KAJAKARSTWO, dyscyplina ►sportu i forma ►turystyki; jej rozwój w Polsce zapoczątkowali kajakarze-turyści z Mysłowic; wyodrębniony z Klubu Kajakowców Składakowców „Hellas". ►Katowicki Klub Kajakowy (1928) odegrał pionierską rolę w rozwoju dyscypliny w Katowicach, część jego członków zasiliła w 1933 sekcję w ►Schlesische Wintersport Verein Katowice. Łącznie w Małopolsko-Śląskim Okręgu Polskiego Związku Kajakowego (1933–1936), ►Śląskim Związku Kajakowym (1937–1939) było zrzeszonych 5 katowickich klubów kajakarskich; prężnymi ośrodkami były ►Kolejowe Przysposobienie Wojskowe i ►Pocztowe Przysposobienie Wojskowe; baza: stanice, przystanie nad rzeką Przemszą, filia Fabryki Sprzętu Kajakowego „Piast" w Piastowie z siedzibą w Bogucicach. K. cieszyło się poparciem Wydziału Sportowego ►Ligi Morskiej i Kolonialnej, wspierała je także ►Chorągiew Katowicka Związku Harcerstwa Polskiego. Po zakończeniu II wojny światowej działały 3 sekcje: w ►Gwardii Katowice, ►ORMO-Zryw Katowice i ►Naprzodzie Janów. Aktualnie kontynuatorem tradycji k. w Katowicach, głównie janowskich, jest UKS ►4, z bazą w ►Dolinie Trzech Stawów; w oparciu o ten klub powstała silna sekcja kajakarska w ►AZS AWF Katowice. Osiągnięcia: udział w ME (1933) w k. klasycznym; czołowe miejsca zajmowane głównie na kajakach-składakach – popularnym i tanim sprzęcie turystycznym w latach 30. XX w.; 20 (12–5–3) medali MP (1933–1949) zdobytych przez 15 sportowców z 6 klubów: AZS AWF Katowice, Gwardii Katowice: 1 (0–1–0), Katowickiego Klubu Kajakowego: 12 (7–2–3), ORMO-Zryw Katowice i Pocztowego Przysposobienia Wojskowego: 7 (5–2–0); wycofanie tego typu sprzętu z programu zawodów zakończyło okres sukcesów kajakarzy katowickich; epigonem k. górskiego w Katowicach był klub ORMO-Zryw.Zob. też ►kajakowa turystyka.
A.Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; A. Steuer: Miejsce Katowic w ruchu sportowym II Rzeczpospolitej. W: Katowice w minionej rzeczywistości. Katowice w 140. rocznicę uzyskania praw miejskich. Katowice 2006.
KAJAKOWA TURYSTYKA, dziedzina ►turystyki; jej rozwój w Katowicach zapoczątkował w l. 20. XX w. ►Katowicki Klub Kajakowy; do końca l. 30. XX w. k.t. była strukturalnie powiązana z działalnością sportową w ►Śląskim Związku Kajakowym i w klubach sportowych, wśród których wyróżniał się ►Klub Kajakowy Wspólnoty Interesów w Katowicach (w jednodniówce opisał wrażenia z wypraw kajakowych na Polesie i po rzekach śląskich, Białej i Czarnej Przemszy); rozwój (od l. 50. XX w.) w strukturach katowickiego oddziału ►Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Komisji Turystyki Wodnej (Okręgowej Komisji Kajakowej, Wojewódzkiej Komisji Turystyki Kajakowej); 2 kluby: ►Klub Kajakowy PTTK im. Marii Podhorskiej-Okołów w Katowicach i Klub „Czarny Pstrąg”; komisje oddziałowe, koła; w najlepszym okresie (1954–1960) zorganizowano 46 imprez wodnych dla 1117 uczestników; ważniejsze z nich: „Spływ Wodami Beskidu”, ogólnopolskie spływy Kajakowe; 122 instruktorów (1985), 149 zdobytych Turystycznych Odznak Kajakowych; działacze: Jan Broekere, Jerzy Doniec, Zofia Doniec, Jerzy Leibschang, Władysław Solecki.
J. Nowak: Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie katowickim w latach 1951–1985. Zarys historyczny. Katowice 1985; https://www.kajakowcy.pl/kajakarstwo-turystyczne-w-polsce-do-1939-roku-autor-andrzej-luczynski,pa2,31,30
KAJAKOWY, staw o pow. 10,1 ha w obrębie ►Katowickiego Parku Leśnego, jeden z trzech akwenów (►Kąpielisko, ►Ozdobny) w ►Dolinie Trzech Stawów; baza sekcji kajakowej UKS ►4 Katowice.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.
KANDAHAR KATOWICE, Klub Skialpinistyczny, zał. 2001. Pierwszy, a obecnie największy w Polsce klub zrzeszający miłośników narciarstwa wysokogórskiego. Działalność zainicjowała grupa narciarzy wywodzących się ze śląskich środowisk górskich (studenckie koła przewodnickie, kluby wysokogórskie). Prowadzone formy działalności: skialpinizm, biegi górskie, wspinaczka sportowa i wysokogórska, turystyka narciarska, maratony rowerowe. Skupia 80 członków z całego kraju (sportowcy wyczynowi i amatorzy, miłośnicy turystyki narciarskiej). Był organizatorem 2 edycji zawodów w narciarstwie wysokogórskim: Pucharu Pilska (zawody z tradycjami, rozgrywane od 2001; kilkakrotnie miały rangę edycji Pucharu Europy Środkowej oraz Mistrzostw Polski; najbardziej prestiżowy wyścig w kategorii zespołowej rozgrywany w Polsce) oraz Pucharu Czantorii (zawody z reguły rozpoczynające sezon rywalizacji skialpinistów w Polsce; rozgrywane od 2008, od 2011 poświęcone pamięci tragicznie zmarłego zawodnika Klubu – Kubie Soińskiemu; kilkakrotnie były eliminacjami do Mistrzostw Europy; jedyny w naszym kraju wyścig rozgrywany wieczorem, częściowo przy świetle czołówek startujących w nim zawodników). Członkowie Klubu startowali w najbardziej prestiżowych zawodach zagranicznych: Pierra Menta, Adamello Ski Raid, Patrouille des Glaciers, Trofeo Mezzalama czy Sellaronda. Osiągnięcia: wielokrotne zwycięstwa w Pucharze Polski i Mistrzostwach Polski, medale Pucharu Świata oraz Mistrzostw Świata i Europy. Klubowicze odnoszą sukcesy także w innych dyscyplinach, startując z powodzeniem w polskich i zagranicznych górskich zawodach biegowych, maratonach rowerowych czy rajdach typu Adventure Racing.
KARLIK, uczniowski KS, powstał w 1997 z inicjatywy dyr. Teresy Liburskiej-Łój oraz nauczycieli wychowania fizycznego przy 6 gimnazjum im. Stanisława Ligonia na Osiedlu Witosa. Prowadzi sekcje: piłki nożnej, piłki siatkowej, pływacką, tenisa stołowego, koszykówki. W klubie trenuje ponad 300 zawodników.
https://www.zso7.katowice.pl/index.
KAROLINKA, jacht morski, wodowany w 1961 roku, w 1973 zmodernizowany i przemianowany na „Karolinkę II”, w 1984 na „Karolinkę III”), własność Klubu Turystyki Żeglarskiej ►Tramp; w latach 1966–1973 pływał na wodach przybrzeżnych Adriatyku (ze zmieniającymi się co trzy tygodnie załogami); w1973 roku wziął udział w „Operacji Żagiel”, a w latach 1978–1979 w wyprawie na Kubę; uległ zniszczeniu u wybrzeży Maroka, transportowany na pokładzie m/s „Sopot”, został wraz z nim zatopiony podczas sztormu na Kanale La Manche.
J. Nowak, Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie katowickim w latach 1951–1985. Zarys historyczny. Katowice 1985.
KARTING, jedna z dyscyplin objęta wspólnym terminem ►samochodowy sport, początki dyscypliny w Katowicach zbiegają się w czasie z początkami w Polsce; przyczynił się do niego Rudolf Piecka z ►Automobilklubu Śląskiego w Katowicach udziałem w zawodach na Placu Defilad w Warszawie (4 XII 1960); pierwsze zawody w Katowicach.(24 IX 1961) z udziałem 33 gokartów; członkowie Automobilklubu Śląskiego i Klubu Samochodowego ►Sarenka brali udział w zawodach o Puchar „Motoru” (1960–1966), MP (1967–1974); osiągnięcia: (0–0–1) medal MP (1972), 3 (1–2–0) medale nieoficjalnych – Puchar „Motoru” – MP (1951–1966).
R. Wasiński: Rozwój kartingu w Polsce. Warszawa 1986.
KATOLICKIE STOWARZYSZENIE MŁODZIEŻY MĘSKIEJ ZARZECZE; w 1936 roku sekcja lekkoatletyczna zajęła drugie miejsce drużynowo w mistrzostwach okręgu mikołowskiego Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej.
„Siedem Groszy”1936, nr 241.
KATOWICE – CHUDÓW, TRASA ROWEROWA, długości 52 km, z Katowic-Piotrowic (osiedla Odrodzenia), przez Mikołów, Bujaków, Chudów (zamek), Przyszowice (pałac i park), Zabrze-Makoszowy, Rudę Śląską-Halembę, Stare Panewniki, Zadole do Katowic-Piotrowic); zaliczana do łatwych, w 65 proc. prowadzi drogami asfaltowymi; trudniejszym odcinkiem są piaszczyste drogi w Starej Kuźnicy; ważniejsze obiekty: kopalnia „Barbara”, rynek w Mikołowie, Śląski Ogród Botaniczny w Mokrem, kościół z ogrodem w Bujakowie, zamek w Chudowie, pałac w Przyszowicach.
https://bikeground.pl/wyprawy/jednodniowe/katowice-zamek-chudow-palac-w-przyszowicach-katowice/
KATOWICE – JASNA GÓRA, TRASA ROWEROWA, długości 75 km, od Parku Powstańców Śląskich w Katowicach przez Koszutkę, Dąb, Chorzów: Park Śląski, Chorzów Stary, Żabie Doły, Bytom, Rozbark, Piekary Śląskie, Świerklaniec, Park Świerklaniecki, Miasteczko Śląskie, Kalety, Woźniki, Piasek, Lubszę, Kamienicę, Drogobyczę, Starczę, Hutki, Rększowice, Łaziec, Wąsocz, Wygodę, Częstochowę: Dźbów – Stradom – Podjasnogórską
https://roweremposlasku.pl/trasy_rowerowe_katowice/
KATOWICE – RADIOSTACJA GLIWICE, TRASA ROWEROWA, długości 36 km; z Parku Powstańców Śląskich w Katowicach, przez Koszutkę, Dąb, Chorzów: Park Śląski, Chorzów Stary, Żabie Doły, Bytom: Rozbark, Łagiewniki, Szombierki, Bobrek, Zabrze: Biskupice, Mikulczyce, Maciejów, Gliwice: Żerniki, Szobiszowice do radiostacji; ciekawe miejsca na trasie: pomnik Powstańców Śląskich (Katowice), pomnik generała Jerzego Ziętka (Katowice), Śląskie Wesołe Miasteczko (Chorzów), Żyrafa (Chorzów), Śląski Ogród Zoologiczny (Chorzów), Stadion Śląski (Chorzów), Żabie Doły (Chorzów/Bytom), kolonia robotnicza (Zabrze), radiostacja w Gliwicach.
