P

 

PACHELSKA Barbara (14 III 1922, Sosnowiec – 15 VIII 2002, Katowice) – pionierka biegów na orientację w Polsce, działaczka harcerska (członek Związku Harcerstwa Polskiego w l. 1933–2002) i turystyczna (aktywna w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym w Katowicach – w oddziale katowickim i przy Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Katowicach w l. 1951–2002). Uprawiała (zdobywając najwyższe stopnie wtajemniczenia i odznaki) turystykę kwalifikowaną: górską, pieszą, narciarską, żeglarską (patent żeglarza jachtowego). Była kierownikiem Regionalnej Pracowni Krajoznawczej, opiekunem zabytków i społecznym opiekunem przyrody, instruktorem kształcenia kadr w zakresie krajoznawstwa Polski. Zainicjowała i popularyzywoła imprezy na orientację w środowiskach: PTTK-owskich, harcerskich i wojskowych; organizowała kursy kształcące kadrę imprez na orientację (przybliżające zasady ich organizacji), a także wiele imprez zarówno turystycznych, jak i sportowych, w tym międzynarodowe. Była członkiem: Komisji Imprez na Orientację ZG PTTK (jako jedna z pierwszych zdobyła uprawnienia przodownika Imprez na Orientację i licencję sędziego biegów na orientację kl. państwowej w Polskim Związku Biegów na Orientację), Klubu Imprez na Orientację „Zamonit” przy Komendzie Chorągwi ZHP w Katowicach, Komisji Imprez na Orientację Górnośląskiego Oddziału PTTK – Koła „Czartak” przy Komendzie Hufca ZHP im. Bohaterów Wieży Spadochronowej w Katowicach, kierownik referatu weryfikacyjnego OINO. Wyróżniona: Medalem 50-lecia PTTK (2000) oraz odznaką Honorowy Przodownik Turystyki Pieszej; Komisja Imprez na Orientację Zarządu Głównego PTTK nadała jej przyznawany po raz pierwszy w dziejach Towarzystwa tytuł Honorowego Przodownika Imprez na Orientację (XII 2001). Pochowana na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach. Od 2003 organizowany jest memoriał jej imienia w biegach na orientację.
Po ziemi naszej roześlem harcerzy: Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku. Red. K. Heska-Kwaśniewicz. Katowice 2007.

PAJEWSKI Witold (31 X 1902 – 8 II 1961, Katowice) – działacz sportu samochodowego: w l. 1945–1950 w Automobilklubie Śląskim, od 1950 w ZO Polskiego Związku Motorowego (PZM) w Katowicach (dyskryminowany za związki z AK), w 1956 wiceprezes szkoleniowy PZM, od 1958 przewodniczący Rady Głównej Automobilklubów Polskich. Doprowadził do odbudowy tuż po wojnie struktur sportu samochodowego w województwie katowickim i rozwoju nowych (m.in. w l. 1953–1960 do powstania fabryki SAM w Katowicach). Znakomity znawca techniki automobilowej i sportu samochodowego. Zmarł w wyniku wcześniej odniesionych ran powypadkowych. Pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
40 lat w służbie motoryzacji. Historia Polskiego Związku Motorowego. Warszawa 1991; Inskrypcja nagrobkowa na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.

PALOK zob. ►Pawłowski Maksymilian

PALUS Mieczysław (31 VIII 1921, Zaczernie – 17 V 1986, Warszawa) – hokeista, napastnik; zawodnik klubów „Pogoń” i „Spartak” Lwów, „Wisła” i „Cracovia” Kraków, „Legia” Warszawa; zdobył 8 tytułów mistrza Polski (1 raz z „Cracovią”, później 7 razy z „Legią”); 12-krotnie reprezentował Polskę – wystąpił 26 razy, zdobywając 12 bramek; uczestniczył w IO w Sankt Moritz (1948) i MŚ w Pradze (1947). Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako trener, m.in. w l. 60. XX w. w KS „Baildon” Katowice; z warszawską „Legią” zdobył 8 tytułów mistrzowskich. Brał udział w przygotowaniach reprezentacji Polski do IO w Cortina d'Ampezzo (1956). Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica 2013.

PAPEE Adam (23 VII 1895, Lwów – 6 III 1990, Bydgoszcz) – dr prawa (absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie), żołnierz Legionów, powstaniec warszawski; fechmistrz, szablista; zawodnik Krakowskiego Klubu Sportowego (1909–1914), AZS Kraków (1921–1928), „Legii” Warszawa (1928–1932), Śląskiego Klubu Szermierczego Katowice (1933–1936); olimpijczyk (1924, 1928, 1932, 1936); ostatni raz wystąpił w 1946 w meczu szablowym Polska-Czechosłowacja. Był jednym z pionierów szermierki sportowej w Polsce. Od 28 XI 1926 do 2 III 1930 pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Szermierczego; do 1933 był kapitanem sportowym związku. W 1930 otrzymał dyplom fechmistrza amatora. W l. 1923–1970 był sędzią szermierczym związkowym, a w l. 1930–1960 sędzią międzynarodowym. Był także działaczem Związku Polskich Związków Sportowych – Polskiego Komitetu Olimpijskiego; w 1945 należał do grona osób reaktywujących Polski Związek Szermierczy (pracował w komisji sędziowskiej i dyscyplinarnej oraz kole seniorów). Od 1955 zajął się wyłącznie sportem (m.in. trener). Udzielał się w okręgowych związkach w Bydgoszczy, Katowicach i Krakowie. Posiadał liczne nagrody sportowe, m.in. Medal „Kalos Kagathos” i Nagrodę im. Janusza Kusocińskiego. Opublikował wspomnienia: Na planszach czterech olimpiad (1957), Na białą broń (1987). Osiągnięcia: 2 (0–0–2) medale IO – 3 m. szabla drużynowo (1928, 1932); 1 (0–0–1) medal ME (1930), 2 (0–2–0) medale AMŚ – 2 m. floret i szabla drużynowo (1924); 13 (5–4–4) medali MP – 1 m. szabla (1926, 1927,1929, 1932), szabla drużynowo (1932), 2 m. floret (1924, 1925, 1926) i szabla (1924), 3 m. szpada (1925, 1926), floret (1927, 1928).
K. Marcinek: Leksykon polskiej szermierki. Historia, ludzie, medale 1922–2012. Warszawa 2012.

PASKUDA Henryk zob. ►Pokorski Henryk

PASZEK Karol (? – 1939), policjant, szermierz, członek Pierwszego Klubu Szermierczego w Katowicach (1931–1939); 1 (1–0–0) medal MP: 1 m. w szabli drużynowo (1933), zginął w czasie drugiej wojny światowej.
M. Łuczak: Szermierka w Polsce 19181945. Poznań 2016.

