G

 

GAJDZIK Wilhelm (24 II 1880 Załęże – 23 V 1967, Katowice), rolnik, działacz społeczny; zastępca naczelnika obwodowego w Załężu; prezes ►Związku Rezerwistów w Załężu, a w l. 1938–1939 ►Związku Posiedzicieli Gruntów w Załężu. Na na jego polu znajdowała się ►Gajdzikowa Kapliczka.
APK, zesp. Urząd Wojewódzki Śląski Wydział Społeczno-Polityczny, sygn. 645; R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

GAJDZIKOWA KAPLICZKA, obiekt sakralny, poświęcony św. Mikołajowi, istniejący w l. 1832–1965 na Gajdzikowym polu w Załężu. Kapliczka murowana (wym. 4,5 x 5 x 3–3,5 m), z kopią obrazu Matki Boskiej Boguckiej, figurami św. Mikołaja i prawdopodobnie św. Teresy z Awilla [?]. Miejsce odprawiania nabożeństw majowych, Dni Krzyżowych przed utworzeniem ►parafii św. Józefa w Załężu; w 1919 miejsce zbiórki powstańców załęskich. Po 1945 wielokrotnie dewastowana i ponownie poświęcana; ostatecznie zlikwidowana.
APK, zesp. Śląski Instytut Naukowy, sygn. 2; AUM, zesp. 4, sygn. 41; R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

GARTENSTRAßE zob. ►Anioła Franciszka ulica

GARY, zob. Józef ►Pukowiec.

GAZEK Marian (28 IX 1907, Wieliczka – 2 IV 1971, Wieliczka); ksiądz, absolwent Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, święcenia kapłańskie przyjął 29 czerwca 1933 roku w katedrze świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach z rąk bpa S. Adamskiego; duszpasterzował w parafiach: NSPJ w Niedobczycach, NSPJ w Nakle Śląskim i Wniebowzięcia NMP w Zebrzydowicach. Po wybuchu II wojny światowej, w 1939 roku został aresztowany przez gestapo, zwolniony, otrzymał zakaz pracy duszpasterskiej na terenie Górnego Śląska, do końca wojny przebywał w Generalnej Guberni. W 1945 powrócił do diecezji katowickiej, w tym samym roku bp Adamski polecił mu utworzenie nowej placówki duszpasterskiej w ►Załęskiej Hałdzie (obszarze). W wyniku starań o nowe pomieszczenie kościelne otrzymał w dzierżawę obszerny murowany budynek, dawną cegielnię. W maju 1945 rozpoczął wykopy fundamentów pod kaplicę, a w listopadzie tegoż roku bp S. Adamski dokonał poświęcenia nowego, tymczasowego kościoła pw. św. św. Cyryla i Metodego; w styczniu 1946 M. Gazek został oficjalnym duszpasterzem, w tym samym roku zdał egzamin proboszczowski. W latach 1949–1954 przewodził kolejno trzem wspólnotom parafialnym: Opatrzności Bożej w Ligocie k. Bielska, NSPJ w Bronowie i Matki Boskiej Bolesnej w Brzęczkowicach, w 1954 roku został mianowany administratorem w parafii św. Katarzyny w Pawonkowie, a rok później parafii św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich (obecnie diecezja bielsko-żywiecka), w październiku 1955 roku otrzymał nominację na dziekana dekanatu strumieńskiego. W 1968 roku przeszedł w stan spoczynku i zamieszkał w rodzinnej Wieliczce, gdzie też został pochowany.
https://silesia.edu.pl/index.php/Gazek_Marian

„GEMEINDE AMTS-BLATT ZALENZE”, gazeta urzędowa ►Gminy Załeże; jedyny egzemplarz, oznaczony nr 11 z 14 czerwca 1913 roku, znajduje się w Archiwum Państwowym w Katowicach; drukowany jednostronnie, redagowany przez kolegium w składzie: Hans Janotta, Anton Tessarz, Miklie, Józef Matejczyk, Teodor Wołek, Robert Günther.
APK, zesp. Kopalnia Kleofas Giesche SA sygn.592.

GEMEINDE STRASSE zob. ►Szewczenki Tarasa ulica

GEMEINDESTRAßE , zob. ulica ►Gminna.

GEORGSTRAßE, zob. ulica ►Bracka.

GERHARD HAUPTMANNSTRAßE, zob. ul. ►Klimczoka.

GERHARD WALDA, warsztat siodlarsko-tapicerski; z siedzibą przy ul. Wojciechowskiego (►Gliwickiej) 108, wykonujący wszelkie roboty z zakresu siodlarstwa i tapicerstwa, wymieniany w spisie firm rzemieślniczych;
Skorowidz branż przemysłu, handlu, finansów, rzemiosła i zawodów wyzwolonych. Województwo śląskie 1929/30. [Katowice 1930].

GERSTNER & WOLF, firma kupiecka, zał. 8 III 1905 w Załężu, należała do Hisrscha Gerstnera i Mosesa Wolfa – mieszkańców Oświęcimia; zajmowała się handlem drzewem, w 1922 rozwiązała się.
APK, zesp. Rejestr Handlowy A, sygn. 669 kat.

GERSTNER & WOLF, firma z Bytomia zajmująca się handlem drewnem i półfabrykatami z własnych składów; właściciele: Mojżesz Wolf i Hirsz Gerstner; w Załężu w latach 1910–1922, nr rejestru 669, po 1922 obydwaj przenieśli się do Oświęcimia; decyzją sądu okręgowego w Katowicach firma została wykreślona z rejestru w roku 1938.
APK, zesp. Rejestr handlowy sygn. A, 669.

