityczna odwilż. Zaproponowany społeczeństwu „socjalizm z ludzką twarzą” nie dopuszczał możliwości powrotu do poprzednich metod sprawowania rządów i ich wynaturzonego wykwitu – kultu jednostki.
Wystawę w Muzeum Historii Katowic (ul. ks. J. Szafranka 9) można zwiedzać od 18 września do 20 października 2013 roku.
WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
17 września 2013 roku godz. 13.00
Sesja popularnonaukowa:
Adam Dziuba (IPN), Budowa nowego wizerunku ZSRR i Stalina w latach 1944-1948 na przykładzie
województwa śląskiego
Bogusław Tracz (IPN), Obchody 70. Rocznicy urodzin Józefa Stalina w województwie śląskim
Justyna Pawlas (MHK), Stalinogród – „miasto jasnej przyszłości”
3 października 2013 roku godz. 13.00
Projekcja filmu Tu Stalinogród oraz spotkanie z reżyserem Maciejem Muzyczukiem
10 października 2013 roku godz. 13.00
Spotkanie z Natalią Piekarską – Ponetą, honorową obywatelką Katowic, członkinią Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, pisarką, działaczką społeczną