PASZKOWSKI Roman (21 IX 1920, Kraków – 29 V 2018, Katowice), dziennikarz radiowy, sprawozdawca sportowy, komentator, wybitny znawca wielu dyscyplin sportu; specjalizował się w takich dyscyplinach, jak siatkówka, koszykówka, piłka ręczna, piłka nożna i tenis. W młodości czynnie uprawiał sport – był koszykarzem Cracovii, Wisły Kraków i AZS-u, wiele lat grał w tenisa stołowego, a potem przeniósł się na korty tenisowe. Karierę dziennikarską rozpoczął jako współpracownik Polskiego Radia w Krakowie, a w l. 1950–1954 pracownik Polskiego Radia w Szczecinie. Od 1954 roku do emerytury (na którą przeszedł w 1980) pracował w rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach, gdzie przez wiele lat pełnił funkcję kierownik redakcji sportowej. W 1976 komentował przebieg siatkarskiego meczu o złoty medal na igrzyskach w Montrealu pomiędzy reprezentacją Polski a drużyną ZSRR. Do dziś w kanonach zawodu radiowego sprawozdawcy wymienia się sposób, w jaki relacjonował wygrany przez Polaków mecz. W 2017 współpracował przy powstawaniu cyklu Radia Katowice „Stadion Śląski – potęga emocji”.

PATYNA Ryszard (1935 [?] – 19 IV 1980) – trener koszykówki w KS „Baildon” (mężczyźni) i AZS-AWF Katowice (kobiety). Osiągnięcia: doprowadził oba zespoły do awansu do I ligi (KS „Baildon” – 1969, 1977).
K. Laszkiewicz: Polska koszykówka męska 1928–2004. Inowrocław 2004; „Sport” 1980, nr 71.

PAWEŁCZYK Marian (10 I 1936 Katowice – 5 IV 2020, Niemcy) – hokeista na lodzie (napastnik), reprezentant Polski, zawodnik „Gwardii” Katowice (1952–1956), „Górnika 20” Katowice (1957–1958), „Preußen” Krefeld (1958–1969). W reprezentacji Polski rozegrał 24 mecze; uczestniczył m.in. w MŚ (1957, 1958). Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. (1957).
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica-Zdrój 2006.

PAWEŁKIEWICZ Mieczysław Franciszek (13 II 1938, Bielsko-Biała – 3 XII 2007, Bielsko-Biała) – saneczkarz, zawodnik klubów: LZS Mikuszowice, (1955, 1963–1965), „Górnik” Katowice (1956–1957), MKS Bielsko-Biała (1958–1962). Wystąpił jako reprezentant Polski na IO (1964) i MŚ (1958, 1962, 1963, 1965). Osiągnięcia: 2 (0–2–0) medale MŚ – 2 m. dwójki (1963), jedynki (1965); 5 (2– 3–0) medali MP – 1 m. jedynki (1959), dwójki (1964); 2 m. jedynki (1963), dwójki (1965, 1966). Uhonorowany tytułem Zasłużony Mistrz Sportu, odznaczony m.in. brązowym i srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.
W. Zieleśkiewicz: Encyklopedia sportów zimowych. Warszawa 2002; B. Tuszyński, H. Kurzyński: Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2010. Warszawa 2010.

PAWLAS Marian (1 V 1933, Jasienica k. Bielska – 12 V 2007, Katowice) – szermierz, florecista KS „Górnik 1920” Katowice (1950–1963), GKS Katowice (1964–1965); absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (geologia). Osiągnięcia: 1 medal MP – 3 m. floret drużynowy (1959). Brat ►Zygmunta Pawlasa.
K. Marcinek: Leksykon polskiej szermierki. Historia, ludzie, medale 1922–2012. Warszawa 2012.

PAWLAS Zygmunt (28 X 1930, Jasienica k. Bielska – 20 VI 2001, Katowice) – szermierz, szablista, srebrny medalista olimpijski z Melbourne, zasłużony sędzia międzynarodowy. Trenował w Międzyszkolnym Klubie Sportowym Katowice (1946–1949) i KS „Górnik” Katowice (1950–1958). Jego trenerami byli: ►Wacław Walnik i ►Adolf Czypionka, a w reprezentacji narodowej węgierski fechtmistrz Janos Kevey. W l. 1952–1958 występował jako reprezentant Polski. Jako szkoleniowiec pracował w GKS Katowice (1957–1991); był współtwórcą m.in. 13 tytułów DMP we florecie kobiet oraz kilku tytułów MPJ w szabli. Należał do zarządu Polskiego Związku Szermierczego i przewodniczył komisji sędziowskiej tego związku (1968–1978); był prezesem Śląskiego Związku Szermierczego w Katowicach (1959–1961), członkiem Komisji Sędziowskiej FIE (1968–1996), sędzią międzynarodowym, m.in. podczas IO (1960, 1964, 1968, 1972, 1976) i MŚ (1961, 1963, 1965–1967, 1969–1971, 1974–1975, 1977–1978), a także śpiewakiem chóru kościoła ewangelickiego Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach. Zasłużony Mistrz Sportu, odznaczony m.in. Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal IO – 2. m. szabla drużynowa (1956); 4 (0–1–3) medale MŚ – 2 m. (1954), 3 m. (1953, 1957, 1958) w szabli drużynowo; 2 (0–1–1) medale MP w szabli – 2 m. drużynowo (1955), 3 m. indywidualnie (1955). Medal olimpijski był pierwszym trofeum sportowca katowickiego na tej rangi zawodach.
B. Tuszyński, H. Kurzyński: Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2006. Warszawa 2007.

PAWLICZEK Antoni (28 IV 1904, Gliwice – 14 VIII 1996, Katowice?) – działacz turystyczny i sportowy, taternik, szybownik. W 1934 zdobył północną ścianę Giewontu drogą do krzyża na wprost. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Górnośląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. W 1953 założył Koła Przewodników Tatrzańskich im. ►Janusza Chmielowskiego w Katowicach, któremu przewodniczył w l. 1964–1967. Udziełał się jako instruktor w Klubie Wysokogórskim w Katowicach, przewodnik beskidzki i miejski po Górnośląskim Okręgu Przemysłowym, instruktor szybowcowy, budowniczy szybowisk, kierownik wyszkolenia szybowcowego (Bezmiechowa k. Ustrzyk Dolnych, Goleszów k. Ustronia; trenował m.in. ►Edwarda Makulę, Stanisława Skrzydlewskiego. Pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
45 lat Koła Przewodników Tatrzańskich im. Janusza Chmielowskiego w Katowicach (1953–1998). Oprac. red. D. Kreuschner-Smolka. Katowice 1999.

PAWLIK Adam (22 V 1968 – 17 X 2018, Jezioro Garda w północnych Włoszech) – działacz sportowy, niezwykle doświadczony instruktor i nurek techniczny, jeden z dwóch Polaków, który zanurkował w jaskini poniżej 200 m, wieloletni instruktor i trener full tmx, mający na swym koncie wiele eksploracji głębokich jaskiń, założyciel Centrum Nurkowego Anaconda, Dyrektor Generalny ASTD (Association of Sport and Technical Divers), wyszkolił pokolenia nurków, a także prowadził masę wymagających nurkowań i eksploracji zarówno wrakowych, jak i jaskiniowych. Zginął podczas próby pobicia rekordu w nurkowaniu na głębokości 333 m. Pochowany na cmentarzu przy ul. Murckowskiej w Katowicach.
https://nekrologi.wyborcza.pl/0,11,,432726,Adam-Pawlik-nekrolog.html; https://divers24.pl/tag/adam-pawlik; https://www.polskie-cmentarze.com/katowice/grobonet/start.php?id=wyniki