GESSELENVEREIN, niemiecka, katolicka, młodzieżowa organizacja rzemieślnicza; w Załężu powstała w 1910 roku z inicjatywy ks. Józefa ►Kubisa i Sylwestra ►Baci, przy udziale 20–23 członków, w restauracji Twyrdego (Spyry); na czele zarządu stanął August Pająk, wiceprezesem był Richard Langosch – krawcy; 111 członków (1920), w 1922 poświecenie sztandaru; od 1923 kursy języka polskiego; udział w ogólnopolskim zjeździe Katolickiego Związku Rzemieślników w prokatedrze św. Piotra i Pawła w Katowicach; od 1934 prowadziła działalność w ramach akcji katolickiej, od 1935 funkcjonowało ►Stowarzyszenie Polskich Czeladników. Zakończyła działalność w 1939 roku.
Pamiętnik – Festschrift zum 25 jährigen Stiftungsfest des Kath. Gesellenvereins zu Katowice-Załęże am 27–28–29. April 1935 i z okazji założenia polskiego stowarzyszenia kat. czeladników w dniu 1 maja 1935 r.: 1910–1935.

GIEBEL Stefan (2 IX 1870, Dobrodzień – 9 V 1956, Żędowice k. Strzelec Opolskich), działacz społeczno-polityczny, po 1922 zamieszkał w Załężu (przy ul. Narutowicza). Związany z chrześcijańską demokracją (zob. ►Partie polityczne), z ramienia której był posłem II kadencji Sejmu Śląskiego, w III kadencji od I 1935 przejął mandat po zm. Wojciechu Sosińskim; działacz chadeckich ►Związków Zawodowych, radny miejski.
„Wiadomości Administracyjne Miasta Katowice” 1936, nr 1; H. Rechowicz: Sejm Śląski. Katowice 1971.

GIESCHE SA, zał. 1760 we Wrocławiu. W 1880 po zakupie ►kopalni Kleofas od ►Joanny Schaffgotsch przeniosła się do zamku załęskiego (zob. ►Dwór w Załężu), wraz z siedzibą nabyła też ►majątek rolny Załęże. W okresie międzywojennym posiadała 225 budynków (niektóre pod zarządem kopalnianym), m.in. przy: ►ul. F. Anioła 1; ►ul. F. Bocheńskiego nr 1–22; ul. marsz. F. Focha (ob. ul. J. Lelewela) nr 2, 4, 6, 8; ►ul. W. Janasa nr 13, 15, 19; ul. J. Kupca nr 1 a–c, 3–3 a; ul. B. Limanowskiego (ob. ul. J. Wyplera) nr 1, 4, 6, 8–10, 11–16, 18–20, 22), ul. Lisa nr 1–1 a, 2–4, 6, 8; ►ul. Obroki nr 1–7, 51–51 a, 52–58, 101–101 a, 111; ►ul. Pokoju nr 2–2 a, 4–4 a, 6, 8–8 a, 10–10 a, 12, 14–14 a, 16–16 a, 18, 20, 22, 24; ►ul. ks. P. Pośpiecha (19, 22–23, 25, 27, 29), ul. ks. Roboty nr 4, 6, 8; ul. ks. A. Strzybnego (ob. ►ul. Tokarska) nr 1, 3, 5, 7, 17, 46, 48, 50; ul. gen. S. Szeptyckiego nr 8, ul. W. Wilsona (ob. ►ul. Wiśniowa) nr 1–5 a, 6–11, 19–21, 23, 25, 27; ul. W.  Wojciechowskiego (ob. ►ul. Gliwicka) nr 58, 61, 68, 85–85 a, 87, 93, 94–96, 98, 100–103 c, 109, 116, 118, 126–126a, 129, 131, 133,136–136a, 138 a–d, 139, 140–140a, 141–142, 144, 147, 155–155b, 157–159a–b, 160 a–d, 161-161 a, 162–164; ul. J. Wolnego nr 1; ul. M. Wolskiego nr 4–6; ►ul. Załęska Hałda nr 43,52, 54, 56–59, 61–64, 67–68, 70, 72–74. Z inicjatywy SA Giesche powstało wiele obiektów socjalnych, kulturalnych i sportowych, zrealizowanych przez ►Zillmannowie Emil i Georg.
Księga adresowa Wielkich Katowic. Katowice 1935.

GIMNAZJUM nr 6 im. STANISŁAWA LIGONIA zob. ►Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7 na Osiedlu Witosa

GIMNAZJUM PRZEMYSŁOWE HUTY BAILDON, otwarte 18 czerwca 1947 roku przy ul. ►Żelaznej 9, sześcioklasowe, w sześciu salach naukę pobierało 190 uczniów; gimnazjum dzieliło budynek ze ►Szkołą Przemysłową Huty Baildon.
APK, zesp. Dyrekcja Okręgowa Szkół Zawodowych, sygn. 68.

GINTERÓWKA zob. ►Waldschloß

GLIWICKA, Ośrodek Sportowy, podległy ►Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji w Katowicach, założony w 2018 roku przy ul. ►Gliwickiej; wyposażony w kort tenisowy, basen pływacki, siłownię na wolnym powietrzu; stoły do tenisa stołowego, boisko do koszykówki; kierownik – Marek Hypa.
https://www.mosir.katowice.pl/obiekty_mosir/biedronki-wodny-plac-zabaw/