https://roweremposlasku.pl/trasy_rowerowe_katowice/
KATOWICE – WESOŁA FALA, TRASA ROWEROWA, długości 14 km, przebiega od Parku Powstańców Śląskich, obok pomnika generała Jerzego Ziętka (Katowice), Uniwersytetu Śląskiego, przez Dolinę Trzech Stawów, Rybaczówkę, Las Murckowski, aż do Wesołej Fali (Katowice/Mysłowice).
https://roweremposlasku.pl/trasy_rowerowe_katowice/
KATOWICE – ŻABIE DOŁY, TRASA ROWEROWA, długości 12 km; przebiega od pomnika Powstańców Śląskich w Katowicach, poprzez pomnik generała Jerzego Ziętka, Chorzów: Śląskie Wesołe Miasteczko, Żyrafę, ogród zoologiczny, Stadion Śląski, Dolinę Górnika, po Żabie Doły (Chorzów/Bytom/Piekary Śląskie)
https://roweremposlasku.pl/trasy_rowerowe_katowice/
KATOWICE OPEN, profesjonalny kobiecy turniej tenisowy rangi WTA International Series, zaliczany do cyklu WTA Tour, rozgrywany na kortach twardych w hali katowickiego ►Spodka w latach 2013–2016 (od 2015 także w Międzynarodowym Centrum Kongresowym), o puli nagród 250 tysięcy dolarów; sponsorem tytularnym turnieju w latach 2013–2014 był bank BNP Paribas; od 2015 roku prawo do nazwy turnieju miało miasto Katowice; producentem piłek była firma Babolat. Impreza została wprowadzona do kalendarza WTA zamiast zawodów w Kopenhadze, transmisje telewizyjne zawodów powierzono Telewizji Polskiej, a w 2016 – Telewizji Polsat.
KATOWICKI KLUB JEŹDZIECKI, przy ul Francuskiej 180 na Muchowcu, założony w 1995, rozpoczął działalność w 1996, w 2002 zarejestrowany został jako stowarzyszenie kultury fizycznej, a w 2010 r. uzyskał status organizacji pożytku publicznego; członek Polskiego Związku Jeździeckiego. Od 2003 współpracuje z Urzędem Miasta Katowice, realizując zadania publiczne, organizując akcje „Lato w mieście” i „Zima w mieście” oraz szkolenie dzieci i młodzieży w zakresie sportu i rekreacji; klub prowadzi jazdy rekreacyjne dla początkujących i zaawansowanych, treningi sportowe pod okiem wykwalifikowanych instruktorów i trenerów sportu oraz zajęcia poprawiające sprawność fizyczną, tj. hipoterapię. Organizuje również przejażdżki bryczką oraz kuligi i przyjęcia urodzinowe dla dzieci. W ośrodku znajduje się pensjonat dla koni.
https://nasport.pl/obiekt/katowicki-klub-jezdziecki
KATOWICKI KLUB KAJAKOWY (Kattowitzer Kannoe Klub – KKK), druga w Polsce jednostka organizacyjna sportu i turystyki kajakowej, funkcjonująca w okresie 5 IX (lub 17 X) 1928–1939; wyodrębniła się z Klubu Kajakowców „Hellas” w Mysłowicach z udziałem 14 jego członków. Pierwsza siedziba mieściła się w Szopienicach; prezesem był dr Klemens Zabilski. W 1933 niemieccy członkowie klubu zasilili sekcję kajakową ►Schlesische Wintersport Club Katowice. Osiągnięcia: 11 (7–2–2) medali MP (1933–1937). Założyciel i reprezentant Polski: Wilhelm Pyka; czołowi sportowcy: Emil i Ryszard Brozdeczko, Jadwiga i Ernest Hadamieccy.
APK, zesp. Dyrekcja Policji Katowic, sygn. 125–126; A. Steuer: Miejsce Katowic w ruchu sportowym II Rzeczpospolitej. W: Katowice w minionej rzeczywistości. Katowice 2006, s. 167–201; A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; „Polonia” 1928, nr 291.
KATOWICKI KLUB KARATE KYOKUSHIN, jednosekcyjny klub dalekowschodniej sztuki walki (karate kyokushin), zorganizowany w 1994 r. przez Beatę i Piotra Machulców) w ►AWF w Katowicach. Obecnie grupa dziecięca ćwiczy w AWF, a młodzież, dorośli, grupy zaawansowana oraz zawodnicza w Zespole Szkół Ekonomicznych; klub posiada filie w wielu dzielnicach Katowic. Osiągnięcia: 7 (1–1–5) medali ME (2002–2011) zdobytych przez 5 sportowców: (Michał Krzak, Tomasz Najduch, Paulina Pawlusek, Magdalena Wójcik, Agata Zjawińska); 51 (22–19–10) medali MP (2003–2009).
KATOWICKI KLUB ŁYŻWIARSKI, zał. 1957 w efekcie popaździernikowych zmian w organizacji kultury fizycznej dzięki porozumieniu rozwiązanych sekcji łyżwiarskich kół sportowych: ►Budowlani, ►„Górnik”, ►Stal w Katowicach. W 1958 skupiał 330 członków. Do końca l. 50. XX w. najlepszy klub łyżwiarski w Polsce. Od 1962 prowadzi dziecięcą szkółkę jazdy figurowej. W 1964 przekształcony w sekcję łyżwiarstwa figurowego ►GKS „Katowice”. Działacze: Artur Bałdy, inż. Mazur, Marian Lubina, Paweł Breslauer. Osiągnięcia: 20 (6–9–5) medali MP (1958–1964). Reprezentanci Polski: Marian Czakon, Bogusław Hnatyszyn, Henryk Hanzel, Zygmunt Kaczmarczyk, Krystyna Wąsik (uczestnicy ME).
W. Zieleśkiewicz: Encyklopedia sportów zimowych. Warszawa–Wrocław 2002.
KATOWICKI KLUB MOTOCYKLOWY, jednosekcyjna organizacja sportowa, zał. wiosną 1946. W I 1947 klub połączył się z sekcją motocyklową KS ►Pogoń Katowice; należy do ►Śląsko-Dąbrowskiego Okręgu Polskiego Związku Motocyklowego. W 1946 zainicjował Rajd Beskidów – imprezę wchodzącą do programu Rajdowych Motocyklowych MP. Sportowcy: Ludwik Draga, Herbert Hennek, Franciszek Dziubany, Sanecznik. Osiągnięcia: 2 (1–1–0) medale MP w wyścigach motocyklowych (1946).
KATOWICKI KLUB NARCIARSKI, organizacja rekreacyjna i turystyczna, zał. 1966, z siedzibą przy ul. Bratków, a w II połowie l. 70. XX w. na Osiedlu Tysiąclecia, stowarzyszenie skupiające instruktorów turystyki narciarskiej i narciarzy amatorów; organizator Pucharu Śląska w narciarstwie dla amatorów (niestowarzyszonych), szkoleń i mistrzostw przewodników narciarskich, narciarskich klubów turystycznych województwa katowickiego, amatorskich mistrzostw Katowic itp. Po likwidacji sekcji narciarskiej ►GKS Katowice był jedyną strukturą narciarską w Katowicach, dziś już nie istnieje.
KATOWICKI KLUB SPELEOLOGICZNY, zał. 1960, należy do Polskiego Związku Alpinizmu. Funkcjonował pod nazwami: Sekcja Speleologii Klubu Turystyki Narciarskiej i Górskiej PTTK „Wierchy” i Katowickie Koło Speleologów (1960), Klub Speleologiczny „Jodełka” (1961–1963), Speleoklub Katowice (1963–1966 i 1969–1976), Sekcja Grotołazów Koła PTTK przy Zakładach Wytwórczych Urządzeń Sygnalizacyjnych (1966–1969), Speleoklub „Górnik” Oddziału PTTK KWK „Wujek” (1972–1979, do 1976 jako odrębny podmiot). Od 1979 prowadzi działalność pod obecną nazwą przy Ognisku Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej ►Spartakus. Jest najbogatszym i najbardziej znanym klubem speleologicznym w Polsce. W l. 70.–80. XX w. organizował wyprawy do jaskiń w Tatrach, Jurze Krakowsko-Częstochowskiej oraz jaskiń na terenie Słowacji, Jugosławii, Meksyku, Włoch, Hiszpanii. Od l. 90. XX w. ograniczył działalność do rejonu Tatr. Siedziba mieści przy ul. Topolowej 3 w Katowicach. Działacze: Krystyna Gawrońska, J. Nowak, Ryszard Pawłowski, Zbigniewa Rysiecki, Marian Czepiel, Mirosław Czarny.
https://sites.google.com/site/katowickiklubspeleologiczny.
KATOWICKI KLUB TENISOWY (KKT), pierwszy w Katowicach klub tenisowy zał. 1908; oficjalna nazwa w l. 1924–1939: Kattowitzer Tennis Vereinigung; pod silnym wpływem Volksbundu. Prowadził sekcje: hokeja na lodzie (1931–1932), tenisa (1908–1945), tenisa stołowego [1929]; organizator MP w tenisie (1928). Próby polonizacji nie przynosiły większych efektów; komisaryczny prezes płk. Antoni Nawratil i sekretarz Mainessenfelden wystąpili z zarządu po prowokacjach niemieckich członków klubu; ►Śląski Związek Tenisowy zawiesił klub (1933). Był siedzibą ośrodka dywersji hitlerowskiej; z obiektów KTT przy ul. Bankowej padły strzały w kierunku wycofującego się z Katowic (1 IX 1939) 73. Pułku Piechoty. Działacze: Otto Ulitz. Osiągnięcia: 17 (8–9–0) medali MP (1924–1938), które zdobyły 2 sportsmenki: Ella Stephan i Gertruda Volkmer-Jacobsenowa.
T. Jurek: Kultura fizyczna mniejszości niemieckiej w Polsce w latach 1918–1939. Gorzów Wlkp. 2002; A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; Tenże: Kultura fizyczna. W: Województwo śląskie (1922–1939). Zarys monograficzny. Red. F. Serafin. Katowice 1996; http://yadda.icm.edu.pl.
KATOWICKI OKRĘG DZIELNICY ŚLĄSKIEJ TOWARZYSTWA GIMNASTYCZNEGO „SOKÓŁ” W POLSCE, struktura w polskim ruchu gimnastycznym na Górnym Śląsku, zaprojektowana w grudniu 1919; liczyła 11 gniazd TG „Sokół”: w Bogucicach, Brynowie, Dębie, Dąbrówce Małej, Katowicach, Ligocie, Michałkowicach, Murckach, Siemianowicach, Tychach, Załęskiej Hałdzie, od 1921 bez Murcek i Tych, z Bytkowem (do V 1922), Przełajką (nieczynna od 1923), z TG „Sokół II” (od 1923); liczba członków: 1125 w 8 gniazdach; prezes: Piotr Kosz, naczelnik: Alfred Nowak, naczelniczka: W. Koberowa; organizator zlotu jubileuszowego gniazda „Sokół I” (przekształconego w zlot Dzielnicy Śląskiej) w Katowicach (1922), Sokolich Igrzysk Olimpijskich (1923), II zlot w Siemianowicach (1924), III w Katowicach (1926).