pawlik-jerzy

PAWLIK Jerzy (9 III 1919, Wełnowiec – 1 III 2009, Katowice) – dr teologii i magister filozofii, duchowny katolicki, prałat, delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. emigrantów polskich, zasłużony duszpasterz Polaków w Europie Wschodniej w okresie „ludowej Polski”, badacz dziejów kościoła, działacz społeczny. W 1937 ukończył Państwowe Gimnazjum im. Stanisława Kostki (ob. III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza), był wychowankiem Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie i studentem kierunku filozoficzno-teologicznego na UJ; studiował też w Widnawie (Czechy). Święcenia kapłańskie przyjął we Wrocławiu (1942). Był wikariuszem w parafii św. Wojciecha w Radzionkowie (1942–1945), następnie pracował duszpastersko w Piekarach Śląskich, głównie jako katecheta tamtejszych szkół i duszpasterz młodzieży (hufca harcerskiego). Od 1958 wykładał historię Kościoła, metodologię pracy naukowej oraz teologię pastoralną na różnych uczelniach katolickich: w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie, Seminarium Ojców Franciszkanów w Panewnikach, Wyższym Instytucie Katechetycznym przy Polskiej Akademii Technicznej w Krakowie. Był krajowym duszpasterz pracującej młodzieży żeńskiej (1958), krajowym koordynator pieszych pielgrzymek, delegatem Konferencji Episkopatu Polski dla krajów RWPG (1972). Brał czynny udział w pomocy ośrodkom polonijnym na terenie NRD, Czechosłowacji, Węgier, Rumuni oraz w byłych republikach radzieckich („ordynariusz RWPG”); był konsultorem w Radzie ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek, członkiem Polskiego Towarzystwa Teologicznego, Polskiego Towarzystwa Mariologicznego, Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego. (przewodnik PTTK), a od 1968 Komisji Maryjnej Konferencji Episkopatu Polski (kierował pracami Podkomisji Sanktuariów Maryjnych), należał także do Komisji Krajowej Episkopatu Polskiej ds. Młodzieży oraz ds. Duszpasterstwa Turystycznego. Położył wielkie zasługi w organizowaniu duszpasterstwa pielgrzymkowego i turystycznego. Od 1975 organizował pielgrzymki do krajów Europy Zachodniej. Był członkiem Papieskiej Rady ds. Laikatu oraz Papieskiej Rady ds. Świeckich (sekcji młodzieżowej, odpowiedzialnej m.in. za organizację Światowych Dni Młodzieży – z udziałem młodzieży z Polski nawet w czasie stanu wojennego), kapelanem Jego Świątobliwości (1986), kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej diecezji Szekesfehervar na Węgrzech. W l. 1930–1950 aktywnie działał w ruchu młodzieżowym – był członkiem Pierwszej Męskiej Drużyny ZHP im. Tadeusza Kościuszki w Katowicach, instruktorem i sekretarzem drużyny ZHP w Bytkowie, działał w tajnej strukturze harcerskiej w Widnawie (współorganizator obchodów rocznicy 3 Maja w seminarium), członkiem „Warty Narodowej Harcerzy” w Radzionkowie (organizacji wspomagającej więźniów obozów koncentracyjnych); po 1945 zasiadał w Zarządzie Komendy ZHP w Katowicach, pracował w Instruktorskim Zespole Szkoleniowym, od 1946 organizował pielgrzymki młodzieżoweh w Polsce. W l. 1945–1949 pracował w różnych strukturach sodalicji mariańskiej. Od l. 50. XX w. prowadził aktywną działalność turystyczną, był członkiem Komisji Krajoznawczej PTTK (1965–2009). Pełnił też funkcję wiceprezesa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Rumuńskiej. Autor wielu prac naukowych z historii i geografii Śląska, np.: Rozwój sieci parafialnej na Górnym Śląsku w okresie industrializacji (Kraków 1975), Przewodnik piekarski (Katowice 1983), Szlak husarii polskiej (Warszawa 1985), Nieustannie do przodu. Felietony i artykuły (Częstochowa 2005), Ponad barierami. Troska duszpasterska w byłym bloku wschodnim 1972–1994 (Poznań 2007), Zakony w Polsce. Materiały szkoleniowe dla przewodników. Praca zbiorowa pod red. J. Pawlika (Łódź 2007). Został uhonorowany członkostwem wielu Związków Polaków mieszkających za granicą. Odznaczony: Medalem Pamiątkowym 1000-lecia Państwa Węgierskiego (1998), Nagrodą im. Wojciecha Korfantego (1999). Pochowany na cmentarzu parafialnym w Józefowcu. Uchwałą Rady Miasta Katowice nr XLIV/898/09 z 27 VII 2009 został patronem ronda w Dąbrówce Małej.
J. Pawlik, A. Steuer: Katowiczanin ks. Jerzy Pawlik. Z okazji 60 lat posługi kapłańskiej. Katowice 2002; https://www.encyklo.pl/ =Pawlik_Jerzy.

PAWŁOWSKI Maksymilian (3 VIII 1911, Giszowiec – 29 V 1997, Katowice), pseud. Macioł, Palok – piłkarz (bramkarz), zawodnik klubów: „Dąb”, „Eminencja”, „Baildon” Katowice. W 1936 zaliczył 18 występów w I lidze.

PAŹDZIOR Małgorzata (1928–1970), lekkoatletka, sprinterka, zawodniczka Pogoni Katowice, Stali Katowice; osiągnięcia: 2 (1–0–1) medale MP – 1 m. (1948) w sztafecie 4 x 100 m, 3 m. (1948) w sztafecie 4 x 200 m.
A. Lasocki, Sto lat polskiej lekkoatletyki, t. 3, Warszawa 2021.

PECOLD Adam (18 V 1946, Dąb – 25 IX 2013, Chorzów) – trener piłki ręcznej. W młodości grał w piłkę ręczną w MKS Katowice i AZS Katowice. W 1969 ukończył Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie. Trenował żeńską drużynę AZS Warszawa (1966–1969), żeńskie drużyny „Azotów” (1969–1972) i „Ruchu” Chorzów (1972–1976, 1982–1991), prowadził prace szkoleniowe w AZS Katowice (1976–1981). W l. 1970–1975 był drugim trenerem reprezentacji Polski seniorek. W tym okresie „biało-czerwone” na MŚ wywalczyły: 5. miejsce w Jugosławii w 1973 i 7. miejsce w Kijowie w 1975. Po przemianach społeczno-politycznych l. 90. XX w. wyjechał na Zachód zaproszony tam przez francuski zespół HBVC „Villeneuve D'Asco” Lille. Zawodowo pracował m.in. w Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach Za swój wkład w rozwój piłki ręcznej uhonorowany Diamentową Odznaką Związku Piłki Ręcznej w Polsce. Pochowany w Chorzowie.
A. Steuer: Adam Pecold (1946–2013). „Zeszyty Chorzowskie” 2014, T. 15.