GLIWICKA ULICA (Dorweg, Dorfstrasse, w l. 1871–1922 i 1939–1945 część śródmiejska: Bismarckstraße, część załęska: Moltkestraße, w l. 1920–1925 część załęska (dł. 3,4 km): A. Mickiewicza, następnie do 1954 ul. S. Wojciechowskiego, część śródmiejska w l. 1922–1939 i po wojnie ul. Gliwicka; od 1954 wspólna nazwa), jedna z najważniejszych ulic w Katowicach (cechę tę utraciła po wybudowaniu DTS i A-4), łączy śródmieście miasta (od pl. Wolności) z Chorzowem Batorym, jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu z obustronnym chodnikiem o całkowitej długość 4,1 km; ma niezmieniony kręty przebieg, będący pozostałością po wiejskiej zabudowie z XVIII i XIX w. Najstarsze ślady ulicy – drogi do Kuźniczyska – odnotowano w źródłach z 1749 oraz na mapie z 1827. Zmieniła oblicze po wojnie francusko-pruskiej 1870 (tzw. grynderka) – w budownictwie zaczęły dominować kamienice, powstały liczne warsztaty rzemieślnicze, placówki handlowe (w tym targowisko), swoje siedziby miały instytucje gminne (w tym areszt gminny) i szkoły; od 1899 kursowały tramwaje; na początku XX w. powstały zalążki ►parafii św. Józefa, domy urzędnicze i robotnicze, kolonie mieszkaniowe. W l. 1919–1921 przy ulicy mieściły się siedziby niemieckich jednostek militarnych wypartych ostatecznie w III powstaniu śląskim i siedziba Polskiego Komitetu Plebiscytowego; w 1922 budowano ►bramy powitalne z okazji wkroczenia wojsk polskich; w 1939 trasa odwrotu ►kpt. Mariana Tułaka z oddziałem WP; 24 I 1945 niewielkim zniszczeniom uległa nawierzchnia ulicy po bombardowaniu okolic fabryki ►MOJ (zob. ►II wojna światowa).
Właścicielami kamienic byli: do I wojny światej – Hugo Boronowsky, Franz Czajor, Marie Grünfeld, Suchy, Konstantyna Mazur, Valentin Reginek, Martin Tichauer; w okresie międzywojennym – Wilhelm Bieniek, Johan Cebulla, Franciszka Cholewik, Wiktor Czajor, August Dyrda, Ignacy Grünfeld, Jędrysik – Pradella, Adalbert Kunhert, Lippmann – Loser, Teodor Mollka, Marta Mollekowa, Maria Oleś, Isack Schneeman, Anna Spielhagen. W okresie międzywojennym przy ulicy swoje siedziby miały: ►Bergbau Industrie Arbeiter, ►Centralny Związek Zawodowy Polski, ►Generalna Federacja Pracy Przemysłu Metalowego, Gewerkschaft Deutsche Arbeiter, ►Stowarzyszenie Mężów Katolickich, Kolumna Sanitarna, koło ►Chrześcijańskiej Demokracji, ►Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy, ►Polska Partia Socjalistyczna w Załężu, ►Towarzystwo Czeladników Katolickich, ►Towarzystwo Czytelni Ludowych, Towarzystwo Śpiewu ►Halka, Verein Deutsche Katholiken, Związek Górników Narodowej Partii Robotniczej, ►Związek Halerczyków, ►Związek Inwalidów Górniczo-Hutniczych, Związek Kolejarzy ZZP, ►Związek Obrony Kresów Zachodnich, ►Związek Powstańców Śląskich w Załężu, ►Związek Strzelecki, Związek Zawodowy Metalowców Związku Związków Zawodowych, Związek Zawodowy Górników Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, Związek Zawodowy Metalowców Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, ►Związek Abstynentów, Związek Zawodowy Urzędników Państwowych i Samorządowych; mieściły się ogródki działkowe ►Świt, boiska klubów sportowych: ►„06” Załęże, ►Naprzód „1912”, instytucje oświatowe (do 1939 i po 1945), m.in.: ►Szkoła Podstawowa nr 20 (im. Tadeusza Rejtana), ►Szkoła Podstawowa nr 21 (im. Józefa Lompy), ►Szkoła Podstawowa nr 23 (im. Jana Kochanowskiego), ►Dokształcająca Szkoła Zawodowa, sypialnie robotnicze i domy urzędnicze ►Giesche SA, sypialne ►Huty Baildon, ►Kasa Oszczędności i Pożyczek; znanymi mieszkańcami byli działacze społeczni i polityczni: ►Stanisław Cebulski, ►Klara Danisz, Adam Gacek, Teodor Mroncz, Paweł ►Reguła, Augustyn Weghaupt, Wiktor Czajor, Jan Drozdek, Jan Poloczek (działacz niemiecki).
Przed II wojną światową przy ulicy funkcjonowały m.in.: ►Lignoza SA, ►Giesche SA, ►Jackisch Julius, ►Ocean, ►Elba, ►Bier-Petruccio, warsztaty mechaniczne: ►Bores, ►Sonnenfeld, ►Ursus, garaże dla autobusów ►Śląsko-Dąbrowskiego Kolejowego Towarzystwa Eksploatacyjnego, ►Karol Lorenz, ►Dittrich, ►Augustyn Kühnholz, ►Traugot, szlifiernia szkła i marmuru Pleszowskich, ►Biro, ►Fesser, ►Babisch & Co, ►Drukarnia Katolicka, ►Stella, ►fabryka wędlin Wojciecha Osypki, ►Alojzy Rokus, ►Dziaczko. Prowadzili działalność rzemieślnicy, m.in. piekarze (Fryc Blank, Andrzej Rzezik, Ignacy Czabanka, Teresa Frysz, Teofil Herod (zob. ►Herud rodzina), Franciszek Janas, Kurt Jarosz, Wiktor Jesionek, Agnieszka Knopfiler, Karol Kostka, Paweł Kurzik, Paweł Langner, Karol Michatz, Franciszek Pallasch, Jan Poppe, Franciszek Rychter, Jakub (Willy) Zajontz; po II wojnie światowej: Michał Słomnicki); cukiernicy (Karol Michatz; po 1945: A. Gogolok); rzeźnicy (Hugon Kałuża, Józef Lassończyk, Ludwik Paszek, Maksymilian Paszek, Ryszard Schmidt, Edmund Skwara; po 1945: warsztat ►Spółdzielni Spożywców Kopalni Kleofas); blacharze (►Zakad Doskonalenia Rzemiosła oraz warsztaty Pawła Morysa i Jana Płonki, Henryka Heidricha, Stanisława Palka, Karola Nawratha); ślusarze (Józef Rzytka, Maksymilian