W. Ogrodziński: Dzieje dzielnicy śląskiej „Sokoła”, Katowice 1937.
KATOWICKI OKRĘG DZIELNICY ŚLĄSKIEJ ZWIĄZKU TOWARZYSTW GIMNASTYCZNYCH „SOKÓŁ” W POLSCE (także Okręg II), struktura organizacyjna polskiego ruchu gimnastycznego; w l. 1919–1939 należały do niej gniazda: Bogucice, Brynów, Bytków (od 1921), Dąb, Katowice I, Katowice II, Ligota, Mała Dąbrówka, Michałkowice, Murcki (do 1922), Przełajka (w 1921), Siemianowice, Tychy (do 1922), Załęska Hałda, Załęże; w 1936 skupiała 1126 członków; funkcję prezesa pełnił Piotr Kosz. Organizowała zloty okręgowe: w Siemianowicach (1920, 1924), Katowicach (1926, 1935), Brynowie (1934), Bogucicach (1936). Jedna z najbardziej prężnych jednostek organizacyjnych polskiego ruchu gimnastycznego w województwie śląskim; pod wpływem ruchu sportowego najwcześniej odeszła od klasycznego programu sokolstwa; patronowała takim dyscyplinom sportu, jak: boks, gimnastyka sportowa, kajakarstwo, koszykówka, lekkoatletyka, narciarstwo, pływanie, piłka nożna, piłka ręczna, podnoszenie ciężarów, siatkówka, strzelectwo, szermierka, zapasy.
W. Ogrodziński: Dzieje Dzielnicy Śląskiej „Sokoła”. Katowice 1937.
KATOWICKI SZLAK SPACEROWY, pieszy, niebiesko znakowany szlak turystyczny w województwie śląskim o długości 24,3 km; zaczyna się w miejscu nieistniejącego już ►Domu Turysty PTTK. Atrakcję turystyczną szlaku stanowi jego trasa przebiegająca przez ►Park Śląski, ►Katowicki Park Leśny i rezerwat – las ►Murckowski; wielokrotnie krzyżuje się z innymi szlakami.
B. Tokarska-Guzik: Przyroda Katowic. Katowice 2005.
KATOWICKI YACHT CLUB ZSP zob. ►Armada.
KATOWICKIE KOŁO SPELEOLOGÓW zob. ►Katowicki Klub Speleologiczny
KATOWICKIE KOŁO SZACHISTÓW, zob. ►Jedność Katowice.
KATOWICKIE TOWARZYSTWO ŁYŻWIARSKIE, zob. ►Centrum Katowice.
KATOWICKIE TOWARZYSTWO WĘDKARSKIE, pierwsza polska organizacja wędkarska w Katowicach, zał. 2 VII 1945 przy KWK „Katowice” (zastąpiła przedwojenne Towarzystwo Rybackie Katowice); swoją siedzibę ma w Savoy Mariacka Apartments przy ul. Mariackiej, Domu Związkowym kościoła św. Św. Piotra i Pawła; a sekretariat przy ul. Kościuszki 1; łowiska: Staw na Karbowej (zob. ►Grünfeld), Pszczynka, Soła, Warta, Czarna Przemsza; członków: 208 (1949), 350 (1950) z całego Górnego Śląska (był nim też m.in. biskup Stanisław Adamski); przewodniczącym jest Florian Malinowski; w działalności KTW dominowało zagospodarowanie wód oraz uczestnictwo w zawodach lokalnych (Pszczyna); od 1950 r. Oddział ►Polskiego Związku Wędkarskiego w Katowicach.
KATOWICZANKA. KS Fabryki Maszyn Górniczych „Montana” w Katowicach-Zawodziu, zał. 1946; 15 VII 1949 połączył się z RKS ►Siła Giszowiec i KS ►Naprzód Janów (współudział w utworzeniu Klubu Sportowego ►Górnik Janów), sekcja piłki nożnej; działacz: Wilhelm Bąk.
APK, zesp. Okręgowy Związek Piłki nożnej w Katowicach sygn. 47; E. Breitkopf, E.Skorwider, A. Steuer: Zawodzie: monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach,. Katowice, 2011; A. Steuer: Górnicze kluby i koła sportowe w Katowicach w latach 1945–1989. W: Tradycje i dziedzictwo górnicze na obszarze Katowic z perspektywy XXI w. Katowice 2010.
KATTOWITZER BALLSPIEL VERBAND, pierwsza niemiecka centrala sportowa w Katowicach (1906), utworzona przez 6 klubów, m.in. Preußen 05 Kattowitz (Erster Fußballclub Kattowitz – zob. ►I FC Katowice), Sport Club ►Diana, Sport Club ►Germania, 06 Zalenze (zob. ►06 Katowice). Zajmowała się organizacją piłki nożnej w Katowicach; przyłączyła się do Süd- Ostdeutscher Fußball Verband we Wrocławiu.
A. Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice 1920–1995. Ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1996.
KATTOWITZER ISRAELITISCHER TURNVEREIN, pierwsza na Górnym Śląsku żydowska organizacja kultury fizycznej; zał. 1909 w Katowicach. Początkowo organizacja gimnastyczna, przyczyniła się do rozwoju narodowej turystyki żydowskiej. Od 1919 organizacja sportowa, przekształciła się w Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe ►Bar-Kohba. Związana z środowiskiem asymilatorów, proniemiecka.
W. Jaworski: Ludność żydowska w województwie śląskim w latach 1922–1939. Katowice 1997.
KATTOWITZER KANNOE KLUB, alternatywna (1928–1933) nazwa ►Katowickiego Klubu Kajakowego.
KATTOWITZER TENNIS VEREINIGUNG zob. ►Katowickie Towarzystwo Tenisowe
KAYAK POLO, dyscyplina sportu; na terenie Katowic uprawiana przez ►UKS 4 Katowice; obiekty: ►Dolina Trzech Stawów, staw ►Maroko; sportowcy: Kamil Jeleń, Krystian Wójcik, Dominik Szymoniak, Kamil Łabuś, Maciej Pryłowski.
https://katowice.naszemiasto.pl/staw-maroko-w-katowicach-z-boiskiem-do-kajak-polo-i-nowymi/
KĄPIELISKO, staw 3,7 ha na terenie ►Katowickiego Parku Leśnego (zob. ►Muchowiec), jeden z trzech akwenów (wraz z ►Kajakowym i ►Ozdobnym) w obrębie ►Doliny Trzech Stawów, obiekt rekreacji sezonowej; K. znajduje się w pieczy ►Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Katowicach.
B. Tokarska-Guzik: Przyroda Katowic. Katowice 2005.
KKK zob. ►Katowicki Klub Kajakowy.
KLEOFAS 06 KATOWICE, KS z siedzibą w Załężu-Obrokach (hala sportowa), zał. 1957 na bazie Koła Sportowego ►Górnik przy kopalni „Kleofas” (utworzonego w 1954), zarejestrowany 8 V 1958. W l. 1965–1989 w strukturach ►GKS Katowice. Reaktywowany 21 X 1990; najstarszy istniejący górniczy klub sportowy w Polsce (zob. ►Górnicze kluby sportowe), jest spadkobiercą 06 Zalenze (zob. ►06 Katowice), ►Robotniczego Klubu Sportowego Załęże, Górniczego Zakładowego Klubu Sportowego „Kleofas”, Klubu Sportowego „Górnik” Kleofas-Eminencja. Prowadzone sekcje: boks (1957 – nadal), szkółka karate kyokushin (1994–1997), kickboxing (l. 90 XX w.), skat (od 1984 w strukturach klubu, zał. l. 50. XX w.), szachy (2001–2009). W 1998 odegrał pionierską rolę w rozwoju boksu kobiecego. Od 2002 organizuje memoriał im. Alberta Opały. Działacze: S. Alijew, W. Andrzejczak, J. Kilka, A. Opala, M. Strogij; trener: Franciszek Kik. Czołowi sportowcy: S. Chorzela, M. Gruszecki, S. Kimla, D. Maj, A. Rybacki, M. Walas, M. Wygrabek. Osiągnięcia: w boksie – międzynarodowe: 1 (0–0–1) medal na Światowych Igrzyskach Wojskowych (1997), ogólnopolskie: I liga (1993–1994), 15 sportowców wywalczyło 26 (5–6–15) medali MP (1993–2009) w konkurencji męskiej, 9 sportsmenek zdobyło 20 (5–6–9) medali w rywalizacji kobiecej (2002–2019); w kickboxingu – 1 (0–0–1) medal MP (1995); w skacie – 2 (0–2–0) medale MPJ (2000, 2003).
A. Steuer: 100-lecie Klubu Sportowego 06 Kleofas Katowice. Katowice 2006; A. Steuer: Ruch sportowy w Katowicach-Załężu (1895–1998). W: „Kronika Katowic”. T. 8. Katowice 1999.
KLUB BRYDŻOWY PAŃ, prawdopodobnie jedyna na terenie województwa śląskiego organizacja zajmująca się propagowaniem brydża sportowego; dokumenty z l. 1932 i 1934 (w Muzeum Miejskim w Zabrzu oraz w NAC) związane są z działalnością towarzyską stowarzyszenia.
A. Steuer: Miejsce Katowic w ruchu sportowym II Rzeczpospolitej. W: Katowice w minionej rzeczywistości. Red. n. Antoni Barciak. Katowice 2006.
KLUB CYKLISTÓW „1925” EBECO, klub kolarski przy Fabryce Rowerów i Gramofonów Ebeco w Katowicach (1925–1930). Prowadził sekcje wyścigów szosowych i turystyki rowerowej; organizował wyścigi szosowe o puchar Ebeco. Siedziba mieściła się w restauracji „Zdrój Okocimski”. Działacz: Franciszek Lippok; sportowcy: Stachuła, Müller.
„Polska Zachodnia” 1928, nr 279.
KLUB HOKEJOWY KATOWICE, jednosekcyjny, drugi w województwie śląskim klub hokeja na trawie (1927), zał. z inicjatywy ►Okręgowego Ośrodka Wychowania Fizycznego w Katowicach; działacze: Aleksander Bernstock, Tadeusz Paczkowski, Stanisław Nogaj.
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008.
KLUB HOKEJOWY WEŁNOWIEC, jednosekcyjna struktura organizacyjna; członek ►Śląskiego Związku Hokeja na Lodzie; w l. 1933–1939 brał udział w rozgrywkach o mistrzostwo Śląska.
A. Steuer: Z dziejów katowickiego hokeja na lodzie. „Kronika Katowicka”, nr 51 (grudzień 2018).
KLUB HOKEJOWY ZAŁĘŻE, efemeryczny, jednosekcyjny, niezrzeszony; w źródłach prasowych wzmianka w 1935 przy okazji rozegrania towarzyskiego meczu z Klubem Hokejowym w Siemianowicach na lodowisku w Chorzowie.
KLUB LUBOWNIKÓW SZACHU ZAŁĘŻE, data zał. nieznana; współzał. (1924) ►Związku Szachistów Polskich Województwa Śląskiego; od 1925 jego losy nieznane.