PEŁKA Wiktor (31 VII 1913, Częstochowa – 26 III 1996, Warszawa) – szybownik, pilot samolotowy, pionier akrobacji samolotowej w Polsce (1938), ppor. rezerwy lotnictwa. Był członkiem Aeroklubu: Wileńskiego (1932–1934) i Aeroklubu Śląskiego (1938–1939). Służbę wojskową odbył w IV Pułku Lotniczym w Toruniu; ukończył kurs Przysposobienia Wojskowego Lotniczego w Katowicach. Brał udział w wielu zawodach lotniczych. Walczył w kampanii wrześniowej (pilot łącznikowy przy X Dywizjonie Bombowym ppłk. Józefa Werakso; zestrzelony 17 IX 1939 przez wojska sowieckie, lądował przymusowo k. Buczacza). W l. 1945–1973 był pilotem doświadczalnym I kl. Instytutu Lotnictwa i instruktorem lotnictwa. Odbył pierwszy w Polsce lot śmigłowcem. Należał do Klubu Seniorów Lotnictwa.

PENAR Stanisław Andrzej (28 XI 1935, Klimkówka – 14 XII 1993, Katowice) – dziennikarz sportowy; związany z gazetą „Sport” (1961–1990) – kierował działem piłkarskim. Zdobył wiele wyróżnien dziennikarskich: I nagroda w ogólnopolskim konkursie na najlepsze publikacje o sporcie wiejskim, Nagroda Młodych (1965), II nagroda w konkursie Złotego Pióra (1966), III nagroda w konkursie „Powróćmy do korzeni”; był współautorem książek: 50 lat Klubu Sportowego Górnik przy kopalni Anna w Pszowie 1924–1974 (1974), W blasku Złotej Nike (1975).
B. Tuszyński: Bardowie sportu. Wydawnictwo z okazji 50-lecia Klubu Dziennikarzy Sportowych. Warszawa 2009.

PENCZEK Roman (10 XII 1929, Mysłowice – 3 VI 1987, Katowice ), pseud. Ciano – hokeista (obrońca), olimpijczyk. Trenował w klubach: KS 09 Mysłowice (1943–1950 i 1958–1961), „Górnik” Janów (1951–1954), „Górnik” Katowice (1954–1958). Był 24-krotnym reprezentantem Polski (1951–1955) – zdobywając 5 bramek; wystepował na IO (1952) i MŚ (1955). Osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal AMŚ: 3 m. (1953); 4 (1–3–0 ) medali MP: 1 m. (1958), 2 m. (1952, 1956, 1957). Po zakończeniu kariery zawodniczej był trenerem i działaczem hokejowym.
B. Tuszyński: Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2006. Wrocław [b.r.w.].

PERONO-ALBRECHT Leokadia (29 X 1911, Katowice – 20 IV 1986, Chorzów) – lekkoatletka, zawodniczka klubów sportowych: „06” Katowice (1926–1929) i „Pogoń” Katowice (1930–1932). Osiągnięcia: 2 (0–0–2) medale MP – 3 m. bieg na przełaj (1927), bieg na 1 km (1928).
H. Kurzyński i in.: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1922–2011: konkurencje kobiece. Bydgoszcz 2011.

PETRESCU Kurt (8 XI 1913, Katowice – ?) – pływak, waterpolista, zawodnik EKS Katowice. Osiągnięcia: 2 (2–0–0) medale MP (1933, 1934).

PIĄTEK (Piontek) Leonard Franciszek (3 X 1913, Królewska Huta – 1 VII 1967, Chorzów), piłkarz, napastnik, reprezentant Polski, trener piłkarski, zawodnik AKS Chorzów (1926–1936, 1937–1939, 1945–1947), Floty Gdynia (w czasie odbywania służby wojskowej, 1936–1937), Germania Königshütte (1939–1944), Pogoni Katowice (1948–1949); 17 występów w reprezentacji Polski (1936–1939), uczestnik MŚ (1938); osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. (1937) z AKS-em jako bieniaminkiem w ekstraklasie, w latach 1939–1944 trzykrotnie wywalczył z Germanią mistrzostwo Górnego Śląska i brał udział w rozgrywkach o mistrzostwo i puchar Niemiec.
A. Steuer: Chorzowski słownik biograficzny, t. 2., pod red. Zbigniewa Kapały. Chorzów 2008.

PIĄTKOWA Edyta ( 1918–?) – tenisistka, zawodniczka Koła Sportowego „Stal” Katowice. Osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal MP – 1 m. drużynowo (1950).

piatkowska-maria

PIĄTKOWSKA Maria (24 II 1931 Goleni, Rejon Jedynce, Rumunia – 19 XII 2020), p.v Chojnacka, z d. Ilwicka – lekkoatletka, sprinterka i płotkarka, wieloboistka, uprawiała skok w dal; trenowała w klubach: MKS Matura Giżycko, Lechia Olsztyn, Związkowicc Olsztyn, AZS Warszawa, Kolejarz Piotrowice i Legia Warszawa. Uczestniczka IO (1952, 1960, 1964) oraz ME (1954, 1958, 1962). Osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal IO – 1 m. 4 x 100 m (1964); 3 (1–0–2) medale ME – 1 m. 4 x 100 m (1962), 3 m. 4 x 100 m (1958), bieg na 80 m przez płotki (1962); 15 (6–5–4) medali MP – 1 m. bieg na 80 m przez płotki (1963), pięciobój (1954, 1955), 4 x 100 m (1959, 1964), skok w dal (1958); 2 m. bieg na 100 m (1960), skok w dal (1960, 1961, 1962, 1963); 3 m. bieg na 100 m (1957, 1958, 1964), skok w dal (1959); rekord świata w sztafecie 4 x 100 m (44.2, Łodź 1964). Była żoną dyskobola, olimpijczyka Edmunda Piątkowskiego. Odznaczenia: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1999), złoty medal „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”, tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu.
Onet sport [dostęp 19.12. 2020].

PIECHULA Karol (6 VIII 1912, Katowice – 31 XII 1946, Katowice), szczypiornista, zawodnik KS „Pogoń” Katowice (1935). W l. 1936–1939 wystąpił 6 razy w reprezentacji Polski, strzelając 5 goli. Osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal MP – 1 m. w 1935 w piłce ręcznej jedenastoosobowej.
W. Zielenkiewicz: 90 lat polskiej piłki ręcznej. Warszawa 2008; pismo USC Katowice z 28 XI 2017 w MHK.

PIECHUTA Ryszard (1944 – 26 III 2022, Niemcy), hokeista na lodzie, zawodnik Baildonu i GKS Katowice; w barwach tego drugiego zdobył 1 (0–0–1) medal MP – 3 m. (1975).

PIECYK Jan (17 IX 1940, Tarnowskie Góry – 22 IX 2021, Katowice), piłkarz, obrońca; zawodnik Gwarka Tarnowskie Góry, Rapidu Wełnowiec, w latach 1965–1971 w GKS Katowice, 87 meczów; osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. (1970). Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Katowicach -Dębie.
A. Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii, t. 6, Ludzie 1962–1982, Katowice 2022.

PIENIĄŻEK Eligiusz (1915, Zawiercie – [?]) – sztangista, zawodnik „Wisły” Kraków (1933), Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół II” Katowice (1935–1939). Osiągnięcia: 2 (2–0–0) medale MP – 1 m. w wadze średniej (1935, 1936).
A.Steuer: Dzieje ciężkiej atletyki na Górnym Śląsku 1878–1945. Katowice 1986.