Laksy, Malwin Pick; z dawnym wiejskim charakterem miejscowości korespondowało kowalstwo reprezentowane przez kuźnie (kowali): Wilhelma Bieńka, Karola Smudy, Józefa Tomali); szklarze (po 1945: ►Wojewódzka Rzemieślnicza Spółdzielnia Pracy Budowlano-Szklarskiej i Zdobnictwa Szkła, Ludwik Gerat, Herbert Hanzel); tapicerzy (po 1945: Kazimierz Frąckowiak); kominiarze (Augustyn Klein); zduni (po 1945: Rękosiewicz, Franke, ►Spółdzielnia „Rozwój”, ►Zakład Doskonalenia Rzemiosła); krawcy (Gotfryd Grützmann, Franciszek Pinocy, firma Lipus & Palla; po 1945: Franciszek Bałys); kuśnierze (firma „Futra”); obuwnicy (Bernard Faber, Maks Kluczka, Cyprian Lorens, Marta Papoń, Idzi Widaszek, Bernardyn Fader, Augustyn Giesela, Górnik, Eugeniusz Hellen, Karol Koszembar, Jerzy Lepik, Cyprian Lorens, Franciszek Mazur, Ignacy Papoń, Edward Praus, Józef Strużyna, Szymonowic); fryzjerzy (Bronisława Kuboń, Józef Kuboń, Anna Malisz, Emil Mazur, Paulina Morgest, Franciszek Peterek, Ryszard Sławiczek, Paweł Wenzel; po 1945: Emilia Olejnik, Stefan Życiński); malarze pokojowi (warsztaty Marii Buroszek). Usługi świadczyły: firma remontowo-instalacyjna (Krzisowski), naprawcze warsztaty samochodowe (Kozioł i Szweda); naprawcze warsztaty rowerowe (Wilhelm Kondziela); fotografowie (Robert Kulik, Maroński). Przedsiębiorstwa pogrzebowe prowadziła Eleonora Zajdlowa. Przy ulicy ulokowane były placówki handlowe: materiałami budowlanymi (►Carl Gruß, po 1945: Andrzej Gąsiorek, Adolf Merta, Rafał Pniok, Franciszek Zeman); artykułami spożywczymi (Stanisław Mączyński, asortymentem warzywno-owocowym (S. Weltfriend); asortymentem mleczarsko-nabiałowym (Elżbieta Berger, w czasie okupacji Maria Kostka); pieczywem (3 sklepy PSS „Społem”, prywatny sklep Franciszka Kupnego); mięsem (po 1945: Franciszek Bobrowski, sklep branżowy MHD; konsumy śląskie i kopalniane, spółdzielnie spożywców); towarami kolonialnymi (w okresie II wojny światowej: Josef Roswadowski); galanterią ubraniową (po 1945: Feliks Wojtczak); tekstyliami (po 1945: MHD, 2 sklepy PSS „Społem”); paszami słomiastymi (Kazimierz Wawrzyniak); drogerie (do 1939: Stefana Skrzypaczka, Stefana Mielczarskiego, ►Franciszka Długiewicza, ►Władysława Długiewicza, Pod Orłem) i apteka (dr Ignacy Pałżewicz); funkcjonowała też hurtownia wyrobów z żelaza i ►Dom Towarowy Feliksa Wojtczaka. Z usług gastronomicznych można było skorzystać w szynkach, barach (po 1945 Chrobok), jadłodajni (Franciszek Neukirch) i restauracjach (przed 1922: Salo Horowitza, S. Carlhofa, Karola Christa, R. Danzigera, Teodora Golczyka, Jakuba Grünfelda, Twrdego, Wiercimoka; w okresie międzywojennym: Dawida Altholza, Ani (Hermana) Ebel, Teodor Golczyka, Leona Kobica, Augusta Marka: w okresie okupacji: Jozsefa Skrzipczyka, Franza Spyry, Carlshof, Tichauer Bier; po 1945: Franciszka Białasa, „Zdrój Rybnicki”, „Eldorado”, „Załężanka”).
Ulica została opisana w książce Kazimierz Gołby Wieża spadochronowa, opowiadającej o bohaterskiej obronie Katowic w czasie kampanii wrześniowej. W 1945 pod nr 1 powstały Wytwórnia Wód Gazowanych i hurtownia piwa, należące do Julii Rzeszowskiej; w l. 1961−1990 w suterenie kamienicy pod nr. 3 działał antykwariat Józefa Lacha; w l. 1946−1980 pod nr. 9 mieszkał śpiewak ►Bolesław Mierzejewski (na fasadzie budynku umieszczono pamiątkową tablicę); 3 V 1971 (w 50-lecie wybuchu III powstania śląskiego) na frontonie budynku pod nr. 17 Rada Adwokacka w Katowicach wmurowała tablicę pamiątkową poświęconą pamięci 188 adwokatów śląskich zamordowanych w latach 1939−1945 przez hitlerowców. Po 1989 ulicę całkowicie zmodernizowano; prace obejmowały m.in. modernizację infrastruktury technicznej, wymianę torowiska tramwajowego o długości 1 135 m podwójnego toru oraz odbudowę nawierzchni jezdni i chodników; remont ukończono 15 listopada 2008. W 2011 wyburzono zabudowania tzw. Załęskiego Przedmieścia (Zalenzer Vorstadt), pochodzące z XIX w. Współcześnie przy ulicy znajdują się m.in.: ►Punkt 44, ►kościół pw. św. Józefa z kompleksem sakralnym (probostwo ►parafii św. Józefa, ►Dom Zgromadzenia Zakonnego Jadwiżanek w Załężu), ►Dom Zakonny Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów w Katowicach, obiekty małej architektury sakralnej: ►Krzyż na skrzyżowaniu z ul. ks. P. Pośpiecha, ►Krzyż na pamiątkę przyłączenia gminy załęskiej do Polski, ►Betania, ►Mościckiego Ignacego Kolonia, ►Szkoła Podstawowa nr 20, ►Szkoła Podstawowa nr 24, ►Zespół Szkół Specjalnych nr 11 im. Marii Grzegorzewskiej, ►Zespół Szkół nr 7 im. Stanisława Mastalerza, Miejskie Przedszkole nr 30 i nr 39, zabudowania: ►pałacu w Załężu, ►Młodzieżowego Domu Kultury, ►Aniołów Stróżów Dom, klub muzyczny ►Cogitatur, ►Teatr Cogitatur, Fundacja „Uśmiech Dzieciom”, Lingua-House, Okręgowa Rada Adwokacka, kancelarie adwokackie i notarialne, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Chrześcijańska Organizacja Charytatywna „Tabita”, Filia nr 3 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, hotel „Załęże”.
AUM Katowice, zesp. 1, sygn. 2398-2471.