A. Steuer: Ruch sportowy w Katowicach-Załężu (1895–1998). W: Kronika Katowic. T. 8. Katowice 1999.
KLUB MOTOROWY GÓRNIKÓW I ENERGETYKÓW KATOWICE, stowarzyszenie turystyczno-sportowe, zał. 1968, z siedzibą przy ul. K. Damrota 26 w Katowicach. Podlegały mu 33 sekcje terenowe, w tym na terenie Katowic sekcje działające w: Biurze Projektów Przemysłu Węglowego, Biurze Studiów i Projektów „ENERGOPROJEKT”, Centrali Zbytu Węgla, Fabryce Narzędzi Górniczych „Fasing”, Fabryce Maszyn Górniczych w Piotrowicach, „Haldexie”, Katowickim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego, kopalniach węgla kamiennego: „Gottwald”, „Jan”, „Katowice”, „Kleofas”, „Wujek”, „Wieczorek”, Przedsiębiorstwie Transportowo-Spedycyjnym i Przedsiębiorstwie Robót Budowlanych Przemysłu Węglowego, Zakładach Drzewnych Przemysłu Węglowego, Zjednoczeniu Przemysłu Maszyn Górniczych POLMAG. W 1973 skupiał 2300 członków; prowadził działalność turystyczną oraz organizował rajdy sportowo-turystyczne. Utrzymywał kontakty zagraniczne m.in. z Automobilklubem Polskim w Belgii i Klubem Motorowym w Zwickau w Niemczech. Istniał do końca l. 80. XX w. Funkcję prezesa pełnił Rudolf Majka.
A. Steuer: Górnicze kluby i koła sportowe w Katowicach w latach 1945–1989. W: Tradycje i dziedzictwo górnicze na obszarze Katowic z perspektywy XXI w. Katowice 2010; A. Steuer: Górnicze kluby sportowe 1965–1980. „Górnik Polski” 2011, nr 5.
KLUB PILOTÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO, organizacja pilotów wojskowych, weteranów I wojny światowej, zał. 1927 w Katowicach, przez Bruno Szonowskiego i Artura Ferstera z Królewskiej Huty oraz Kazimierza Gnaszyna i Grzegorza Próchnika z Katowic; agitowała za powstaniem ►lotniska na Muchowcu, wydawała czasopismo „Pilot Śląski”. Brak szkolenia młodzieży był głównym mankamentem działalności klubu i przyczyną jego rozwiązania; zastąpiony został przez ►Śląski Klub Lotniczy w Katowicach.
„Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego” 1928, nr 8.
KLUB SPELEOLOGICZNY „JODEŁKA” zob. ►Katowicki Klub Speleologiczny
KLUB SPORTOWY, termin wywodzący się z j. angielskiego; podstawowe ogniwo struktury ►sportowego ruchu, wraz z jego rozwojem zostało pod koniec XIX w. przeszczepione na obszar rejencji opolskiej. Pierwotnie dominowały kluby jednosekcyjne, w Katowicach – kolarskie (od 1897), do 1918 wyłącznie niemieckie (ciężkoatletyczne, kręglarskie, piłki nożnej, pływacki i tenisowy), od 1919 żydowskie (►Bar Kochba Katowice), od 1920 ich dotychczasowy monopol został przełamany przez polskie k.s. (zob. ►plebiscytowe polskie kluby sportowe), ich rozwój zapoczątkował KS ►Pogoń Katowice; przeważały kluby ►piłki nożnej, po przewrocie majowym, wskutek procesu łączenia małych k.s., na pierwszy plan wysunęły się kluby wielosekcyjne (silniejsze struktury jednosekcyjne funkcjonowały nadal, m.in. ►Towarzystwo Pływackie 23 Giszowiec-Nikiszowiec, ►Towarzystwo Cyklistów 1905 Katowice), ze znacznie większą gamą uprawianych dyscyplin sportowych; nastąpił podział na sekcje oraz drużyny (wiekowy: seniorzy, juniorzy, trampkarze, młodzicy, oldboye itp., płeć, prezentowany poziom umiejętności, wówczas drużyny oznaczano kolejnymi numerami, poczynając od 1). W modelu sanacyjnym klubami sportowymi nazywano też struktury powstałe przy ►paramilitarnych organizacjach (kluby sportowe ►Związku Strzeleckiego „Śląsk”, klub sportowy ►Związku Oficerów Rezerwy Katowice); miały one osobowość prawną, zgodnie z ustawą o stowarzyszeniach z 1932 r. były one rejestrowane przez Urząd Wojewódzki Śląski w Katowicach (przedtem przez sąd grodzki); wyższą instancją w dziejach k. f. były ►związki sportowe (regionalne lub ogólnopolskie centrale k.s.), definicja tej struktury pozwalała, zwłaszcza pod koniec lat 30. XX w., na rozszerzenie pojęcia k.s. na organizacje młodzieżowe (odrębnie nie były rejestrowane sekcje sportowe ►młodzieżowego ruchu), ale współuczestniczące także w regionalnych (nie tylko wewnętrznych) rozgrywkach sportowych (►Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej Kolonia Boera w ►Kostuchnie, ►Oddział Młodzieży Powstańczej Giszowiec), z tych samych powodów na miano k.s. zasługują niektóre ►gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (►Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół I” Katowice, ►Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół II” Katowice); formalnie kluby były rejestrowane wyłącznie w zestawieniach związków sportowych (np. reprezentacje sportowe ►Dzielnicy Śląskiej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Katowicach, występujące pod nazwą k.s.) w kajakarstwie, lekkoatletyce oraz ►Oddziałów Młodzieży Powstańczej i ►Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej w lekkoatletyce; te organizacje, podobnie jak istniejące prawnie oraz formalnie ►Śląski Klub Narciarski Katowice i ►Policyjny Klub Sportowy Katowice, miały najszerszy zasięg terytorialny, obejmujący cały obszar województwa śląskiego, a nawet wykraczający poza jego granice; po 1939, zgodnie z koncepcją organizacyjną k.f. obowiązującą w III Rzeszy, k.s. zostały połączone w jeden strukturalny organizm wielosekcyjny ►Sport Und Turnverein; w latach 1945–1948.
W odrodzonym po II wojnie światowej ruchu sportowym sytuacja ekonomiczna wymusiła dominację jednosekcyjnych (piłkarskich) k.s., dotyczyło to zwłaszcza ►górniczych klubów sportowych, sytuacja kształtowała się odmiennie w priorytetowym przemyśle metalurgicznym (►Baildon Katowice, ►HKS Szopienice, ►Pogoń Katowice), podobnie jak w instytucjach podporządkowanych państwu (►Wojewódzki Milicyjny Klub Sportowy Katowice, ►Kolejarz 24 Katowice); po upadku koncepcji odrodzenia gniazd TG „Sokół” k.s., tworzone jeszcze w ramach ruchu młodzieżowego (►harcerstwo, ►Związek Walki Młodych, ►Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych), stały się jedynym podstawowym ogniwem systemu k.f. w Katowicach i – poza krótkotrwałym okresem aktywności sportowej ludności żydowskiej – były organizacjami wyłącznie polskimi; w ramach walki z wpływami cywilizacji zachodniej, z którymi k.s. nieodłącznie były kojarzone; zastąpiły je reaktywowane od 1957 koła sportowe (zob. ►koła sportowe), później redukowane poprzez liczne fuzje, z dominacją struktur wielosekcyjnych, po 1990 r. jednosekcyjnych – z nowymi jednostkami: parafialnymi organizacjami k.f. (klub sportowy archidiecezji katowickiej ►Zorza) oraz ►uczniowskimi klubami sportowymi.
A. Steuer: Kultura fizyczna w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; B. Cimała, A. Steuer: Sport w województwie katowickim. Struktura, baza, kadry. W: Z dziejów kultury fizycznej na Śląsku. Rozwój kultury fizycznej na Śląsku w latach 1919–1989. T. 1 pod red. Mirosława Ponczka i Karla Heinza Schodroka. Katowice 2009; Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. Katowice 2012.
KLUB SPORTOWY URZĘDNIKÓW SKARBOWYCH W KATOWICACH, wzmiankowany w 1938, drużyna koszykówki; ograniczał się do zawodów towarzyskich; nie był zrzeszony w regionalnych związkach sportowych.
„Siedem Groszy” 1938, nr 139.
KLUB SZACHOWY 1919 KATOWICE, założony w 1919 roku pn. Schach Club 1919; do 1923 w strukturach niem. Oberschlesische Schachverband; po 1922 polska nazwa; współzałożyciel ►Polskiego Związku Szachowego Województwa Śląskiego (1924), rozwiązany w 1929, reaktywowany w 1933 i ponownie zlikwidowany w 1935 roku; wznowił działalność po II wojnie światowej. Osiągnięcia: drużynowe mistrzostwo Śląska 1934, 1946–1949.
„Nowiny Szachowe” 1939, nr 4.
KLUB SZACHOWY ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH, zał. 1945, z siedzibą w starym gmachu Biblioteki Śląskiej, ul. Francuska 12), trzy drużyny; był traktowany także jako ►Śląski Okręgowy Związek Szachowy w Katowicach. Podczas zawodów z reprezentacją Pragi (1948) po raz pierwszy w Polsce zaprezentował tablice poglądowe; organizator polsko-węgierskiego turnieju szachowego w Katowicach; 50 członków (1948); czołowy szachista: Wiktor Balcarek.
APK, zesp. Urząd Wojewódzki Śląski, Społeczno-Polityczny, sygn. 560.
KLUB SZYBOWCOWY ZWIĄZKU STRZELECKIEGO „ŚLĄSK”, zał. 1 I 1935 pod nazwą: Grupa Szybowcowa inż. Piotra Tułacza; od 31 V 1935 przyjął nazwę ostateczną i pod nią przetrwał do wybuchu II wojny światowej. Skupiał od 46 do 71 członków. Funkcję prezesa pełnił inż. Marian Wojciechowski, sekretarzem był Stefan Madej, a kapitanem sportowym Józef Urbański. Działalność wspierały finansowo: Zakłady Hohenlohe, Czernickie Towarzystwo Węglowe, kopalnia „Janina”. Od 1936 prowadził Szkołę Szybowcową w Libiążu Małym (szkolenia w kat. A i B). Pierwsze szkolenie z teorii szybownictwa przeprowadzone na przełomie 1935/1936 ukończyło 36 osób; w 1937 licencje kat. A–C uzyskało 102 szybowników.
Sprawozdanie Zarządu i Komendy Podokręgu Związku Strzeleckiego „Śląsk” za lata 1937–1938 i 1938–1939. [b.m. i r.w.]; A. Steuer: Z dziejów szybownictwa w woj. Śląskim 1928–1939. W: „Kronika Katowic”. T. 5. Katowice 1995.
KLUB TATERNICTWA JASKINIOWEGO MEANDER, zob. ►MEANDER.