Pieronkiewicz Grzegorz

PIERONKIEWICZ Grzegorz (8 IV 1975, Katowice – 18 X 2016, Racibórz) – zapaśnik w stylu klasycznym (waga: 100 kg i +100 kg), trenował w: GKS Katowice (1989–1992) i KS „Unia” Racibórz. W l. 2012–2016 jednocześnie pełnił obowiązki prezesa Polskiego Związku Zapaśniczego i Miejskiego Klubu Zapaśniczego „Unia” Racibórz. Reprezentował Polskę na ME i MŚJ. Osiągnięcia: 4 (0–2–2) medale MP – 2 m. waga 100 kg (1994), waga 125 kg (1997); 3 m. waga 130 kg (1996, 1999).
A. Głaz i in.: Historia polskich zapasów 1922–2012. Warszawa 2012.

PIEROŃCZYK Jerzy (28 IV 1920, Załęże – 12 I 1982, Katowice), tenisista stołowy, do 1939 roku zawodnik KS Strzelec i Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej w Załężu, po 1945 w KS Kopalnia Kleofas. Osiągnięcia: 1 m. (1949) w mistrzostwach Śląska.
A. Steuer: Ruch sportowy w Katowicach-Załężu (18951998). W: „Kronika Katowic”, t. 8. Katowice 1998.

PIETRZAK Władysław (8 XI 1919, Warszawa – 27 III 2008, Warszawa), pseud. Prus – działacz sportów motorowych. Należał do warszawskich organizacji motocyklowych: Polskiego Klubu Motocyklowego i Polskiego Związku Motocyklowego (1937–2008). Był żołnierzem AK, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. W l. 1945–1970 przebywał na Śląsku (absolwent Politechniki Gliwickiej – ukończył studia inżynierskie). Przyczynił się do reaktywowania struktur sportu motocyklowego w Katowicach (1946). W Okręgu Śląsko-Dąbrowskim Polskiego Związku Motocyklowego w Katowicach pełnił funkcję kapitana sportowy, powierzono mu też obowiązki referenta prasowego: redagował (do końca l. 40. XX w.) specjalistyczną kolumnę poświęconą sportom motorowym w gazecie „Sport”. Był: ekspertem do spraw motoryzacyjnych w Polskim Radiu Katowice (od 1946), przewodniczącym sekcji motocyklowej Koła Sportowego „Ogniwo” Bytom (1950–1952), delegatem (1955) na kongres Międzynarodowej Federacji Motocyklowej (FIM), członkiem Podkomisji Wyścigów Torowych FIM (1956), Podkomisji Turystyki Motorowej FIM (1959–1973), wiceprezydentem (1973) i prezydentem Komisji Wyścigów Torowych FIM (do 1982), działaczem Komisji Fair Play w UNESCO (1956–1987), współtwórcą regulaminów sportu żużlowego w Polsce oraz ujednoliconych regulaminów FIM. W l. 1982–1989 prześladowany i pozbawiony paszportu. W 1993 został honorowym i dożywotnim członkiem FIM. Prowadził kursy szkoleniowe i opracowywał regulaminy wyścigów. W Telewizji Katowice był redaktorem Magazynu Postępu Technicznego; współpracował z redakcjami „Motoru”, „Tygodnika Żużlowego”, „Speedway Star & News” i innych pism. Odznaczony srebrnym medalem Za zasługi dla FIM, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także wyróżniony „Złotym Ekranem” TV Katowice.
40 lat w służbie motoryzacji. Historia Polskiego Związku Motorowego. Warszawa 1991.

PIŁAT Stanisław (13 IV 1909, Nowy Targ – 10 V 1993, Nowy Targ) – bokser, stoczył 170 walk (143–3–24), zawodnik klubów: „Warta” Poznań (1931–1936), Policyjny KS Katowice (1936–1939). 20 razy wystąpił jako reprezentant Polski: w meczach międzypaństwowych (1933–1939), na  IO (1936) i ME (1934, 1937, 1939), odnosząc 9 zwycięstw. Osiągnięcia: 6 (6–0–0) medali Indywidualnych MP – 1 m. w w. ciężkiej (1934–1939), 5-krotnie (1932–1936) walczył w drużynie mistrza Polski (poznańska „Warta”). Po zakończeniu kariery zawodniczej (po wojnie) był nauczycielem wychowania fizycznego w Technikum Skórzanym w Nowym Targu, prowadził z młodzieżą m.in. treningi bokserskie i lekkoatletyczne. Zajmował się także szkoleniem bokserów Rzemieślniczego Klubu Sportowego Gorce.
B. Tuszyński, H. Kurzyński: Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2010. Warszawa 2010.

POHL Emil (10 IX 1905, Szopienice – 1942), piłkarz KS Rozdzień (1923–1929), 1. FC Katowice (do 1938), występował w I lidze (1929). Poległ na froncie wschodnim jako żołnierz Wehrmachtu.
A. Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii, T. 1: Ludzie 1918–1939. Katowice 2017.

POHL Kurt (21 I 1900, Katowice – ?) – piłkarz; zawodnik I (Erster) F(ußball) C(lub) Katowice; reprezentant Polski (1926). Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP w piłce nożnej (1927).
A. Gowarzewski: Biało-czerwoni. Dzieje piłkarskiej reprezentacji Polski 1921–2018. Ludzie, mecze, fakty, daty. Dokumentacja B.L. Szmel. Katowice 2018.

POHL Kurt Walter (21 I 1900, Katowice – 7 VI 1955, Lębork) – piłkarz (obrońca), zawodnik klubów: „Diana” i „Erster Fußball Club” (IFC) Katowice. W 1926 występował w reprezentacji Polski, a w l. 1927–1928 w ekstraklasie. Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal (srebrny) MP w piłce nożnej (1927).
A. Gowarzewski: Biało-czerwoni. Dzieje piłkarskiej reprezentacji Polski 1921–2018. Ludzie, mecze, fakty, daty. Dokumentacja B.L. Szmel. Katowice 2018.

POKORSKI Henryk (właśc. Henryk Paskuda, do 1938) (1899 – 14 III 1994) – powstaniec śląski, działacz szachowy, członek założyciel Polskiego Związku Szachistów Województwa Śląskiego (27 IV 1924) i członek pierwszego zarządu tego Związku (II sekretarz lub wicesekretarz). Był delegatem śląskich szachów na zjazd założycielski Polskiego Związku Szachowego w 1926. W okresie okupacji grał w krakowskich turniejach o mistrzostwo Generalnej Guberni. Po wojnie czynny do 1950; wystepował w reprezentacji Katowic. Osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal DMP – 3 m. (1946).
https://www.szachypolskie.pl/henryk-pokorski.

POKUS (przydomek), zob. Wiktor AlojzyOpolka.

POLEŚ Reinhold (14 II 1920, Giszowiec – 4 VII 1983 Katowice) – hokeista na lodzie (skrzydłowy), zawodnik klubów: „Siła” Giszowiec, „Górnik” Janów, „Naprzód” Janów, „Górnik” Katowice. Osiągnięcia: 5 (0–2–3) medali MP – 2 m. (1950, 1952), 3 m. (1946, 1953, 1954). Wyróżniony srebrną odznaką Polskiego Związku Hokeja na Lodzie.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006.

POLSKI „PELE”, zob. ►Gasz Alojzy Augustyn.

