J

 

J. KUNSCHMANN, firma budowlana, funkcjonująca na terenie Dębu, Załęża i ►Załęskiej Hałdy na początku XX w.; zajmowała się budową urządzeń kolejowych i drogowych; prowadziła cegielnię parową w Załężu, która w 1911 wyprodukowała 4,5 mln sztuk cegieł.
AUM, zesp. 2, sygn. 594.

JACKISCH Julius, fabryka przy ul. Wojciechowskiego 7 (ob. ►ul. Gliwicka) w Załężu, wzmiankowana w 1929. Początkowo wytwórnia wód mineralnych i rozlewnia oranżady, sukcesywnie zwiększała asortyment: produkcja likierów, rozlewnia piwa (Zdrój Rybnicki); przejściowo mieściła się w niej suszarnia śledzi. Pierwotnie wyposażenie składało się z 5 urządzeń – 2 bębnów i 3 napełniaczy; w 1940 zatrudniała 7 pracowników. Upaństwowiona zarządzeniem przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji z 30 III 1947.
AUM, zesp. 1, sygn. 2395; APK, zesp. Miasto Katowice, sygn. 400; „Dziennik Urzędowy Województwa Śląsko-Dabrowskiego” 1947, nr 10; Skorowidz branż przemysłu, handlu, finansów, rzemiosła i zawodów wyzwolonych: województwo śląskie. 1929/1930. [Katowice 1930].

JADWIŻANKI zob. ►Dom Zgromadzenia Zakonnego Jadwiżanek, ►Klasztor Zgromadzenia Zakonnego Jadwiżanek, ►Kuchnia dla bezrobotnych, ►Przedszkole, ►Sierociniec, ►Szkoła Gospodarstwa Domowego, ►Szkoła Muzyczna, ►Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Katowicach-Załężu, ►Zakład Opiekuńczo-Leczniczy dla Kobiet.

JAK DOM, Prywatna Szkoła Podstawowa, powstała z inicjatywy Jolanty Kałuży, założycielki podobnej szkoły w Katowicach-Ligocie. W wyniku losowania w 1994 otrzymała budynek dawnej ►Szkoły Podstawowej nr 33 i ►Przedszkola nr 98 przy ►ul. Wincentego Witosa. 160 uczniów rozpoczęło naukę 5 IX 1994; grono pedagogiczne liczyło od 5 (1994) do 24 nauczycieli (1998). Program nauczania w klasach I–IV obejmuje lekcje obowiązkowe oraz zajęcie baletowe, indywidualną grę na pianinie, naukę pływania, lekcje języka angielskiego. Obecnie placówka funkcjonuje w zespole prywatnych szkół Complex of International Silesian School, utworzonych przez ►Domowe Przedszkole, ►Gimnazjum Amicus, ►Liceum Ogólnokształcące im. Melchiora Wańkowicza.
www.nasze-szkoly.edu.pl.

JAKUB, wolny sołtys załęski (od 1649), syn ►Bartka; w 1684 roku zeznawał przed sądem ziemskim w Pszczynie w sporze jego ojca z Wacławem ►Kamińskim, dotyczącym chmielników sołtysich.
L. Musioł: Załęże. Monografia historyczna parafii św. Józefa. Stalinogród 1955.

JANA ULICA, zob. ul. ►Klimczoka.