KLUB TENISOWY MOSiR KATOWICE, przy ul. Szopienickiej 1 w Janowie, zał. na początku XXI w. p.n. Pro-Ten; korty kryte i otwarte, 6 kortów tenisowych zewnętrznych o wymiarach 10,97 x 23,77 m.
http://www.mosir.katowice.pl/obiekty/34-osrodek-tenisowy
KLUB TURYSTYKI KAJAKOWEJ IM. MARII PODHORSKIEJ-OKŁOŁÓW W KATOWICACH, nieistniejąca struktura (pn. Oddziałowa Komisja Turystyki Kajakowej) Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (zob. ►Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział Katowicki), zał. 6 V 1958, tworzony przez 17 sekcji zakładowych (Huta „Baildon”, Huta Metali Nieżelaznych w Szopienicach, Zakłady Cynkowe „Silesia” w Wełnowcu, kopalnia „Wujek”, BIPROMET), zespół Wojewódzkiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1963); z bazami w ►Dolinie Trzech Stawów, na jeziorze Wigry, przystani w Bieruniu Nowym; organizator wczasów kajakowych na Pojezierzu Suwalsko-Augustowskim oraz szkoleniowych obozów kajakowych dla załóg niektórych katowickich zakładów pracy, 104 członków (1964); prezes Mieczysław Kowalczyk.
J. Nowak: Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczeggo w województwie katowickim w latach 1951–1985. Katowice 1989.
KLUB WYSOKOGÓRSKI KATOWICE, zał. 28 VIII 1949 przez Janusza Chmielewskiego, Marka Korowicza, Edmunda Kazimierczaka, Damazego Mikulewicza jako sekcja wysokogórska ►Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego; od 12 X 1949 klub, rozwiązany 1953, reaktywowany 1956, 98 członków, od 1975 w strukturach Polskiego Związku Alpinistycznego; działalność wspinaczkowa: od 1956 taternicka, od 1970 alpinistyczna, od 1976 wyprawy wysokogórskie na różnych kontynentach (m.in. Andy), od 1979 Himalaje, obecnie wszystkie góry; równolegle – wspinaczka skałkowa, m.in. w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej; uczestnicy wypraw wysokogórskich – m.in.: Z. Abgarewicz, Jerzy Sulczyński, Jerzy Badura, Piotr Skorupa, Andrzej Bober, Marek Grzesiczek, Jan Nowak, Furmanik, Jerzy Kukuczka; w 2015 w ►Parku Kościuszki stanął pomnik upamiętniający tragicznie zmarłych wspinaczy.
50 lat Klubu Wysokogórskiego w Katowicach: 1949–1999. Księga jubileuszowa. Wybór i red. Piotr Kasprowski. Siemianowice – Katowice 2000.
KLUB ŻEGLARSKI KOPALNI „KLEOFAS”, powstał w 1985 r., kontynuował działalność Klubu Żeglarskiego kopalni „Gottwald” i przejął od niego szkółkę żeglarską dla dzieci w wieku 6–12 lat, w klasach Mak i Omega, na obecnym stawie ►Maroko (Osiedle Tysiąclecia); z przerwami prowadził działalność szkoleniową do 1999 r.
J. Żyła: Dzieje żeglarstwa na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim (1924–1999). Kraków 2000.
KOJOTKI, Klub Hokeja na Lodzie Kobiet Naprzód Janów (zob. ►Naprzód Janów), założony w lipcu 2015 roku (wcześniej: MUKS Katowice Janów); medalistki MP: 4 (0–1–3) – II miejsce (2010), III miejsce (2013, 2014, 2016).
M. Bulsa. Tradycja, duma, pasja Naprzód Janów 1920–2020, Katowice 2019.
KOKOCINIEC 67, UKS, powstał przy Szkole Podstawowej nr 67 w Katowicach 3 listopada 1998 roku; założyciele: Bożena Foryta-Kozioł, Grażyna Frąckiewicz, Beata Głuszczyk, Magdalena Kopeć, Janusz Bednarski, Marek Duraj, Marian Węglarski; pierwszym prezesem klubu została Grażyna Frąckiewicz. Sekcje: ►pływania, ►piłki nożnej, ►koszykówki, ►siatkówki i ►unihokeja.
KOLARSTWO, dyscyplina sportu; w dziejach ►kultury fizycznej Katowic odegrała rolę pionierską; zapoczątkowała rozwój życia sportowego w Katowicach (zob. ►sportowy ruch), opartego na strukturach i idei rywalizacji wykrystalizowanych w Europie Zachodniej; podstawą jej rozwoju był rower – jeden z wynalazków epoki industrialnej, jego wzmożony popyt w rejonie uprzemysłowionym pod koniec XIX w. (w ofercie handlowej znalazły się różne marki rowerów: „Urania”, „Brennabor”, „Diamant", „Solidaritäte” i in.) był obserwowany przez ówczesne media; wszechstronne zastosowanie (jako środek transportu ludzi i drobnych towarów, narzędzie rekreacji, przydatność w służbach: policyjnej, wojskowej, pocztowej itp.) było głównym czynnikiem rozwoju k.; rower zastąpił bicykl (na terenie ►Zawodzia jazdą na tym wehikule popisywali się bracia Olendorffowie, właściciele fabryki chemicznej „Montokwas”). Pierwszy klub kolarski w Katowicach (zał. 25 VI 1894), był jednocześnie pierwszą organizacją sportową powstałą w mieście, zapoczątkował rozwój kolejnych stowarzyszeń k. – czterech (1897), należących do okręgu (35 Bundes Deutscher Radfahrer) z siedzibą w Bytomiu; do wybuchu II wojny światowej przetrwał Radrennen Verein „Sport” (zob. ►Towarzystwo Cyklistów „1905” Katowice). Uprawiano k. szosowe, sporty halowe (►piłkę rowerową, ►akrobatykę rowerową) oraz ►kolarską turystykę. Po zakończeniu I wojny światowej idea zorganizowanego k. objęła obecne przedmieścia Katowic: (Dąbrówkę Małą z Towarzystwem Cyklistów ►Szarotka, Załęże, Zawodzie, Józefowiec; później także Szopienice i Janów). Kluby k. zrzeszone były w ►Związku Cyklistów i Motocyklistów Województwa Śląskiego (później ►Śląskim Związku Kolarskim). W 1924 r. sekcja Kolejowego Klubu Sportowego (zob. ►Kolejarz 24 Katowice) zerwała z dotychczasowym modelem k., uprawianego w wyłącznie w ramach struktur jednosekcyjnych, pierwsza też włączyła się w nurt imprez kolarstwa ogólnopolskiego. Po pełnym scaleniu organizacyjnym ze strukturami ogólnopolskimi (1925) kolarze mieli prawo do uczestnictwa w MP i bronienia barw narodowych; Katowice były organizatorem indywidualnych szosowych MP (1925, 1934, 1937, 1963), drużynowych MP (1984); etapów Tour de Pologne (1929, 1938, 1949, 2010–2019), Wyścigu Pokoju (1948–1949, 1951, 1954–1960, 1966, 1968, 1988); popularnymi imprezami k. do 1939 były wyścigi: o puchar ufundowany przez firmę „Sport”, gazety „Nowy Czas”, „Expressu Ilustrowanego”, „Siedmiu Groszy”; w okresie tzw. Polski Ludowej: Wydawnictwa „Czytelnik”, „Dziennika Zachodniego”, do popularnych należały też doroczne „Kryteria asów” organizowane przez KKS ►Gwardia Katowice oraz Wyścig Przyjaźni Polsko-Czechosłowackiej.
Do 1939 r. dyscyplinę tę uprawiano w klubach oraz w sekcjach sportowych organizacji młodzieżowych. Bezpośrednio po II wojnie światowej rozwój tej dyscypliny był utrudniony: przyczyniła się do tego m.in. obecność wojsk sowieckich w mieście: w związku z tym papierowymi pozostały powstałe w 1945 sekcje kolarskie w ►Pogoni Katowice czy Zjednoczonym Towarzystwie Sportowym w Szopienicach (zob. ►HKS Szopienice). W 1948 do reaktywacji tej dyscypliny przyczyniła się Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, przy której powstał Klub Kolarski ►Czyn; później k. zostało objęte patronatem ►Związku Młodzieży Polskiej i jego spadkobierców; od l. 90. XX w. amatorska opcja k. przeżywa kryzys organizacyjny; epigonem dawnej świetności była sekcja ►Policyjnego Klubu Sportowego; jedyna profesjonalna grupa, ►Weltour-Radio Katowice, przestała prowadzić działalność w połowie pierwszej dekady XXI w. Jedyna sekcja k. górskiego (rowery MTB) funkcjonuje przy ►AZS AWF Katowice. Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal IO (1988), (0–1–0) medal MŚ (1989); 28 (3–7–18) medali MP (1951–2003) zdobytych przez 30 sportowców z 3 klubów: Gwardii Katowice, Policyjnego KS, Weltour Katowice.
A. Steuer: Kultura fizyczna w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; B. Cimała, A. Steuer: Sport w województwie katowickim. Struktura, bazy, kadry. W: Z dziejów kultury fizycznej na Śląsku. Rozwój kultury fizycznej na Śląsku w latach 1918–1939. Katowice 2009; B. Tuszyński: 100 lat Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów. 100 lat kolarstwa polskiego. Warszawa 1986. B. Tuszyński, D. Marszałek: Wyścig Pokoju 1948–2001. Warszawa 2002; B. Tuszyński: 70 lat Tour de Pologne 1928–1998. Warszawa 1999; Kronika sportu polskiego. Rok 2003, Złota księga kolarstwa polskiego. Historia kolarstwa polskiego. [Cz.] 2. Kolarstwo szosowe: mistrzostwa Polski, mistrzostwa świata, igrzyska olimpijskie. Pod red. Bogdana Tuszyńskiego. Katowice 2014; Historia kolarstwa polskiego. [Cz.] 3. Kolarstwo torowe: mistrzostwa Polski, mistrzostwa świata, igrzyska olimpijskie, mistrzostwa Europy. Pod red. Bogdana Tuszyńskiego. Warszawa 2015; Leksykon 1466 najlepszych zawodniczek i zawodników w kolarstwie polskim 1919–2015. Pod red. Bogdana Tuszyńskiego. Warszawa 2016.
KOLEJARZ, ośrodek sportowy Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Wełnowcu (Szyb Alfreda). W skład obiektu wchodzą: hala sportowa, wielofunkcyjne boisko zewnętrzne, siłownia, boisko do gry w piłkę nożną (widownia na 500 osób), sala szermiercza, w przeszłości także strzelnica sportowa; do 2013 obiekt ►KS Kolejarz Katowice.
www.mosir.katowice.pl/obiekty 40-osrodek-sportowy-kolejarz.html
KOLEJARZ, zrzeszenie sportowe pracowników transportu kolejowego Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach: jednostki organizacyjne: 40 (1952), 43 (1952), 30 (1955), 21 (1956) Terenowe Koło Sportowe w Katowicach (na bazie dawnego ZZK Katowice) pełniło rolę reprezentacji sportowej zrzeszenia; wg ówczesnych ocen pracowało dobrze, podobnie jak koła zakładowe w Gliwicach, Sosnowcu, Tarnowskich Górach; do słabych należało koło w Szopienicach (prawdopodobnie fikcyjne – brak obiektów sportowych); trenerzy: Ewald Cebula, Marian Hoffmann, Jan Nogaj, Edward Bugała; szkółka lekkoatletyczna; osiągnięcia sportowe w lekkoatletyce, pływaniu (zob. ►Kolejarz 24 Katowice), stadion w ►Piotrowicach wybudowany w czynie społecznym.