POŁACIK Stefan (31 VIII 1946 Będzin–16 XI 2005), zapaśnik w stylu klasycznym, działacz sportowy, absolwent AWF Warszawa (1973), zawodnik MKS Górnik Dąbrowa Górnicza (1959‑1970) w kategoriach wagowych 42‑68 kg, sędzia okręgowy i związkowy kl. II, kl. I, kat. E od 1988, sędziował w MŚ (dziesięciokrotnie) i w ME (dwunastokrotnie); trener MKS Dąbrowa Górnicza (1965‑1971), GKS Katowice (1971‑1979, jego wychowankiem jest medalista MŚ i ME Bogusław Klozik), RKS Siła Mysłowice (1979‑1981), członek komitetu organizacyjnego ME (1972), MŚ (1974 i 1984), przewodniczący komitetu organizacyjnego MEJ w Katowicach (1987); wiceprezes ds. sportowych GKS Dąbrowa Górnicza, członek zarządu i prezes OZZ Katowice (1980‑1988), wiceprezes PZZ ds. sportowych (1981‑1991), członek komisji rewizyjnej PZZ; odznaczenia: Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi (1982), Srebrna i Złota Gwiazda FILA, srebrna i złota odznaka „Zasłużony dla Kultury Fizycznej”, „Złota Gwiazda PZZ”, Złota Odznaka „Zasłużony dla Województwa Katowickiego”.
„Sport” 1978, nr 156; https://jerzylipski.pl/wp-content/uploads/2020/06/historia_polskich_zapasow_1922__2012.pdf

POŁUDNIAK Henryk Oskar (30 I 1925, Katowice – 9 VI 1946, Katowice) – działacz robotniczy, młodzieżowy, sportowy. Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, przewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych (1946) i kierownikiem Wydziału Młodzieżowego PPS. Należał do KC OMTUR w Warszawie, Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach i Zarządu Robotniczego Sportowego Komitetu Okręgowego na Śląsku. Stworzył najsilniejszy ośrodek omturowski w Polsce. Zginął w wypadku motocyklowym.
ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/henryk-oskar-poludniak.

PONCZEK Mirosław (23 II 1947, Siemionia k. Będzina – 12 II 2014, Sosnowiec) – prof. zw. dr hab., nauczyciel akademicki w Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach (kierował Katedrą Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej i Zakładem Historii Kultury Fizycznej), historyk kultury fizyzcznej i ruchu sportowego w organizacjach młodzieżowych Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Stopień doktora nauk o kulturze fizycznej uzyskał na AWF im. Bronisława Czecha w Krakowie (1984), a doktora habilitowanego na AWF im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu na podstawie rozprawy: Kultura fizyczna w polskich katolickich organizacjach młodzieżowych II Rzeczypospolitej (1999). Przed pracą na uczelni był m.in. adiunktem w Muzeum Śląskim w Katowicach (kierownikiem Sekcji Historii Sportu i Turystyki). Opublikował ponad 260 prac naukowych, w tym 7 broszur książkowych, 7 pozycji zwartych pod współredakcją.
https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Prace_Naukowe_Akademii_im_Jana_Dlugosza_w_Czestochowie_Kultura_Fizyczna/Prace_Naukowe_Akademii_im_Jana_Dlugosza_w_Czestochowie_Kultura_Fizyczna-r2013-t12-n1.

POPIEL Stefan (27 XI 1889, Sucha k. Żywca – ?) – dyrektor Poczty Polskiej w Katowicach, legionista, żołnierz I Brygady Legionów Polskich i Polskiego Korpusu Posiłkowego (uczestnik bitwy pod Rarańczą – wzięty do niewoli i więziony przez Austriaków), ppłk. rezerwy, prezes zarządu Okręgu Śląsko-Dąbrowskiego Pocztowego Przysposobienia Wojskowego, Ligi Morskiej i Kolonialnej w Katowicach, prezes Śląskiego Okręgowego Związku Kajakarskiego w Katowicach i sekcji kajakarskiej Pocztowego Przysposobienia Wojskowego w Katowicach, jeden z organizatorów I Wszechsłowiańskiej Wystawy Filatelistycznej w Katowicach (1934).
Czy wiesz, kto to jest? Red. S. Łoza. Warszawa 1983; A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

POPOWICZ Andrzej, przydomek „Jajor” (16 II 1937, Katowice–27 III 2019), syn Oktawiana ►Popowicza i Edyty ►Popowicz, mjr wojska polskiego, konstruktor maszyn górniczych, narciarz, alpinista, motocyklista, automobilista; członek Klubu Wysokogórskiego w Katowicach (1952–1997), oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Bielsku-Białej (1998–2019). Osiągnięcia alpinistyczne: wejście na Mont Blanc (1969), Elbrus (1970), przejście całej grani Atlasu Wysokiego w Północnej Afryce (1972); pierwsze polskie wejście na główny wierzchołek Langar Zom w Hindukuszu (1973); podczas wyprawy himalajskiej na Lhotse (1979), z udziałem Jerzego Kukuczki, był tragarzem, dochodząc do obozu trzeciego na wysokości 7300 m n.p.m. W latach: 60. i 70. XX w. startował w rajdach samochodowych, od tzw. pierwszego kasku po mistrzostwa Polski, prezentował też slajdy z gór świata, był autorem artykułów o tematyce górskiej publikowanych m.in. w czasopismach: „Taternik”, „Optymista”, „Góry i Alpinizm”, „Co słychać?”, „Biuletyn Informacyjny Oddziału PTT w Bielsku-Białej”, „Orzeł Skalny”, w roczniku „Pamiętnik PTT”, a także książki pt. O wojsku z Doliny Kobylańskiej, Druciarzu i innych, co po górach chodzili (2018). Za swoje osiągnięcia zawodowe został odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, odznaczeniami „Zasłużony dla Rozwoju Województwa Katowickiego” oraz Brązową i Srebrną Odznaką „Zasłużony dla Górnictwa RP”, za działalność sportową otrzymał Złotą Odznakę „XXX-lecia Kultury Fizycznej i Sportu”, medal „W Setną Rocznicę Powstania Organizacji Taternickich w Polsce” oraz dziesiątki medali, dyplomów, pucharów i nagród w zawodach narciarskich i rajdach samochodowych. Za działalność turystyczną został uhonorowany wyróżnieniem prezydenta Bielska-Białej „Za Zasługi dla Rozwoju Turystyki” (2011) oraz „Honorową Złotą Odznaką PTT z kosówką” (2014). Pochowany na cmentarzu w Bogucicach, we wspólnym grobie z rodzicami.
https://www.bielsko.ptt.org.pl› odszedl-andrzej-popowicz