JANASA Wincentego ULICA (do 1922 − Kaiser Wilhelm Strasse, do 1926 − Wolności, w l. 1939−1945 − Freiheitsstraße), ulica w centralnej części Załęża, dł. 260 m; rozpoczyna się od skrzyżowania z ►ul. Franciszka Anioła i ►ul. Gliwicką i biegnie do skrzyżowania z ►ul. ks. Pawła Pośpiecha; jedna z głównych dróg ►Osiedla Janasa−Ondraszka. Została utworzona w l. 90. XIX w. Od początku XX w. i w okresie międzywojennym działały przy niej warsztaty bednarskie Pawła Buchmanna i Franciszka Heinelta (zob. ►bednarstwo); po ►I wojnie światowej − zakład krawiecki Roberta Czakona, piekarnia Anny Meinhard, zakład dekarski Jerzego Paczera, składy towarów kolonialnych Freytaga, sklepy z towarami spożywczymi Gertrudy Ratka, Walerii Rolnik, Stefana Waleski; mieszkańcami byli przeważnie kolejarze i funkcjonariusze Policji Państwowej. Znani mieszkańcy: wachmistrz Jan Mierzwa, budowniczy Piotr Pawełek, ►Paweł Chrószcz, ►Alojzy Chrószcz, ślusarz Ignacy Stodółka, kowal Jan Stojer. W l. 60. XX w. rozpoczęto budowę nowego ►Osiedla J. Ondraszka (gł. dla pracowników ►Huty Baildon). W 2008 w rejonie ulicy przebudowano kanalizację ogólnospławną. Obiekty historyczne: familoki w stylu historyzmu i historyzmu ceglanego z początku XX w. (nr 1), kamienice z II poł. XIX w. (nr 8/10), z końca XIX w. (nr 2, 4, 6, 12, 14/16, 17/19), w tym wzniesione w 1896 (nr 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15). Obecnie przy ulicy mają swoje siedziby: firmy handlowo-usługowe i transportowe, Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej − Oddział Eksploatacji Budynków nr 8 (nr 6), sklepy spożywcze; czynne jest boisko sportowe dla dzieci. Komunikacja tramwajowa (nr 7, 13, 20) i autobusowa (nr 70) Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK GOP).
Adressbuch für Kattowitz und Umgegend. [Kattowitz 1910]; Skorowidz branż przemysłu, handlu, finansów, rzemiosła i zawodów wyzwolonych: województwo śląskie. 1929/30. [Katowice] 1930; Księga adresowa Wielkich Katowic. Katowice 1935.

JANICKI Leopold (20 X 1904, Skoczów–23 X 1966, Chorzów), pedagog, dyrygent; nauczyciel śpiewu –  do 1928 roku w okolicach Cieszyna, w latach 1929–1932 w szkole powszechnej w Załężu (zob. ►Szkoła Podstawowa nr 21 im. Józefa Lompy), w latach 1932–1933 w prywatnej szkole im. św. Jadwigi w Katowicach, 1933–1936 w Szkole Powszechnej nr 15 im. Królowej Jadwigi w Katowicach-Bogucicach, 1936–1939 w Szkole Podstawowej nr 6 w Katowicach; instruktor do spraw ruchu śpiewaczego w woj. śląskim w sekcji oświaty pozaszkolnej Wydziału Oświecenia Publicznego i Wyznań Religijnych Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach (1936–1939).
APK, Wydział Oświecenia Publicznego i Wyznań Religijnych – nauczyciele J 27; A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

JANTA, rodzina socjalistów (►Józef, Józefa, Helena, Tadeusz, Władysław) związana z organizacją PPS–Wolność, Równość, Niepodległość; Józef został w czasie okupacji zamordowany przez Niemców; członkowie rodziny byli organizatorami tajnej ►Konferencji PPS–WRN w Załężu 3 czerwca 1945 roku, podczas której zostali aresztowani.
J. Kantyka: Burzliwe lata, Z dziejów ruchu socjalistycznego na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1930–1948. Kraków 1978.

JANTA Józef (9 XII 1867, Szarlej k. Piekar – 2 VII 1940, Fort Krzesławicki k. Krakowa), działacz robotniczy, żołnierz „błękitnej” armii gen. Józefa Hallera, działacz plebiscytowy w Koźlu, uczestnik III powstania śląskiego. Pełnił funkcję prezesa placówki ►Związku Halerczyków w Załężu; od 1926 należał do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), z jej ramienia był radnym miejskim, w l. 1930–1931 Rady Wojewódzkiej; od 1928 do 1939 był sekretarzem okręgowym PPS w Katowicach, redaktorem „Gazety Robotniczej” i „Życia Robotniczego”; od 1932 stał na czele Zjednoczenia Arbeiterturn Polen i Związku Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych; od 1934 pełnił obowiązki sekretarza ►Centralnego Związku Zawodowego Górników. Po wybuchu II wojny światowej zbiegł do Krakowa; podczas próby ucieczki na Węgry, zadenuncjowany przez agenta gestapo, został zatrzymany i osadzony w więzieniu Montelupich, po torturach rozstrzelany. Był patronem ul. w Załężu.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001; F. Szymiczek: Janta Józef. W: Polski słownik biograficzny. T. 10. Kraków 1963.