B. Cimała, A. Steuer: fizycznej Sport w województwie katowickim. Struktura, bazy, kadry. W: Z dziejów kultury fizycznej na Śląsku. Rozwój kultury fizycznej na Śląsku w latach 1918–1989. Katowice 2009.
KOLEJARZ „24” KATOWICE, KS, zał. V 1924 z inicjatywy Stanisława Nogaja, Edmunda Zellera; wyodrębnił się z ►Klubu Urzędników Kolejowych, Pocztowych i Celnych; od XI 1924 pod nazwą Kolejowy Klub Sportowy przy Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych; w l. 1929–1939 jedna ze struktur ►Kolejowego Przysposobienia Wojskowego; w l. 1939–1945 przemianowany na Deutsche Reichsbahn Sportverein Kattowitz; reaktywowany w 1945 jako ZZK (Związek Zawodowy Kolejarzy); od 1949 Terenowe Koło Sportowe Zrzeszenia Sportowego ►Kolejarz; obecna nazwa od 1957. Był pierwszym wielosekcyjnym polskim KS w Katowicach. W strukturach klubu funkcjonowały sekcje: badmintona (1978–nadal), boksu (1945–1948), ciężkiej atletyki (1924–1937), gimnastyki artystycznej (1986–1996), gimnastyki sportowej (1924), hokeja na lodzie (1960), kolarska (1924–1929), koszykówki (1956), lekkoatletyki (1924–1929, 1945–1998), palanta (1924), piłki nożnej (1924–1929, 1945 – nadal), pływacka (1950–1956), siatkówki 1945–1996), strzelecka (1949), saneczkarska (1955), szachów (1965–1996), szermierki (1949–1952), tenisa (1924). Aktualnie pod szyldem klubu występują: piłkarze nożni, szermierze (juniorzy) oraz badmintoniści (Badmintonowy KS Kolejarz). Pierwotnie klub dysponował kompleksem sportowym przy ul. Bankowej w Katowicach: boisko do piłki nożnej, korty tenisowe; od 1962 siatkarze trenowali w dawnej świetlicy dworcowej. Obecnie siedziba mieści się przy ul. Alfreda 1. Działacze: Artur Bałdy, Ryszard Fiegel, Marian Hoffmann, Izydor Zimon, Osiągnięcia: rozgrywki w 1 lidze drużyn: badmintona (1985–1990) i siatkówki kobiet (1964–1969, 1971, 1973, 1975–1981, 1984–1996); 1 (0–0–1) medal IO (1964) w siatkówce kobiet; 43 (12–12–17) medale MP (1925–1997), w tym: badminton 12 (1–3–11) medali indywidualnych MP i 1 (0–1–0) medal drużynowych MP (1985), lekkoatletyka 12 (6–2–4) medlai (1954–1997), pływanie 3 (1–2–0) medale (1954–1955), saneczkarstwo 1 (0–0–1) medal (1955), szachy 14 (7–2–5) medali (1984–1997), zapasy 2 (0–2–0) medale (1925–1926). Reprezentantami Polski w badmintonie, lekkoatletyce, siatkówce kobiet i szachach byli: Ewa Binkiewicz, Edward Bugała, Lidia Camberg, Krystyna Czajkowska-Rawska, Janusz Czerwieniec, Ewa Góra, Elżbieta Grzybek, Jacek Hankiewicz, Artur Osman, Brunon Szczęsny, Włodzimierz Szmidt.
A. Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice 1920–1995. Ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1995; H. Kurzyński [i in.]: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920–007 – konkurencje męskie. Szczecin 2008; H. Kurzyński [i in.]: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1922–2011 – konkurencje kobiece. Bydgoszcz 2011; H. Kurzyński, S. Pietkiewicz, M. Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego – mężczyźni. Warszawa 2004; H. Marzec: 80 lat śląskiego boksu. Katowice 2003; H. Marzec: Historia medalami pisana. 75 lat śląskiej szermierki. Katowice 2002; K. Mecner: Mistrzostwa Polski siatkarek 1929–2016. Katowice 2016; A.W. Parczewski, H. Kurzyński: 90 lat polskiego sportu pływackiego 1922–2012. Historia Mistrzostw Polski 1922–2012 – głównych (basen 50 m). Warszawa 2012; A. Steuer: Dzieje ciężkiej atletyki na Górnym Śląsku 1878–1945. Katowice 1986; A. Szalewicz: Historia badmintona w Polsce. Warszawa 2002; http://www.slask.sport.pl/sport-slask/Kolejarz_Katowice__Dumni_ze_stadionu.html.
KOLEJARZ PIOTROWICE, KS przy stacji kolejowej w Piotrowicach; zał. 1947 pod nazwą: Związkowy Klub Sportowy; od 1948: Związek Zawodowy Kolejarzy (ZZK) – kontynuował tradycje sportowe przedwojennego (l. 30. XX w.) ZZK i ►Kolejowego Przysposobienia Wojskowego Piotrowice; w l. 1949–1956 Koło Sportowe Kolejarz. Działał do 1962, prowadząc sekcje: hokeja na lodzie (1955–1960), lekkoatletyczną, piłki nożnej, piłki ręcznej, kolarską, siatkówki kobiet, strzelecką, tenisa stołowego. Osiągnięcia: 2 (1–0–1) medale MP w lekkoatletyce zdobyte przez Marię Ilwicką (Piątkowską) – 1 m. w pięcioboju (1954), 3 m. w biegu na 100 m (1954).
APK, Okręgowy Związek Piłki Nożnej w Katowicach, sygn. 75; APK, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Katowice, Wydział Spraw Wewnętrznych, sygn. 102 III.
KOLEJOWE PRZYSPOSOBIENIE WOJSKOWE KATOWICE (KPW), organizacja paramilitarna utworzona w 1927 r. z inspiracji Ministerstwa Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej i Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego; sieć objęła Katowice (od 9 II 1929); w strukturze wyodrębniono okręgi i ogniska (m.in. w Katowicach, przy dyrekcji zakładu, oddziałach: ruchu, ekspedycji towarowej, rozrządowym, odcinka drogowego, parowozowni, warsztacie pomocniczym, wagonowni, a także w Piotrowicach, Ligocie, Szopienicach i Bogucicach; ponadto – wyłącznie w województwie śląskim – 4 regiony (katowicki, tarnogórski, bielski, rybnicki (od września 1929). Przy numerowanych ogniskach zostały ulokowane organizacje kulturalno-oświatowe (świetlice, biblioteki, amatorskie zespoły teatralne, orkiestry i chór – przy KPW Piotrowice), do których zaliczono (1933) występujące dotąd odrębnie organizacje turystyczne (►Kolejowe Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze w Katowicach, ►Kolejowe Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze w Piotrowicach; i klub sportowy - 571 członków (1933) powstały na bazie Kolejowego KS (zob. ►Kolejarz 24 Katowice) z sekcjami: boksu, ciężkiej atletyki, kajakarstwa, kolarstwa, lekkoatletyki, pływania, piłki nożnej, sportu motocyklowego, siatkówki, szachów, szermierki i tenisa poprzydzielanych do ognisk; ►Przysposobienie Wojskowe (od jesieni 1932) początkowo obejmowało strzelectwo z broni małokalibrowej (1932), krótkofalówkarstwo, trójbój kolejowo-wojskowy; Kasa Samopomocy; 5 tysięcy członków (1930); na terenie Katowic bazę działalności sportowej stanowiły obiekty przy ul. Bankowej (boiska piłkarskie, do gier sportowych, ►korty tenisowe) zaliczane do najlepszych w Polsce; ►strzelnice: w Szopienicach, Piotrowicach; boiska do gier sportowych i (niepełny) zestaw urządzeń lekkoatletycznych w Piotrowicach; działacze: Artur Bałdy, Wilhelm Murek, Edmund Wąsik, Izydor Zimon; osiągnięcia: 3 m w klasyfikacjach ogólnopolskich KPW (wg PUWF i PW); 8 (1–1–6) medali MP (1937–39) w tym 1 (0–0–1) medal w boksie (1938), 6 (0–2–4) w lekkoatletyce (1938–39).
J. Kowieska, Kultura fizyczna w programach i działalności związków zawodowych w II [Drugiej] Rzeczypospolitej. Wrocław 1997.
KOLEJOWE TOWARZYSTWO KRAJOZNAWCZE PIOTROWICE, koło ►Kolejowego Towarzystwa Krajoznawczego w Katowicach, przy Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego (zał. 1927), posiadało prężną sekcję alpinistyczną; osiągnięcia: pierwsze przejście tzw. śląską drogą grupy utworzonej przez Władysław Badynę, Wilhelma Majnusza, Józefa Pająka, Antoniego Pawliczka i Karola Zanga (1930); inicjator bezpośrednich połączeń kolejowych dla specjalnych pociągów wycieczkowych na trasach: Katowice – Zakopane i Katowice – Wisła; inicjator powstania Ośrodka Propagandy i Informacji Turystycznej w Wiśle (1936), Święta Gór.
E. Wieczorek, Szkice z dziejów turystyki, Katowice 2007.
KOLEJOWY KLUB KRĘGLARSKI KATOWICE, zał. 1928; wzmiankowany z okazji prowadzonej w 1933 w prasie śląskiej akcji (o jej rezultatach brak relacji) mającej na celu utworzenie regionalnego związku kręglarstwa województwa śląskiego.
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939, Opole 2008; „Polonia” 1933, nr 3047.
KOLEJOWY KLUB LOTNICZY zob. ►Lotnicza Kadra Kolejowa
KOLEJOWY KLUB SPORTOWY KATOWICE zob. ►Kolejarz „24” Katowice
KOŁŁONTAY BRYNÓW, jednosekcyjny (piłka nożna) KS przy Fabryce Chemicznej Katowice, wzmiankowany w prasie w 1938 roku.
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008.
KOŁO PINGPONGOWE PRZY ŚWIETLICY DLA BEZROBOTNYCH W ROŹDZIENIU; struktura wzmiankowana w 1933; uczestnik rozgrywek o mistrzostwo świetlic województwa śląskiego i spotkań towarzyskich w tenisie stołowym z drużynami organizacji młodzieżowych z sąsiednich miejscowości.
„Polonia” 1933, nr 2964.
KOŁO POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO przy Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa, oznaczone nr 5, zał. 2 VIII 1951 (jedno z pierwszych kół zakładowych PTTK w ►województwie śląskim), 78 członków (1971), działacze: Bogusław Ryborz, Stanisław Wróbel; osiągnięcia: 388 wycieczek górskich, obozy narciarskie, rajdy kolarskie, organizacja wspólnych wczasów pracowniczych z Funduszem Wczasów Pracowniczych, punkt informacji turystycznej, biblioteka o profili turystycznym; najlepiej pracująca organizacja społeczna w Centrali Zaopatrzenia Hutnictwa (1966) .
J. Nowak. Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie katowickim w latach 1951–1985 (zarys historyczny). Katowice 1989.
KOŁO POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO PRZY KWK „GOTTWALD” w Katowicach-Dębie, oznaczone nr 80, zał. w 1953 r.; fuzja z K. PTTK nr 35 przy KWK „Kleofas” w Katowicach-Załężu; 321 członków (1975); organizator licznych wycieczek turystyczno-krajoznawczych: turystyka górska, narciarska, żeglarska (zob. ►Górniczy Klub Żeglarski KWK „Kleofas”, zob. ►żeglarstwo – aneks), fotograficzna; prężny ośrodek ►turystyki motorowej; organizator Turystycznych Motorowych MP (1968) i ośmiu innych imprez turystyki motocyklowej; członkowie koła wielokrotnie odnosili zwycięstwa w PTTK-owskich konkursach krajoznawczych.