POPOWICZ (z d. Gosiniecka) Edyta (26 I 1913, Zabrze – 17 XII 1993, Katowice) – łyżwiarka figurowa, zawodniczka Śląskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego Katowice (1930–1935), reprezentantka Polski (1932). Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal Igrzysk Słowiańskich: 2 m. solistki (1932), 4 (4–0–0) medale MP: 1 m. solistki (1932–1935). Najlepsza polska łyżwiarka solistka l. 30. XX w., zapoczątkowała proces przełamywania dominacji Lwowa w łyżwiarstwie figurowym przez macierzysty klub. Żona działacza sportowego ►Oktawiana Popowicza.
B. Chruścicki, J. Żemantowski: Piruetem przez historię. Warszawa 2008; A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

popowicz-oktawian

POPOWICZ Oktawian (8 II 1898, Lwów – 21 XI 1995, Katowice) – inż. górnictwa, działacz sportowy, skaut – obrońca Lwowa (1918), ochotnik w walkach na froncie wschodnim (1919–1920), absolwent Politechniki Lwowskiej. W poł. l. 20. XX w. osiadł w województwie śląskim – członek Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Województwa Śląskiego, założyciel Polskiego Klubu Motocyklowego Katowice (1930), członek zarządu Śląskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego, działacz KS Pogoń Katowice. Wrażenia z podróży motocyklem po Europie zamieścił w „Przeglądzie Samochodowym”; publikował artykuły w „Mechaniku i Techniku” (z budowy maszyn górniczych); zgłosił wiele patentów górniczych. Po II wojnie światowej ceniony pracownik Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach, prof. zwyczajny na Wydziale Górnictwa Politechniki Śląskiej w Gliwicach i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie; kontynuował prace badawcze nad maszynami górniczymi i urządzeniami wyciągowymi. Mąż Edyty Gosinieckiej (zob. ►Edyta Popowicz), odznaczony za udział w walkach niepodległościowych Srebrnym Krzyżem Zasługi. Mieszkał na Koszutce; pochowany na cmentarzu w Bogucicach.
Czy wiesz, kto to jest? Red. S. Łoza. Warszawa 1983; A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

popowicz-xenia

POPOWICZ Xenia (1926, Małuszyn n. Pilicą – 8 VI 2022, Małuszyn n. Pilicą); działaczka PTTK, w kole przewodników beskidzkich w Katowicach, od 1954 jako sekretarz koła, prowadziła niezliczoną ilość wycieczek zakładowych i innych zlecanych przez Biura Obsługi Ruchu Turystycznego, wycieczek szkoleniowych organizowanych w ramach koła, autorskich wycieczek w ramach akcji „Przewodnik czeka”; sprawowała patronat nad schroniskiem na Równicy, budową wieży widokowej na Baraniej Górze, tworzeniem Baraniogórskiego Ośrodka Kultury Turystyki Górskiej „U źródeł Wisły” na Polanie Przysłop. Pochowana została na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
https://www.nekrologi.net/

PORAJ [pseud.] zob. ►Antoszewski Jan

PRABUDZKI-DOŁĘGA Zygmunt (23 XI 1912, Chwałkówko, woj. poznańskie – 17 VI 1931, Katowice) – lotnik, syn hr. Tadeusza Dołęgi-Prabudzkiego i Ojcumiły z Kunsztelanów Prabudzkiej. Ukończył gimnazjum klasyczne w Katowicach. Był pierwszym wyszkolonym dyplomowanym pilotem Śląskiego Klubu Lotniczego, oblatywaczem. Zmarł wskutek ciężkich obrażeń odniesionych podczas wypadku w samolocie „Silesia IV” na lotnisku Muchowiec; jego śmierć zakończyła działalność produkcyjną Pierwszej Śląskiej Fabryki Samolotów „Silesia” w Wielkich Hajdukach. Pochowany na cmentarzu katolickim przy ul. Francuskiej w Katowicach.
https://niebieskaeskadra.pl/; Inskrypcja nagrobkowa na Cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.

PRADELLA Ernst Otton zob. ►Wilimowski Ernest

PRADELOK Wincenty Izydor (4 IV 1905, Katowice – 15 VIII 1987, Siemianowice), piłkarz, zawodnik Orła Wełnowiec i 1.FC Katowice, występował w I lidze (1929).
A. Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii. T. 1. Ludzie: 1918–1939. Katowice 2017.

PRAWNIK zob. ►Czepczor Jan

preiss-elfryda

PREISS Elfryda (19 II 1914, Mysłowice – 14 I 1994, Mysłowice) – lekkoatletka, absolwentka Miejskiej Szkoły Handlowej w Katowicach. Reprezentowała kluby: ŚKLA Katowice (1928–1930), „Pogoń” Katowice (1931–1934), „Legia” Warszawa (1935). Trenowała też łyżwiarstwo figurowe w Śląskim Towarzystwie Łyżwiarskim w Katowicach. Osiągnięcia: 3 (1–0–2) medale MP – 1 m. sztafeta 4 x 100 m (1932), 3 m. sztafeta 4 x 200 m (1933), sztafeta 4 x 100 m (1934).
H. Kurzyński i in.: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1922–2011: konkurencje kobiece. Bydgoszcz 2011.

PROMIŃSKI Joachim (8 IV 1929, Katowice – 16 VIII 1999, Katowice) – sędzia i działacz hokeja na lodzie, przewodniczący Kolegium Sędziów Śląskiego Związku Hokeja na Lodzie (1984–1989, 1998–1999), działacz „Górnika” Murcki, i KS „Górnik 1920” Katowice. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica-Zdrój 2006.

PRUS zob. ►Pietrzak Władysław

PRZECHERKA Jan Konrad (18 II 1922, Bobrek – 7 I 1981, Katowice) – piłkarz, napastnik; zawodnik „Ruchu” Chorzów; długoletni działacz KS „Słowian” Katowice, trener, instruktor piłkarski. W barwach „Ruchu” wywalczył dwa tytuły mistrza kraju (1951 – za zdobycie Pucharu Polski, 1952). W 1948 występował w reprezentacji Polski.
APK, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Katowice, Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki, sygn. Spis 1, 167

PRZEWOŹNIK Jan (Piotr) (16 IX 1957 Katowice – 31 VII 2023, Gorzów Wlkp.), zawodnik GKS Tychy (1971–1972), Startu Katowice (1972–1978), Startu Lublin (1978–1989) i Stilonu Gorzów (od 1989), grał też w drużynach niemieckiej Bundesligi, trener. Indywidualny (jako junior i senior) oraz wielokrotny drużynowy MP w szachach, z drużyną katowicką trzy razy zdobył tytuł drużynowego mistrza Polski juniorów, a w latach 1976–1992 siedmiokrotnie awansował do finału indywidualnych mistrzostw Polski, w 1979 był indywidualnym mistrzem Polski w turnieju rozgrywanym systemem szwajcarskim, uczestniczył w Olimpiadzie Szachowej na Malcie (1980). Przyczynił się do zdobycia przez gorzowskich szachistów siedmiu tytułów drużynowego mistrza Polski. W 1985 roku otrzymał tytuł mistrza międzynarodowego. Absolwent psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1984), ukończył też Podyplomowe Studium Trenerskie w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie (1989 i 2003) z tytułem trenera I klasy. W 2014 roku obronił pracę doktorską pt. Strategie myślenia w złożonych sytuacjach gry w szachy w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Był wykładowcą Młodzieżowej Akademii Szachowej i konsultantem kadry polskich szachistów juniorów. W 2020 roku zwyciężył w MP seniorów (wiek 55–65 lat). Jest autorem książek o szachach, m.in.: Gambit Blumenfelda (1986), Die Wiener Partie (1990, z Jerzym Konikowskim), The Blumenfeld Gambit (1991, z Malcolmem Peinem), Skacząc trochę inaczej (1991, z Damianem Końcą), Sprawdź swoją fantazję szachową (1992) i Myśl Działaj Zwyciężaj! Psychologia szachów w praktyce (2003), Test predyspozycji szachowych (2005), Stare i nowe anegdoty szachowe (2013, praca zbiorowa) i Śląskie ciekawostki szachowe (2017, ze Zbigniewem Hurnikiem i Karolem Pinkasem).
https://encyklopedia.wimbp.gorzow.pl/p/przewoznik_jan/przewoznik