JARZĄBEK, właściciel: Stanisław Jarząbek, jedna z trzech fabryk przemysłu metalowego w Załężu – producentów sprężyn (specjalność: sprężyny łóżkowe), później także urządzeń elektrycznych; wpisana do rejestru handlowego w 1937 roku; z siedzibą przy ul. ►Anioła 1. Wcześniej, od około 1924 roku, fabryka występowała także pod nazwami: Fullbier – Jarząbek (ul. ►Ogrodowa 8) oraz Jarząbek – Hoinkis Górnośląska Fabryka Sprężyn do Mebli.
AUM, zesp 1, sygn. 36; Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów polskiego Górnego Śląska 1924–1925.

JARZĄBEK – HOINKIS, zob. ►Jarząbek.

JASKÓŁKA, Towarzystwo Wycieczkowo-Mandolinowe w Załężu; założone w 1928 roku, włączone do Związku Towarzystw Wycieczkowo-Mandolinowych województwa śląskiego (22 kwietnia 1928); prezesi: Artur Lautenschlager, Jerzy Arndt, Bernard Sitek; członek zarządu: Leżach; działacze: Teodor Pilarski (dyrygent), Alfred Herman, Andrzej Tchórz, Jan Wieczorek, Eryk Wawrzeczko, Władysław Nobis, Wilhelm Lipa; zebrania odbywały się w lokalach Leona ►Kobica, ►Spyry.
APK, zesp. Dyrekcja Policji Katowic sygn. 57; „Górnoślązak" 1928, nr 106; „Polska Zachodnia” 1931, nr 296; „Polonia" 1932, nr 262; 1933, nr 3014.

11. KOMPANIA STRZELECKA 73. PUŁKU PIECHOTY, oddział bojowy wojska polskiego powstał jako jeden z ostatnich w końcu VIII 1939 w strukturach 73. pp. Przydzielona została do dyspozycji dowódcy batalionu fortecznego „Kochłowice” (formalnie: IV batalion specjalny ckm 73. pp) majora Jana Witkowskiego, z symulowaną przynależnością do Obrony Narodowej; zlokalizowana w koszarach w Kochłowicach, broniła odcinka umocnień w warowni Śląsk nad rzeką Jamną (Stara Kuźnica, Kłodnica, Halemba), skąd jej dowództwo (z ►mjr. Marianem Tułakiem) przedostało się 3 IX 1939 do ►Dworu w Załężu; poszczególne oddziały zwalczały bojówki Freikorpsu w Świętochłowicach i Chorzowie. Kompania zapomniana przez dowództwo Wojska Polskiego 4 IX 1939 ze stratami w walkach na ul. 3 Maja w Katowicach (por. Kościelniak) przedostała się do Klimontowa (schronienia por. Frachowi udzielił konsulat włoski na ul. 3 Maja w Katowicach), skąd przez Miechów, Olkusz dotarła 8 IX do wsi Kije k. Pinczowa, gdzie dowództwo zostało wzięte do niewoli.

JEDNOŚĆ, Towarzystwo Polsko-Katolickie, zał. 2 XII 1906 w Załężu w ►lokalu Christa; inicjatorem był ►Józef Sapa. Od 1907 działalność teatralną (wystawiono sztuki: Dzieci w Jaskini Zbójców, Werbel domowy), śpiewaczą i deklamatorską prowadziło w Reichshalle w Katowicach; pracami kierował ►Henryk Ciemięga. Współpracowało z Towarzystwem Śpiewaczym ►Lira, TG „Sokół” w Katowicach. Po rozbiciu przez policję i wymówieniu lokalu przez właściciela w 1911 zakończyło działalność. Przyczyniło się do powstania gniazda ►TG „Sokół” w Załężu.
„Górnoślązak” 1907, nr 1.

JEDNOŚĆ ZAŁĘŻE, RKS, pierwszy na terenie Załęża klub sportowy – jednosekcyjny klub piłkarski, związany z PPS, zał. 1932. Należał do Stowarzyszenia RKS w Katowicach. Przez wiele lat prezesem był ►Józef Janta.