J. Nowak. Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie katowickim w latach 1951–1985 (zarys historyczny), Katowice 1989.
KOŁO POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO PRZY KWK „KATOWICE”, nr 134, struktura organizacyjna turystyki w Polsce, zał. 20 VI 1955; sekcja górska, do 1968 przygotowywało kilka imprez rocznie (złazy, rajdy, zloty w rejonie Beskidów), od 1968 sprawowało patronat nad wycieczkami zakładowymi; od 1975 sekcja kolarska, 135 członków (1988), założycielami byli m.in. Oswald Rakoczy, Maria Wróbel, Andrzej Michalak. Obecnie nie istnieje.
F. Cisek: 150 lat Kopalni Węgla Kamiennego „Katowice”. Katowice 1973.
KOŁO POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO W KATOWICACH NR 44 PRZY BIURZE PROJEKTÓW KOLEJOWYCH, struktura historyczna, powstała przy Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach, zał. 1954, od 1958 przy BPK; organizator rajdów górskich biur projektowych oraz jednej z imprez górskich p.n. „Złoty kompas” – nieoficjalnych mistrzostw polskich kolejarzy w marszach na orientację, złazu ”Kolejarskie pieczonki”.
Katowicki Oddział PTTK w latach 1922–1975. Katowice 1976.
KOŁO POLSKIEGO TOWARZYSTWA TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZEGO W KATOWICACH NR 77; zał. jako koło zakładowe 23 IV 1964 z udziałem 24 członków w filii Jaworznicko-Mikołowskich Zakładów Naprawczych PW w Kostuchnie (Remagu), od 2012 sekcja w strukturach Domu Kultury „Południe”; członkowie: 621 (1986). Zarząd: Jan Zwiorek, Jan Loga (sekretarz), Hubert Brożek, Jerzy Bolczyk (skarbnik). Sekcje: górska, narciarska; organizowane imprezy: górskie – „Jesienne Złazy Górskie” z metą w Wiśle Czarnej, w których uczestniczyło jednorazowo nawet do 1000 uczestników; narciarskie, kolarskie (dwutygodniowe obozy rowerowe) wyjazdy w pobliskie Beskidy. wczasy wędrowne. Przez 3 lata zdobywano kolejne pasma górskie: Sudety, Pieniny i Tatry. Organizacyjnie Koło należało do oddziału PTTK w Mikołowie, później w Tychach. od 1976 do ►Górnośląskiego Oddziału PTTK w Katowicach, na własne potrzeby projektował znaczki okolicznościowe (autorstwa Franciszka Kałuskiego i Tadeusza Marszałka), Uprawnienia przodowników GOT (Górska Odznaka Turystyczna) posiadali: Zygmunt Beczała, Hubert Brożek, Bernard Idziński, Roman Jędrysik, Rajmund Stabik. Uprawnienia przodowników KOT (Kolarska Odznaka Turystyczna): Krzysztof Bywalec, Jan Pikos, Wiktor Uszok, Adam Warcholik. Koło w swoich szeregach miało 21 organizatorów turystyki, strażników ochrony przyrody, 3 pilotów wycieczek: Elżbietę Bielas, Krzysztofa Bywalca i Romana Jędrysika. przewodnika beskidzkiego i terenowego Krzysztofa Bywalca. Najwyższym odznaczeniem przyznanym strukturze jest Złota Honorowa Odznaka PTTK, nadana w 1994 przez ZG PTTK; od 2013 Koło bierze znaczący udział w pracach Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Katowicach; jest inicjatorem nadania jednemu z placów w Kostuchnie imienia Józefa Nowary.
https://pl-pl.facebook.com/katowice77wycieczki/
KOŁO POLSKIEGO ZWIĄZKU WĘDKARSKIEGO NR 25 SZOPIENICE, jednostka organizacyjna sportu wędkarskiego, najstarsza na terenie Katowic (zał. w 1937), siedziba: ul. Morawa 126a; członek Katowickiego Okręgu ►Polskiego Związku Wędkarskiego. Koło zajmuje się opieką nad stawami ►Hubertus (I i II), Rybaczówką, łodzią wioślarską (zbiornik w Kozłowej Górze); zarybianiem stawów, organizacją zawodów z okazji Dni Szopienic, Dnia Hutnika, Dnia Dziecka. 318 członków (2017); prezesi: Antoni Chowaniec, Jan Rusnak.
http://www.katowice.pzw.org.pl/cms/9109/_rejon_iii
KOŁO PRZEWODNIKÓW MIEJSKICH PO GOP I TERENOWYCH PRZY ODDZIALE GÓRNOŚLĄSKIM PTTK W KATOWICACH, ul. Staromiejska 4, zał. 13 V 1954; pierwotnie Koło Przewodników Tatrzańskich w Katowicach (zob. ►Koło Przewodników Tatrzańskich i Podhalańskich przy Oddziale PTTK w Katowicach), następnie Koło Przewodników Beskidzkich, z którego wyodrębniło się (XI 1956 – 1957) dzięki działalności Józefa Ciepłego, Henryka Kępki; z prawem do szkolenia kandydatów; udział w cyklach wycieczkowych „Szlakiem Zamków Piastowskich”, „1000-lecia Państwa Polskiego”, ogólnopolskiej pielgrzymce przewodników na Jasną Górę, rajdach nizinnych i górskich, zagospodarowaniu pasa ochronnego GOP, obsłudze rajdów szkolnych.
KOŁO PRZEWODNIKÓW MIEJSKICH PO GOP I TERENOWYCH PRZY ODDZIALE GÓRNOŚLĄSKIM PTTK PRZY HUCIE „BAILDON” W KATOWICACH, z siedzibą przy ul. Gliwickiej 1, założone w 1968 przez T. Kunca, obecny prezes Józef Wróblewski; odczyty, prelekcje, rajdy; współpraca z Miejską Biblioteką Publiczną nr 30 w Katowicach.
KOŁO PRZEWODNIKÓW PTTK HUTY „BAILDON” NR 62; działało od 11 grudnia 1968 roku, 32 członków, skupiało przewodników beskidzkich i terenowo-nizinnych z sekcji przewodników i organizatorów. Prezes Tadeusz Kuna; celem k. było podnoszenie kwalifikacji członków, organizowano odczyty, prelekcje, rajdy, wycieczki oraz akcję ►„Przewodnik czeka”.
PTTK w Hucie „Baildon” Katowice 1953–2003. Wspólnie tworzyliśmy tę już 50-letnią historię, opr. H. Czarnik. Katowice 2004.
KOŁO PRZEWODNIKÓW TATRZAŃSKICH I PODHALAŃSKICH PRZY ODDZIALE PTTK W KATOWICACH; pocz. 1950 jako Biuro Obsługi Turystycznej – kierownik Bolesław Badyna. Do obsługi biura potrzebna była rzesza przewodników po Beskidach i Tatrach, wyodrębniono grupę doświadczonych przewodników ze specjalizacją taterniczą; 1953 – sekcja przewodników tatrzańskich (Badyna, Sukiennik, Antoni Pawliczek, Mieczysław Kozakiewicz, Lesław Krok, Tadeusz Kasper; od 16 V 1954 Koło (prezes Zygmunt Minkiewicz, z-ca Emanuel Sukiennik); komisje weryfikacyjne, klasyfikacyjno-egzaminacyjne – współudział w utworzeniu komisji ogólnopolskiej (9 II 1956); liczne wycieczki w góry; 17 czł. (1974)
J. Nowak: Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie katowickim w latach 1951–1985 (zarys historyczny). Katowice 1989.
KOŁO PTTK NR 49 PRZY HUCIE FERRUM, zał. 16 V 1958; działalność zapoczątkowało wycieczką w Pieniny; początkowo skupiało 27 członków, a funkcje prezesa pełnił Jan Kępa. W l. 1960–1961 organizowanie wycieczek przejęło koło Ligi Obrony Kraju; od 1962 nastąpiło ożywienie działań, od 1965 organizowano wycieczki do Czechosłowacji; w 1967 przygotowano 46 imprez.
Katowicki Oddział PTTK w latach 1922–1975. Katowice 1976.
KOŁO SPORTOWE, podstawowa struktura w dziejach kultury fizycznej w Polsce (1949–1956), pozbawiona osobowości prawnej; k.s. dzieliły się na terenowe (propagujące sport wyczynowy) i zakładowe (realizujące idee tzw. sportu masowego), z zarządem tworzonym przez rady zakładowe przedsiębiorstw; dzieliły się na sekcje: 1. ideologiczne (oparte na aktywie Związku Młodzieży Polskiej), aktywizowała działalność Sportowych Brygad Roboczych (najbardziej znana prowadziła działalność w KWK „Gottwald” w Katowicach-Dębie, bijąca rekordy w drążeniu górniczych chodników); zgodnie z lansowanym hasłem „Praca napędza sport, a sport napędza pracę”, sekcje ideologiczne doprowadzały do zacierania granic pomiędzy tymi dwoma pojęciami; 2. sportowe. Niewiarygodne statystyki organizacyjne prowadzone przez urzędników w ►Miejskich Komitetach Kultury Fizycznej (Katowice, Szopienice), nie pozwalają na ustalenie liczby (niekiedy jedno k.s. miało 3 różne lokalizacje, zob. ►Górnik Szopienice); do ewidentnie fikcyjnych należały k.s. przy szpitalach, skupione w Zrzeszeniu Sportowym ►Unia; koncepcja kultury fiz. oparta na k.s. została przeszczepiona ze Związku Radzieckiego; od 1957 przekształcały się one w ►kluby sportowe oraz zakładowe bądź terenowe ►Ogniska Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej.
B. Cimała, A. Steuer: Sport w województwie katowickim. Struktura, baza, kadry. W: Z dziejów kultury fizycznej na Śląsku: rozwój kultury fizycznej na Śląsku w latach 1919–1989. T. 1 pod red. Mirosława Ponczka i Karla Heinza Schodroka, Katowice 2009.
KOŁO SZYBOWCOWE KOPALNI „KATOWICE”, założone w 1935 roku na bazie pracowni szybowcowej LOPP przy kopalni „Ferdynand” w Bogucicach, od 1936 z sekcjami modelarską i szybowcową,
A. Steuer, Z dziejów szybownictwa w woj. śląskim 1928–1939; Kronika Katowic, t. 5. Katowice 1995; Sprawozdanie z działalności za rok 1935 złożone na Ogólnem Zgromadzeniu Delegatów Obwodu Miejskiego w Katowicach w dniu 27 marca 1936 r. oraz program prac i projekt preliminarza budżetowego na rok 1936. Katowice 1936.
KOŁO SZYBOWCOWE LIGI OBRONY POWIETRZNEJ I PRZECIWGAZOWEJ W KATOWICACH (►LOPP); założone w 1937 r., 125 członków, 12 pilotów z kl. A, 17 z kl. B., 7 z kl. C.
APK zesp. Hohenlohe Wełnowiec 1983.