GLOBISZ Łukasz (18 X 1904, Serwituty, pow. prudnicki – 30 VII 1960, Cieszyn), wikary, od czerwca do listopada 1942 roku substytut (zastępował chorego proboszcza) w ►Kościele pw. św. Józefa w Załężu.
L. Musioł: Załęże. Monografia historyczna parafii św. Józefa w Stalinogrodzie-Załężu. Maszynopis, b.m.w. [1955].

GLORIA zob. ►Apollo

GMINA ZAŁĘŻE, utworzona w 1816 roku, 73 ha (1847), 347 ha, 3530 mieszkańców (1885); 7 rzemieślników, 2 kupców (1895), 17 tys. mieszkańców (1924). Na jej czele stał początkowo sołtys, a od 1910 roku burmistrz, statut gminie został nadany 29 października 1871 roku; w protokołach posiedzeń gminnych, oprócz języka niemieckiego, równoprawnym stał się język polski (4 kwietnia 1920); od 1922 w granicach państwa polskiego; w 1924 bez ►Johanki (włączonej do Wielkich Hajduk), z koloniami ►Załęska Hałda, ►Hagenscheidta, przyłączona do Katowic; wraz z Dębem utworzyła Dzielnicę III. Siedzibą gminy był ►ratusz (przy ul. ►Gliwickiej) – miejsce upamiętnione w 2010 roku tablicą pamiątkową.
Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2. Pod red. A. Barciaka, E. Chojeckiej, S. Fertacza. Katowice 2012; Gemeindelexikon für die Provinz Schlesien: auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, 1887.

SOŁTYSI, WÓJTOWIE I PRZEWODNICZĄCY RADY

Lp.	Imię i nazwisko	Okres sprawowania urzędu
1.	Józef Badura	1771–1772
2.	Jakub Sekuła	1794
3.	Mikołaj Kurzeja	1832–1838
4.	Jan Oleś	1856
5.	Mathaeus (Matthias) Stanislowsky	1866–1879
6.	Adolph Heller	1879–1883
7.	Joseph (Josef) Boronowski	1883–1889
8.	Josef Wollny	1889–1897
9.	Gratian Laxy	1897–1900
10.	Martin Knopp	1901–1910
11.	Bruno Michaelis	1910–1922
12.	Lorenz (Wawrzyniec) Widuch	1922–1924

 

GMINNA zob. ►Szewczenki Tarasa ulica

GMINY SIEDZIBA, znajdowała się w wybudowanej w 1897 roku kamienicy przy ul. ►Gliwickiej 102, do 1922 z aresztem gminnym; budynek w stylu neogotyckm, nad wejściem inskrypcja z datą oddania obiektu do użytku lub rozpoczęcia jego budowy; w zwieńczeniu fasady umieszczono zegar. Po 1924 roku stanowiła mienie miasta, w kamienicy znalazły się wtedy swoje siedziby instytucje opieki społecznej: ►Izba Matki i Dziecka, ►Kuchnia Mleczna w Załężu i ►Punkt Szczepień Lekarskich dla dzieci szkolnych, obecnie znajduje się w niej Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, VII Komisariat Policji (punkt przyjęć dzielnicowych, do chwili likwidacji).
M. Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice 2015.

GODULA Karol (8 XI 1781, Makoszowy – 6 VII 1848, Wrocław), przedsiębiorca. Ukończył gimnazjum cystersów w Rudach Wielkich i liceum w Opawie. W l. 1801–1828 był w służbie hrabiego von Ballestrema, zarządzając jego majątkiem jako ekonom, a nastepnie główny ekonom dóbr. Od 1828 pracował na własny rachunek; należały do niego dobra ziemskie: Orzegów, Szombierki, Bobrek, Bujaków, Paniowy, 19 kopalń galmanu, 40 kopalń węgla kamiennego, 3 hut cynku; w l. 1839–1848 był właścicielem Załęża, w tym ►kopalni „Kleofas”.
R. Borowy: Wczoraj, dziś, jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997; J. Moskal: Bogucice, Załęże et nova villa Katowice. Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice 1993.

GOLA Stanisław (III 1899, Grodziec, woj. kieleckie – 25 I 1939, Cieszyn), nauczyciel – początkowo w ►Szkole Podstawowej nr 25 im. Konstantego Damrota w Załęskiej Hałdzie i w ►Szkole Podstawowej nr 23 im. Jana Kochanowskiego; opiekun ►Ogniska Młodzieży w Załężu (1932).
Kronika Szkoły Podstawowej nr 25 w Załęskiej Hałdzie. T. 1–2 – wersja elektroniczna; J. Prażmowski: Szkolnictwo województwa śląskiego. Katowice 1936.

GOLIAT, Śląski Klub Karate, istnieje od 1992, największy klub odmiany Oyama Karate na terenie Górnego Śląska i jeden z największych w Polsce. Skupia ponad 1000 członków w wieku od 4 do 66 lat; prowadzi zajęcia w 50 sekcjach we wszystkich dzielnicach Katowic (m.in. siedziba na ►Osiedlu Witosa), Siemianowic, Tychów, w Rudzie Śląskiej, Gliwicach, Chorzowie, Bytomiu, Mikołowie, Mysłowicach, Łaziskach, Gliwicach, Orzeszu oraz w Świętochłowicach (licencja na teren całego województwa śląskiego). Członków i zawodników trenuje grupa wykwalifikowanych instruktorów, w tym kilkunastu z czarnymi pasami. Od 1998 rozszerzono naukę o Full-Contact / Thai Boxing Karate, Aikido. Osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal MŚ (1999) zdobyty przez Danutę Fydę, pierwszą Polkę, która odniosła sukces na zawodach tej rangi Full Contact Karate 63 kg; 15 (6–6– 3) medali ME (2011, 2013); 327 (137–88–102) medali MP (1997–2011) w konkurencjach: kata, kumite, kobudo. Szefem i założycielem jest sensei Jerzy Walaszczyk.
https://www.karategoliat.pl.