JENNY, kopalnia węgla kamiennego w Załężu, powstała z inicjatywy ►Fryderyka von Wrochema – wniosek z 11 V 1837; na jego podstawie nadanie uzyskał kolejny właściciel Załęża ►Lobel Freund. 10 XI 1855 włączona do ►kopalni „Kleofas”.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997; J. Jaros: Słownik katowickich kopalń i hut. Katowice 1994; P. Nadolski: Kopalnie węgla kamiennego i huty. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. T. 2. Katowice 2012.

JENNY, pole górnicze, nadane pomiędzy 10 lutego a 9 marca 1840 roku, pierwotnie Karlowi von ►Wachowskiemu (który nie dożył uruchomienia), wykupione od spadkobierców przez Loebla Freunda; sąsiadowało z polami ►Adam, ►Charlotte, ►Joseph. Eksploatowane w okresie 1841–1842, wraz z kopalnią ►Jenny włączone do ►Cleophas Grubbe.

JESIONEK Leopold (15 XI 1891, Szobieszowice – 1 IV 1973, Katowice), od 1907 działacz narodowy, członek polskich katolickich związków młodzieżowych i gniazda TG „Sokół”, współzałożyciel Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, powstaniec śląski. Był dróżnikiem; po zakończeniu I powstania śląskiego przebywał w obozie internowania w Sosnowcu. Po podziale Górnego Śląska zamieszkał w Załężu przy ►ul. J. Kupca. Pracował w gminnych zakładach technicznych, a po ich likwidacji w ►Hucie Baildon. Był współzałożycielem chóru ►Halka, działaczem Oddziału Metalowców Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, członkiem Narodowej Partii Robotniczej; w 1939 wywieziony na roboty przymusowe; po II wojnie światowej działacz ►Związku Bojowników o Wolność i Demokrację przy Hucie Baildon.
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Katowice, Wydział Organizacyjny, sygn. 3415, Wydział Powiatowy Katowice, sygn. 237, Śląski Instytut Naukowy, sygn. 2, 208; Pismo USC Katowice z 28 XI 2017 w MHK.

JĘDRUŚ, Katowickie Stowarzyszenie Trzeźwościowe, założone w 1989 roku; prowadzące działalność zgodną z Miejskim Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Miejskim Programem Przeciwdziałania Narkomanii; zajmuje się zwalczaniem patologii społecznych; współfinansowane jest z budżetu miejskiego; organizuje warsztaty dla uzależnionych i współuzależnionych, wyjazdy, wycieczki i nabożeństwa.
https://www.jedrus.rzsa.pl/?read_about_cookie=1

JOHANKA (Joanna, Johanna, Ioan, Iwan), huta w Załężu, zał. 1820 jako huta szkła (zob. ►Załęska Szklarnia), od 1822 huta cynku. W l. 1823−1839 nieczynna; w 1853 zlicytowana; w l. 1865−1877 eksploatowana z hutą ►Victor, ostatecznie wygaszona. W 1862 produkowała 466 t cynku, a w 1876 − 608 t. Właściciele: Daniel Freytag, ►Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck, ►Loebel Freund, ►Karol Neumann, ►Gustav Kramsta.
J. Jaros: Słownik katowickich kopalń i hut. Katowice 1994.

JOHANKA, kolonia robotnicza, zbudowana w XIX w. na terenie ►Załęskiej Hałdy dla pracowników ►Załęskiej Szklarni (zob. ►Johanka huta); zlokalizowana na polanie leśnej (pomiędzy współczesnymi ulicami: ►Feliksa Bocheńskiego, ►Kochłowicką, ►Upadową, ►Załęska Hałda), granicę stanowił nieistniejący ►Załęski Potok. Nazwę wzięła od imienia żony Karla von ►Wachowskiego − Joanne z d. Pelka. Na terenie kolonii znajdowało się źródło bezimiennego dopływu strumyka ►Johanka. W granicach kolonii wybudowano hutę ►Victor.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

JOHANKA, dawniejszy strumyk (ob. ściek zamknięty o długości ok. 1,55 km) w Załężu, źródła ok. 200 m na pd.-zach. od szybu ►Zachodniego ►kopalni „Kleofas”, przepływał na wschód od zabudowań kolonii ►Johanka, ok. 200 m dalej skręcał w kierunk pn.-wsch., przecinał drogę Załęże – Wielkie Hajduki, wpadał do stawu ►Trzciniec. Zob. też ►Johanka huta, ►Johanka kolonia robotnicza.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997; G. Grzegorek: Wodociągi i kanalizacja Katowic. Katowice 2015.