PRZYGODA Henryk (12 III 1938 – 1 I 2020, Katowice) – zapaśnik (styl klasyczny i wolny), zawodnik klubów MOJ Załęże, „Flota” Gdynia, „Siła” Mysłowice, GKS Katowice, trener. Osiagnięcia: 3 (0–1–2) medale MP – 2 m. w stylu klasycznym w wadze półśredniej (1959) i 3 m. w stylu wolnym w wadze półśredniej (1960, 1961). Ojciec Mariusza Przygody (mistrza świata juniorów 1983 i mistrza Polski seniorów) i Damiana Przygody (trenera klubu TYTAN Giszowiec). Pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Murckowskiej w Katowicach.
https://katowice.grobonet.com/grobonet/start.php?id; https://www.zapasy.org.pl/articles/odszedl-henryk-przygoda.

PRZYKLENK Piotr (1943 – 19 X 2019), hokeista – obrońca, zawodnik GKS Katowice; 5 (3–1–1) medali MP; 1 m. (1965, 1970, 1976), 2 m. (1966) 3 m. (1975), PP (1970); pochowany na cmentarzu parafialnym w Załężu.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006; https://hokej.net/artykul/zmarl-piotr-przyklenk

PRZYKLING Gerard (15 VIII 1909, Brynów – 26 X 1962, Katowice), piłkarz, pomocnik i obrońca, zawodnik 1.FC Katowice (1927–1937), Polonii Warszawa (1938–1939), 2 m. MP (1927); zginął w wypadku tramwajowym.
A. Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii. T. 1. Ludzie: 1918–1939. Katowice 2017.

PRZYKLING Jan (23 I 1883, Dąbrówka Mała – 29 III 1942, Sachsenhausen) – górnik, działacz niepodległościowy i społeczny, poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938) w II Rzeczypospolitej; założyciel gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Brynowie.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

PSZCZOŁA Alojzy (3 VII 1923 – [?], Katowice) – działacz Śląskiego Związku Podnoszenia Ciężarów i jego pierwszy prezes (1957–1959).

PULCHNY Janusz (?–8 XII 2018) działacz piłki siatkowej, zawodnik HKS Szopienice, długoletni sędzia: od 1968 roku na szczeblu wojewódzkim, od 1974 I ligi, później sędzia kwalifikator (funkcję tę pełnił do 2017). Pochowany został na cmentarzu w Giszowcu.
https://www.polsatsport.pl/wiadomosc/2018-12-12/zmarl-polski-sedzia-siatkarski-minuta-ciszy-przed-meczem-cerrad-czarni-zaksa/

PUSZCZEWICZ Edward (17 III 1943, Skarżysko-Kamienna – 22 VIII 1994, Katowice) – inż. górnictwa, dyrektor generalny w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki w Katowicach; działacz sportowy – od 1987 członek zarządu i prezes Śląskiego Związku Piłki Nożnej w Katowicach, członek zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej. Zginął w wyniku napadu rabunkowego. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Bogucicach.
A. Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice 1920–1995. Ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1995; A. Gowarzewski, P. Czado, B.L. Szmel: Śląski Związek Piłki Nożnej 1920–2010. Ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 2010.

PYKA Teodor (8 IX 1905, Królewska Huta – 26 XII 1986, Nowa Huta) – bokser; od 1923 trenował w „Boxing Club” Królewska Huta, w 1928 reprezentował Bokserski Klub Sportowy Katowice, w 1930 – „Stadion” Królewska Huta, w l. 1931–1939 – Polski Zawodowy Związek Bokserski w Królewskiej Hucie. 2-krotnie wystąpił jako reprezentant Polski (1929). Osiągnięcia: 1 m. w wadze koguciej na MP 1927.
Encyklopedia Chorzowa. Chorzów, Erdmannswille, Hajduki Dolne, Hajduki Górne, Królewska Huta, Maciejkowice, Nowe Hajduki, Pniaki, Szarlociniec, Wielkie Hajduki. Red. G. Grzegorek. Katowice 2009.

PYKA Wilhelm (1905, Katowice – [?]) – kajakarz, pionier kajakarstwa w Katowicach, założyciel Katowickiego Klubu Kajakowego, w 1933 uczestniczył w MŚ jako pierwszy reprezentant Polski w tej dyscyplinie sportowej. Osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal MP – 1 m. składaki – jedynki 10 km (1933).
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008.

 


LEKSYKON LUDZI KATOWICKIEJ KULTURY FIZYCZNEJ I TURYSTYKI

WSTĘP

W leksykonie Ludzie katowickiej kultury fizycznej i turystyki zamieszczono wyłącznie notki biograficzne osób już nieżyjących związanych z kulturą fizyczną i turystyką urodzonych bądź działających w Katowicach (we współcześnie obowiązujących granicach). Celem zebrania i opracowania dotąd rozproszonych informacji jest zaspokojenie elementarnych potrzeb Czytelników, przede wszystkim zaś leksykon ma służyć pomocą tym, którzy interesują się historią śląskiego i katowickiego sportu i chcą poznać sylwetki ludzi mających trwałe już miejsce w galerii zasłużonych dla kultury fizycznej.

Przyjęta forma prezentacji ma dostarczyć podstawowych wiadomości o zasłużonych sportowcach, trenerach, działaczach i innych postaciach związanych z katowicką kultura fizyczną, tzn. niezbędnych danych biograficznych oraz uwag o działalności i osiągnięciach. W zwięzły sposób podano niezbędne informacje, pozwalające na szybkie skojarzenie sylwetki z epoką i określona dziedziną sportową. Treść biogramów została ograniczona do spraw najistotniejszych. W treści haseł uwzględniono przede wszystkim pionierskie dokonania w rozwoju dyscyplin sportowych, działalność w ogólnopolskich i regionalnych związkach sportowych (turystycznych), aktywność w zakładaniu sekcji i klubów sportowych oraz gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w informacjach o sportowcach ich osiągnięcia, takie jak: medale mistrzostw Polski i innych ważnych zawodów regionalnych i ogólnopolskich, osiągnięcia jako reprezentanta Polski (olimpijczyka, uczestnika mistrzostw świata, mistrzostw Europy i innych zawodów wysokiej rangi międzynarodowej).

Przy opracowaniu leksykonu korzystano z archiwaliów Archiwum Państwowego w Katowicach i jego oddziałów w Pszczynie i Gliwicach, Archiwum Miejskiego w Katowicach, Archiwum Kurii Archidiecezjalnej w Katowicach oraz zgromadzonych w Muzeum Historii Katowic, a także informacji zamieszczanych w prasie historycznej i współczesnej, okolicznościowych wydawnictwach jubileuszowych oraz literaturze naukowej i popularnonaukowej.

Antoni Steuer

autor koncepcji opracowania i treści haseł