GOLCZYK, (w okresie okupacji hitlerowskiej pn. Tichauer Gaststätte), restauracja w Załężu przy ul. Wojciechowskiego 86 (zob. ul. ►Gliwicka), powstała w 1904 roku (architekt J. Kail) w dawnym jednopiętrowym budynku Johanna ►Stanislowskiego; po jego śmierci w 1908 właścicielem restauracji został Teodor Golczyk, od połowy 1929 wdowa po Teodorze, Johanna Golczyk, a w okresie okupacji syn Richard. Przed wybuchem I wojny światowej restauracja była jednym z pierwszych miejsc ćwiczeń i występów gniazda ►Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Załęże (1913); zorganizowano w niej lokal wyborczy w czasie wyborów do Reichstagu (1912), wyborów komunalnych (1919) i w wyborach do Sejmu Śląskiego (1930); po podziale Górnego Śląska odbywały się tam zebrania organizacji niemieckich, np. ►Bergarbeiterverband, ►Deutsche Sozialistische Arbeitspartei, ►Bund fur Arbeiterbildung oraz polskiego ►Związku Obrony Kresów Zachodnich.
APK, zesp. Urząd Wojewódzki Śląski, sygn. 809; Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, sygn. 107; AUM, zesp 1, sygn. 2436; Skorowidz branż przemysłu, handlu, finansów, rzemiosła i zawodów wyzwolonych. Województwo śląskie 1929/30. Katowice 1930; „Górnoślązak” 1912, nr 17; „Katolik” 1913, nr 153; „Polska Zachodnia” 1930, nr 229

GOŁĄB Jan (1893, Załęska Hałda – 2 XI 1944, Groß-Roßen), uczestnik trzech powstań śląskich, obrońca Katowic w kampanii wrześniowej 1939); 18 VII 1944 został aresztowany przez gestapo i przewieziony do obozu koncentracyjnego, gdzie został zamordowany. Mieszkał na ►Kolonii Kopalni Wujek.
APK, zesp. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, sygn. 2362.

GOŁDA Franciszek, pseudonim Legda (28 IX 1916, Lednica Górna – 28 IX 2002, Katowice), absolwent Gimnazjum im. Jana Matejki w Wieliczce; oficer Armii Krajowej, upamiętniony na pomniku w Koźmicach Wielkich k. Wieliczki; pochowany na ►Cmentarzu parafialnym w Załężu.
https://dziennikpolski24.pl/ten-pomnik-poszedl-w-swiat/ar/

GOŁĘBI POCZTOWYCH HODOWLA W ZAŁĘŻU, zob. ►Hodowla gołębi pocztowych w Załężu.

GONAR, Fabryka Narzędzi Górniczych, wybudowana w l. 1972–1974 na ►Obrokach; w l. 1977–1997 Gonar (od 1977 połączony z firmą Moj-Rapid) funkcjonował jako jeden z zakładów Fabryki Sprzętu i Narzędzi Górniczych Fasing (największa jego inwestycja na szwedzkiej licencji Fagersta); od l. 90. XX w. samodzielny. W 1998 Fasing powołał spółkę Fasing-Gonar Sp. z o.o.; w 1999 Stefan Król w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod firmą „KROLMET” Stefan Król nabył i objął 100% udziałów, zmieniając nazwę na Gonar Sp. z o.o. Od czasu, kiedy nastąpiła zmiana właściciela, spółka dynamicznie się rozwija, powstawały nowe podmioty, m.in.: Gonar-Systems International Sp. z o.o. (2002), Gonar-Walcownia Rur Sp. z o.o. (2004), Gonar International S.A. (2008), Gonar Bis Sp. z o.o. (2006), Gonar Bułgaria, Gonar Australia, Tasum Gonar. Firma produkuje narzędzia górnicze dla kopalń węgla kamiennego, kopalń rud metali nieżelaznych i kamieniołomów, narzędzia i urządzenia dla drogownictwa, leśnictwa, hut żelaza, przemysłu petrochemicznego i mineralnego, a także dla przedsiębiorstw budowlanych. Specjalizuje się w produkcji łańcuchów ogniwowych przeznaczonych dla: górnictwa, rybołówstwa, energetyki, budownictwa i transportu, produkuje też inne narzędzia i urządzenia. Ponadto laboratoria badawcze spółki prowadzą działalność usługową w zakresie analizy składu chemicznego stali, pomiarów twardości, badań mikro- i makrostrukturalnych i kontroli niektórych przyrządów pomiarowych. Od 1977 zatrudnia 2,1 tys. pracowników; kierownik: Andrzej Mikucki. Patronuje Towarzystwu Ogródków Działkowych ►Gonar.
Przemysł maszyn górniczych: 1945–1985. Katowice 1985; https://gonar.com.pl/o-nas.

GONAR, Rodzinne Ogródki Działkowe, zał. na pocz. l. 80. XX w. na ►Obrokach pod patronatem Fabryki Narzędzi Górniczych ►Gonar. W 2010 składały się z 90 działek o łącznej pow. 2, 87 ha.
https://bip.um.katowice.pl/dokumenty/2010/1/5/1262696829.pdf.

GONSIOR Paweł (1 V 1883, Bielszowice – ?), powstaniec śląski, absolwent szkół podstawowej i średniej w Zabrzu, od 1918 roku sztygar kopalni ►Kleofas, żołnierz I batalionu powstańczego 4. bytomskiego pułku piechoty; mąż zaufania w Polskim Komitecie Plebiscytowym na powiat świętochłowicki.
APK, zesp. Dyrekcja Policji Katowic, sygn. 13.

GOSPODARSTWO ROLNE ZAŁĘŻE, utworzone w latach 1950–1951 po likwidacji podworskich dóbr rolniczych na granicy ►Załęskiej Hałdy i Załęża, nieco na wschód od ►Załęskiej Hałdy (osiedla fińskich domków); należało pierwotnie do Stalinogrodzkiego Zespołu Gospodarstw Rolnych Górnictwa, od ok. 1956 roku do Mikołowskiego Zespołu Gospodarstw Rolnych Górnictwa; teren przeznaczony był do upraw koniczyny, wyki, pszenicy, żyta, jęczmienia; w związku z dużą uciążliwością w zarządzaniu majątkiem (przemieszanie terenów przemysłowych należących do kopalni „Kleofas” i terenów rolnych) centrala mikołowska próbowała cały teren przekazać kopalni, bądź, w drugiej kolejności, hucie ►Baildon.
APK, zesp. Centralny Zarząd Zaopatrzenia Robotniczego w Katowicach, sygn. 95.