JOHANN, szyb kopalni ►„Charlotte”, głęb. 10,72 m, zgłębiony w l. 1859–1864.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

JOHANN SOBIESKI zob. ►Christnacht

JOHANNA, szyb kopalni ►„Charlotte”, zgłębiony w l. 1841–1866.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

JOHANNES, jeden z dwóch najstarszych szybów (obok szybu ►Alexander), na polu górniczym ►Victor, eksploatowany w latach 1839–1841.
G. Grzegorek, A. Frużyński, P. Rygus: Kopalnie i huty Katowic. Katowice 2017.

JOHANNESSTRAßE, zob. ul. ►Klimczoka.

JOHANNIS szyb kopalni ►„Charlotte”, głęb.7.05 m ., zgłębiony 1824
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

JOSEPH, pole górnicze o powierzchni 1 km² w Załężu, nadane VIII 1837, graniczyło z polami ►Adam (od północy), ►Jenny (od wschodu), Conrad i Charlotte (od południa), Lora (od zachodu); właściciele: Konrad Zakrzewsky, Moryc Fridländer, Loebel Freund, Karl Neumann, ►Karol Godula, ►Joanna Gryzik-Schaffgotsch; skonsolidowane z kopalnią ►Cleophas.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997; G. Grzegorek, A. Frużyński, P. Rygus: Kopalnie i huty Katowic. Kreacja i redakcja G. Grzegorek. Wstęp L. Jodliński. Katowice 2017.

JOSEPH KNÖPFLER, firma handlowa: Składy kolonialne i towarów krótkich, działająca w Załężu przy ul. Wojciechowskiego 87 (zob. ►ul. Gliwicka). Właścicielami firmy założonej w drodze konkursu 1 VII 1910 byli piekarze Bernard i Joseph Knöpfler. Jako nieczynna zlikwidowana 1 X 1938.
APK zesp. Rejestr Handlowy sygn. A.976 Kat.

JOZSEF PRADELLA, firma przed I wojną światową zajmująca się handlem towarami kolonialnymi, po 1922 także wędzarnia ryb, z siedzibą w Załężu przy ul. Wojciechowskiego 101 (ob. ►ul. Gliwicka 150); zamknięta 26 I 1945, zlikwidowana w 1948; lokal przejęty przez Śląską Spółdzielnię Spożywców i zamieniony na sklep nr 49 i piekarnię Antoniego Cupiała.
APK, zesp. Rejestr Handlowy, sygn. A 1818 kat; AUM Katowice, zesp. 1, sygn. 2443.

JOZEF SKRZIPCZYK, zakład przemysłu metalowego; firma zał. w Świętochłowicach 24 I 1922, wpisana do rejestru handlowego sądu powiatowego w Katowicach pod nr B. 304, w tym samym roku przeniosła się do Załęża. Działał jako spółka z o.o.; w 1928 kapitał zakładowy wynosił 8200 zł. Jej właścicielami byli początkowo Jan Piechulek, Bruno Zimmer, Rudolf Scholz, Jozef Skrzipczyk, który później został jedynym właścicielem. W 1928 przeniósł się do Koźla, a w jego imieniu firmą zarządzali: Karol Kaffka i Walenty Kutschera; od 1930 prokurentami spółki byli: Jan Błoch z Wodzisławia i Wilhelm Fojkis z Wełnowca. Firma działała do 1931; w 1932 została zlicytowana przez urząd skarbowy.

JÓZEF ŚWIĘTY, patron ►Parafii św. Józefa i ►Kościoła pw. św. Józefa w Załężu; jego kult rozwinął się po ►Katastrofie górniczej w kopalni Kleofas 3–4 III 1896; jest postacią widoczną na obrazach – w scenach Bożego Narodzenia, Ofiarowania Pana Jezusa; św. Rodziny; imieniem św. Józefa został ochrzczony w 1925 roku najmniejszy spośród istniejących do dziś ►Dzwonów w kościele pw. św. Józefa; pod wezwaniem św. Józefa prowadziło działalność ►Towarzystwo Robotników Katolickich w Załężu; do imienia świętego nawiązuje też nazwa chóru ►Józefowe Nutki; ►Odpust parafialny w Załężu pierwotnie odbywał się 19 marca, po I wojnie światowej w trzecią niedzielę wielkanocną, od 1957 w niedzielę po 1 maja – w uroczystość św. Józefa Robotnika).
AKAD, zesp. 47, sygn. 187; G. Grzegorek: Parafie i kościoły Katowic. Katowice 2014.

JÓZEFOWE NUTKI, śpiewaczy zespół dziecięcy w ►Parafii św. Józefa w Załężu, założony w latach 90. XX w., uświetniający niedzielne msze św. szkolne oraz uroczystości parafialne, jego rolą jest ubogacanie liturgii, a także animowanie śpiewu; uczestniczy w dziecięcych festiwalach piosenki religijnej (w Ogólnopolskim Przeglądzie Piosenki Maryjnej w Skalmierzycach w 2016 roku zajął drugie miejsce).
zaleze.archidiecezja.katowice.pl/wspolnoty.../dzieci; nutkinazawsze1.pinger.pl/; www. radiorodzina.kalisz.pl/aktualnosci/i-przeglad-piosenki-maryjnej-w-skalmierz

JUCHELEK Jan (22 VI 1889, Tworków, pow. raciborski – 14 IX 1929, Katowice), cieśla górniczy, działacz PPS, członek rady zakładowej ►kopalni „Kleofas”. Od IX 1923 zasiadał w Sejmie Śląskim (sekretarz Komisji Socjalnej), od 1928 działał w Śląskiej Partii Socjalistycznej, w l. 1927–1930 był niepłatnym członkiem magistratu w Katowicach; mieszkał przy ►ul. Pokoju.
APK, zesp. Miasto Katowic, sygn 142; H. Rechowicz: Sejm Śląski. Katowice 1965; „Górnoślązak” 1929, nr 214.

JUGENDDEUTSCHLAND, niemiecka organizacja młodzieżowa, zał. 11 IV 1912 w ►Sali Danzingera; działała z inicjatywy i pod egidą Związku Robotników p.w. św. Józefa przy ►parafii p.w. św. Józefa w Załężu.
„Gazeta Ludowa” 1912, nr 93.

JULIA, szyb kopalni ►Victor, 31,4 m; zgłębiony w latach 60. XIX w.
G. Grzegorek, A. Frużyński, P. Rygus: Kopalnie i huty Katowic. Katowice 2017.

JULIUSZ DOLMANN, Fabryka Papy Dachowej i Asfaltu, zakład prywatny, zał. w 1922 w Załężu, przy ►ul. Marcina 8. Zatrudniała 15 robotników; produkowała 300 tys. m² papy rocznie. Ok. 1927 odrębna fabryka asfaltu przeniesiona na ul. Wojewódzką w Katowicach.

JUNG DEUTSCHE PARTEI ZAŁĘŻE, Młodoniemcy, Partia Młodoniemiecka, założona 1 lipca 1934 roku, 164 członków, od września 1934 objęła także ►Załęską Hałdę (co najmniej 20 członków); do organizacji należeli ponadto mieszkańcy Dębu, Koszutki Dębskiej, ►Kolonii kopalni „Wujek”; w czerwcu 1939 zdelegalizowana, liczyła wtedy 617 członków.
APK, zesp. Dyrekcja policji Katowic, sygn.

JUNGFRAU KONGREGATION zob. ►Sodalicja Mariańska

JUNIOR BASKET, UKS, założony w 1997 roku przy ►Szkole Podstawowej nr 33 w Osiedlu ►Witosa, członek Śląskiego Związku Koszykówki; drużyny męska i żeńska; osiągnięcia: 8-krotne mistrzostwo i 5-krotne wicemistrzostwo Katowic.