GÓRA ZAŁĘSKA, nazwa topograficzna (zapożyczanie od góra = kopalnia), pierwotna w stosunku do nazwy ►Załęska Hałda.
„Polak” 1924, nr 262.

GÓRALCZYK Teofil (20 IV 1900, Załęże – po 1946), brał udział w rozbrajaniu niemieckiej policji plebiscytowej; uczestnik III powstania śląskiego (zob. ►Powstania śląskie); członek ►Związku Powstańców Śląskich w Załężu, więzień KL Mauthausen (1941–1945), po II wojnie światowej członek ►Związku Weteranów Powstań Śląskich; mieszkaniec Załęża.

GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO, podstawowa gałąź gospodarki w dziejach miejscowości. Przyznane sądownie pola górnicze eksploatowano od 1792 początkowo w południowej części Załęża (kopalnie: ►Charlotte, ►Victor, ►Klenie Helene), od 1840 w części północnej (►kopalnia "Kleofas"). Właścicielami kopalń byli: Wilhelm Jänkner, Karol Wachowski, Fryderyk von Wrochem, Daniel Freytag, Loebel Freund, Karol Neumann, ►Chrystian Gustaw von Kramsta, ►Karol Godula, po 1880 ►Giesche SA, Hohenlohe. Odbiorcami węgla były huty cynku, ►dwór w Załężu. W górnictwie węgla kamiennego pracowało 40% mieszkańców Załęża (np. na pocz. l. 50. XX w. pod względem zatrudnienia górnictwo zajmowało 2 miejsce – po hutnictwie). Z górnictwem załęskim były związane 2 instytucje podległe Ministerstwu Górnictwa i Energetyki: ►Zasadnicza Szkoła Górnicza KWK „Kleofas” i ►Zakład Remontowo-Budowlany przy Katowickim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego. Zob. też ►Kult św. Barbary.
APK, zesp. Ministerstwo Górnictwa i Energetyki odc. II, sygn. 246; R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

GÓRNICZA ULICA zob. ►Wiśniowa ulica

GÓRNICZY ZAKŁAD LECZNICTWA AMBULATORYJNEGO, placówka służby zdrowia w latach 1961–2006 zlokalizowana w neoklasycystycznym pałacu przy ul. Gliwickiej, a obecnie przy ul. Mysłowickiej w Giszowcu.

GÓRNIK I, Rodzinne Ogródki Działkowe przy ►kopalni „Kleofas” w ►Załęskiej Hałdzie przy ►ul. Kombajnistów ; w 2007 zajmował obszar 15,5 ha podzielony na 120 działek.

GRABANIA Roman (7 III 1908, Ciężkowice k. Chrzanowa–?), kierownik bezpieczeństwa pracy i ratownictwa górniczego w kopalni ►Kleofas; organizator drużyn ratowniczych, założyciel KS ►Kopalnia Kleofas Załęże (1945).
APK, zesp. Urząd Wojewódzki Śląski, Wydział Ogólny, sygn, 447.

GRABSKIEGO WŁADYSŁAWA ULICA (Henryka Rutkowskiego), utworzona w 1951 roku; od 1991 pod aktualną nazwą, w ►Osiedlu Witosa, wyasfaltowana droga wewnętrzna długości 838 m; infrastruktura: budownictwo wielokondygnacyjne; handel osiedlowy; zieleńce, parkingi.
Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz, t. 2. Katowice 2012.

GRABSKIEGO WŁADYSŁAWA ULICA, w osiedlu ►Witosa, wyasfaltowana droga wewnętrzna długości 1560 m, utworzona w 1951, od 1991 roku pod aktualną nazwą, liczne odgałęzienia; budownictwo wielokondygnacyjne; handel osiedlowy; zieleńce, parkingi.
obiekty: zespół obiektów sportowych (kort tenisowy, boisko sportowe, pumptrack), centrum spawalnicze Izmet; mural „Szczęść Boże Grubiorze”, Rodzinny Ogród Działkowy „Nadzieja”, przejście kolejowe nad dawną koleją piaskową KP 401 + KP 427, piekarnia-cukiernia sieci Jakubiec, garmażeria.
Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz, t. 2. Katowice 2012.

GRENZSCHUTZ, paramilitarna, terrorystyczna organizacja niemiecka w Załężu z siedzibą w koszarach policyjnych na ul. Piaskowej; w 1919 ochraniała wiece Freie Vereinigung zum Schutze Oberschlesien; przeprowadzała rewizje i aresztowania w lokalu polskiej ►Rady Ludowej (►Władysław Długiewicz, Białecki, ►Wiktor Jesionek); przekupieni członkowie dostarczali broń powstańcom załęskim; w I powstaniu śląskim stanowili wsparcie dla oddziału policji niemieckiej skoszarowanej na ul. Piaskowej; prowadzili aresztowania popowstaniowe wśród powstańcow; skazali na śmierć Ryszarda Ogiermanna i ►Pawła Regułę; ok. 11 II 1920 zakończył działalność.

GRIMLOWSKI Karol Alfons (21 XII 1909, Katowice Załęże – 5 IX 1939, Katowice), asystent biurowy, uczestnik walk w obronie Katowic we IX 1939, zastrzelony na polu chwały.
APK, zesp. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, sygn. 2362.

GROßER OSIEK, nazwa topograficzna na planie rękopiśmiennym obszaru Kuźnicy Boguckiej, Katowic, Brynowa i Załęża z 1686 (zob. ►Wielki Osiek).
Osady i osiedla. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i spoleczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012.

GROTA LOURDZKA, obiekt małej architektury sakralnej wykonany z piaskowca, usytuowany na placu kościelnym ►kościoła p.w. św. Józefa w Załężu; ufundowany 1904 przez Roberta i Anzelmę Jocheńskich; 8 XII 1933 figurę św. Bernadety ozdobiono aureolą.
AKAD, zesp. Akta Lokalne, sygn. AL 2517; „Gość Niedzielny” 1934, nr 1.

GRUCHLIK Jan (11 V 1899, Dąb – ?), górnik, mieszkaniec ►Osiedla (Kolonii) Kopalni Wujek w Załęskiej Hałdzie; górnik – pracował w kopalniach Alfred, Wujek; reżyser i scenograf teatru amatorskiego w ramach ruchu śpiewaczego; członek Towarzystwa Śpiewaczego ►Lutnia w Załęskiej Hałdzie, odznaczony brązowym Krzyżem Zasługi.
APK, zesp. Dyrekcja Policji Katowic, sygn. 13.

GRUPA TEATRALNA NA WITOSA, powstała w 2007 roku przy ►parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Herberta w Katowicach z inicjatywy ks. Jacka Stańca. Po nim opiekę duchową przejął ks. Piotr Nadrowski; 30 członków, działalność artystyczna, ewangelizacyjna; ostatnie wzmianki w prasie pochodzą z 2014 roku.
J. Kałuska, Załęska Hałda i Osiedle Witosa w Katowicach. Zarys dziejów. Katowice 2023; https://www.gosc.pl/doc/1889124.Teatr-do-przerobienia

GRUPA UKRZYŻOWANIA zob. ►Krzyż Kalwaryjski

GRUSZKA PLAC zob. ►plac ks. Józefa Londzina

GRÜNFELD zob. ►Kaisergarten

GRÜTZMANN Fryderyk (18 VIII 1905, Załęże – 23 XII 1941, KZ Auschwitz), piekarz w Załężu, działacz kolarski, pierwszy prezes Związku Cyklistów i Motocyklistów Województwa Śląskiego (1923).

GRYT Jerzy (24 VII 1921, Załęże – 27 V 2010, Mikołów), zapaśnik w stylu klasycznym, olimpijczyk, zawodnik klubów: ►TG „Sokół" Załęże (1928–1935), Biały Orzeł Wełnowiec (1935–1937), TG „Sokół II” Katowice (1937–1939), RKS Siła (Związkowiec, Górnik) Mysłowice (1947–1952), Górnik Moj (zob. ►MOJ Katowice; (1953–1955), reprezentant Polski na IO w 1952 w Helsinkach, prezes Śląskiego Związku Zapaśniczego. Wcielony do Wehrmachtu, uczestniczył w II wojnie światowej; przeszedł do sowieckich oddziałów partyzanckich mjr. Koczara, przeszkolony na spadochroniarza, brał udział w wielu akcjach dywersyjnych na tyłach wojsk hitlerowskich. Po II wojnie światowej pracował jako kurier dyplomatyczny; napisał książkę pt. Śląski James Bond. Wspomnienia (2005). Osiągnięcia sportowe: 1 (0–0–1) medal Igrzysk Środkowoeuropejsko-Bałkańskich – 3 m. w wadze średniej (1948); 7 (5–0–2) medali MP – 1 m. w wadze półśredniej (1947), w wadze średniej (1948, 1951, 1952) i drużynowo (1950), 3 m. w wadze średniej (1953, 1955); odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1945) i Krzyżem Partyzanckim.
A. Steuer: Dzieje ciężkiej atletyki na Górnym Śląsku (1878–1945). Katowice 1986.

GRZĄDZIEL, ród ►wolnych sołtysów załęskich, znani przedstawiciele: Stanisław, Grześ, Jan, Jan Grządzielczyk.
L. Musioł: Załęże. Monografia historyczna parafii św. Józefa. Stalinogród 1955.

GRZĄDZIELA JAKUBA ULICA, w Kolonii im. Ignacego ►Mościckiego, długości ok. 1 km, o układzie równoleżnikowym, ustanowiona w 1929 roku, w okresie okupacji hitlerowskiej pod nazwą Am Damm, równoległa do ►Linii kolejowej nr 137; asfaltowa i szutrowa; po jej pn. stronie znajduje się nasyp kolejowy. Mieszkańcami w okresie międzywojennym byli policjanci: Józef Polnik, Ryszard Wodarski, Franciszek Pradelok.
P. Nadolski: Ulice. Nazewnictwo w przekroju historycznym. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2 . A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.), Katowice 2012.

GRZELAK Seweryn (8 VIII 1900, Biskupice k. Ostrowa Wlkp. – ?), kapral Wojska Polskiego, górnik, działacz związkowy. Od 1922 mieszkał w Załężu (przy ul. Limanowskiego), pracował w ►kopalni "Kleofas"; w 1929 uległ wypadkowi. Pełnił funkcje prezesa Oddziału Górników ►Związku Związków Zawodowych (referent oświatowy w Zarządzie Głównym) oraz sekretarza ►Związku Towarzystw Polskich w Załężu.
APK, zesp. Dyrekcja Policji Katowic, sygn. 40.

GRZESIOK, zob. restauracja ►Pod Koleją.

GUSTAV, szyb kopalni ►„Charlotte”, głęb. 18,79 m, zgłębiony w l. 1865–1867; nazwa patronimiczna na cześć ►Christiana Gustawa von Kramsta – właściciela kopalni od 1853.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

GÜTTLER, szyb kopalni ►„Charlotte”, głęb. 11,23 m, zgłębiony przed V 1823; nazwa o nieustalonym rodowodzie.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

GWIAZDA ZAŁĘŻE, klub tenisa stołowego, wzmiankowany w 1933, organizacyjnie podlegał Chrześcijańskiemu Związku Młodzieży ►„Odrodzenie” i wraz z nim upadł w 1934. Liczył 14 członków. Funkcję prezesa pełnił Eugeniusz Szeliga.
A. Steuer: Ruch sportowy w Katowicach-Załężu (1895–1998). W: „Kronika Katowic”. T. 8. Katowice 1999.