KOŁO SZYBOWCOWE PRACOWNIKÓW KOPALNI WUJEK, zrzeszone w ►Okręgowym Komitecie Szybowcowym w Katowicach od 7 VI 1935 (jako ostatnie z terenów Katowic).
A. Steuer: Z dziejów szybownictwa w woj. śląskim 1928–1939. W: „Kronika Katowic”. T. 5. Katowice 1995.
KOŁO SZYBOWCOWE ŚLĄSKICH TECHNICZNYCH ZAKŁADÓW NAUKOWYCH, zrzeszone w ►Okręgowym Komitecie Szybowcowym w Katowicach od 15 X 1933; skupiało 802 członków. Dysponowało szybowcami typu niemieckiego niezdatnymi do latania oraz szybowcem Czajka własnej konstrukcji
A. Steuer: Z dziejów szybownictwa w woj. śląskim 1928–1939. W: „Kronika Katowic”. T. 5. Katowice 1995.
KOMISJA TURYSTYKI ŻEGLARSKIEJ PTTK KATOWICE, struktura utworzona w 1956 roku po przekształceniu się sekcji żeglarskiej PTTK), siedem sekcji, trzy kluby turystyki żeglarskiej (1957), 25 klubów i sekcji żeglarskich, 104 przewodników i 264 sterników (lata 80.). Komisja zajmowała się szkoleniem instruktorów, organizacją żeglarstwa na wodach polskich, a od lat 60. XX w. turystyką morską na wodach międzynarodowych (porty w Republice Federalnej Niemiec, Belgii, Holandii, Grecji, Anglii); prezesami byli m.in.: Franciszek Bógdoł, Stanisław Sekuła, Leszek Niedziela, Maurycy Wolf, Fryderyk Połap).
J. Nowak, Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie katowickim w latach 1951–1985. Zarys historyczny. Katowice 1985;
KOMPLEKS GISZOWIEC zob. ►Amicus Giszowiec
KONOPA Katowice, Uczniowski Klub Sportowy przy Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Katowicach przy ul. B. Głowackiego 6; zał. ok. 2007. Prowadzi sekcje: aikido, gier zespołowych, pływania, wspinaczki skałkowej. Zrzeszony w ►Śląskim Związku Siatkówki.
KONSTAL 22 DĄBRÓWKA MAŁA zob. ►Hetman 22 Dąbrówka Mała
KOPALNIA FUTBOLU, obiekt sportowy przy ul. Milowickiej w Dąbrówce Małej, wybudowany w pierwszej dekadzie XXI w.; zespół dwóch łukowych hal piłkarskich, połączonych ze sobą w sposób modułowy, oraz budynku będącego zapleczem socjalno-gastronomicznym; boiska o wymiarach 40 x 20 m z bramkami typu junior o wymiarach 5 x 2 m.
kopalniafutbolu.pl/
KOPALNIA GIESCHE JANÓW, klub kręglarski; wzmiankowany z okazji prowadzonej w 1933 w prasie śląskiej akcji (o jej rezultatach brak relacji) mającej na celu utworzenie regionalnego związku kręglarstwa województwa śląskiego.
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939, Opole 2008; „Polonia” 1933, nr 3047.
KOPEL, nieistniejący staw w ►Dolinie Trzech Stawów, w pobliżu nieistniejącej Huty „Kunegunda”; dawne łowisko wędkarskie (m.in. okoniopstrągi); uległo likwidacji pod koniec l. 80. XX w. wskutek zanieczyszczeń; obecnie, po likwidacji grobli, część stawu ►Łąka.
KORTY TENISOWE IM. JADWIGI JĘDRZEJOWSKIEJ, oddane do użytku w 1927; nazwane na cześć najwybitniejszej sportsmanki na nich występującej. Zespól obiektów sportowych (10 kortów ziemnych wraz ze wzniesionym równocześnie domkiem klubowym), przy ul. Astrów; pierwotnie należący do sekcji tenisowej KS ►Pogoń Katowice, w l. 1931–1939 do Klubu Tenisowego ►Pogoń Katowice, w l. 1949–2000 do KS ►Baildon Katowice; stałe miejsce międzynarodowych mistrzostw Polski i mistrzostw Polski w tenisie ziemnym; zawodów o Puchar Davisa, igrzysk przyjaźni (1984). Od 1990 odbywały się w tym miejscu turnieje weteranów, młodzieżowy turniej im. J. Jędrzejowskiej w kategoriach skrzat i młodzik oraz nauka tenisa, rekreacja osób publicznych ze świata kultury, polityki i śląskiego biznesu; zlikwidowane.
KOSMOS, Auto-Moto Club Katowice, pod pierwotną nazwą Sputnik; założony w 1964 roku w Zakładach Mięsnych w Katowicach przy ul. Kozielskiej jako organizacja turystyczno-sportowa, działał do 1965; szukał innych mecenasów (m.in. Pałac Młodzieży, Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Młodzieży Socjalistycznej, Wydział Spraw Wewnętrznych Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej); był członkiem Polskiego Związku Motorowego, organizatorem rajdu samochodowo-motocyklowego do Rajczy; prezes: Kazimierz Snejkal.
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Urząd Spraw Wewnętrznych Katowice. Sygn. II 156.
KOSZUTKA, dzielnica Katowic; początki kultury fizycznej przypadają na lata 50. XX w. – w Kole Sportowym „Górnik" nr 22 przy Przedsiębiorstwie Montażu Urządzeń Elektrycznych Przemysłu Węglowego w Katowicach; w latach 1957–1964 w KS ►Koszutka; od lat 60. XX w. tworzono bazę sportową w okolicach ►Rowu Wełnowieckiego, co zakończyło się połowicznym sukcesem (powstało boisko do piłki nożnej i gier sportowych); dziś istniejące obiekty: ►Spodek, ►Rapid.
KOSZUTKA, KS, zał. 27 VI 1957; początkowo Koło Sportowe Górnik nr 22 przy Przedsiębiorstwie Montażu Urządzeń Elektrycznych Przemysłu Węglowego w Katowicach; zarejestrowany 30 VII 1957. Prezes: inż. Jan Waniek; działacze: Aleksander Dulczewski, Ernest Mikoszek, Wiktor Kozik, Franciszek Rak, Feliks Demuth. Sekcja piłki nożnej rozgrywała mecze w kl. B. Siedziba mieściła się kolejno: w biurowcu, budynku ZBOwiD-u w Wełnowcu, Szkole Podstawowej nr 6 przy ul. Katowickiej w Bogucicach. W 1964 został włączona do struktur ►GKS Katowice.
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Urząd Spraw Wewnętrznych, sygn. 166.
KOSZYKÓWKA, dyscyplina sportu pochodzenia amerykańskiego; w Katowicach jej rozwój zapoczątkowały organizacje młodzieżowe, do pionierów należał ►Związek Młodzieży Polskiej „Jedność” Dąb (1925); po przewrocie majowym dominował nurt związany z ruchem młodzieżowym i organizacjami paramilitarnymi; struktury organizacji młodzieżowych stanowiły 42%, paramilitarnych 20% w 51 sekcjach k. działających w Katowicach w l. 1929–1939. K. uzyskała wsparcie ►Miejskiego Ośrodka Wychowania Fizycznego w Katowicach – organizatora turniejów (od 1930); ograniczenie działalności i likwidacja sekcji sportowych w organizacjach młodzieżowych i paramilitarnych (1945–1948) spowodowało głęboki regres dyscypliny; ze względu na walory wychowawcze doceniana w środowisku pedagogicznym Katowic, została wprowadzona do programu wychowania fizycznego w katowickich szkołach średnich i działalności ►Międzyszkolnego Klubu Sportowego Katowice (1935), a po II wojnie św. do programu ►Technikum Wychowania Fizycznego w Katowicach (1953). Nurt klubowy w dziejach k. zapoczątkowała sekcja w KS ►22 Mała Dąbrówka (ok. 1928), jedyny uczestnik pierwszych mistrzostw Śląska (1929); większą uwagę na k. kluby zwróciły po II wojnie światowej (►Pogoń Katowice); nurt akademicki zapoczątkował AZS przy Akademii Ekonomicznej w Katowicach (1945; zob. ►AZS Uniwersytet Ekonomiczny), trwałe efekty przyniosło powstanie ►Akademii Wychowania Fizycznego (1971).
W l. 30. XX w. k. znalazła się w strukturach odrodzonego ►Śląskiego Okręgowego Związku Gier Sportowych (1929), ►Śląskiego Okręgowego Związku Piłki Ręcznej (1936), ►Śląskiego Okręgowego Związku Koszykówki, Siatkówki i Szczypiorniaka (1949), Społecznej Sekcji K., Siatkówki, Szczypiorniaka ►Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej w Katowicach (1951); Społecznej Sekcji K. (1953), ►Śląskim Związku Koszykowki (1957); na marginesie k. męskiej rozwijała się (l. 20.–40. XX w) k. kobieca; jej podwaliny tworzyły: ►Żeński Robotniczy Klub Sportowy „Jedność” Załęże, ►Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół I” Katowice; po okresie zastoju (l. 40. XX w.) odrodziła się w systemie nakazowym w okresie 1950–1956, po przemianach popaździernikowych większość tych jednostek organizacyjnych została rozwiązana; długoletnią działalność kontynuował jedynie ►Baildon Katowice, po okrzepnięciu organizacyjnym rywalizujący na ogólnopolskiej arenie sportowej (koniec l. 60. – pocz. l. 80. XX w.). Kolejny, trwający do dziś etap w rozwoju k. został oparty na autentycznej fascynacji młodzieży basketem, zapoczątkowany po transformacji ustrojowej za sprawą dostępności telewizyjnych transmisji meczów NBA. Aktualnie w rozgrywkach bierze udział 6 klubów (2010). Imprezy: ME kobiet (1999), ME mężczyzn (2009); działacze: Zbigniew Głogoszewski; Andrzej Groele, Walerian Klimontowicz. Osiągnięcia: na arenie ogólnopolskiej Katowice początkowo nie liczyły się, wyjątkiem były występy żeńskiej drużyny ►Spójni Katowice w I lidze państwowej (1954–1955) i męskiej Baildonu (1969–1970). Kluby uczestniczące w rozgrywkach centralnych – mężczyźni: I liga (do 2000 r. najwyższy szczebel rozgrywek mistrzowskich): mężczyźni: Baildon Katowice (1969–1970, 1977–1978, 1984–1986); ►AZS AWF Katowice (2008-2010), ►Mickiewicz Katowice (2001–2002), II liga: ►Rozwój Katowice (1982–1984, 1988–1991); kobiety: I liga: ►AZS AWF Katowice (1978–1981, 1987–1988, 2008–2010), Spójnia Katowice (1954–1955), II liga: ►AZS Środowisko Katowice (1982–1986), 1991–1992, 1993–1994); ►AZS Uniwersytet Śląski (1986–1988).
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Katowice, Wydział Kultury Fizycznej sygn. 464; A. Steuer: Z dziejów katowickich klubów sportowych – „Pogoń” Katowice 1920–1949. W: „Kronika Katowic”, t. 11. Katowice 2010; K. Łaszkiewicz: Polska koszykówka męska 1928–2004. Inowrocław 2004; Z. Grajkowski: 40 lat Klubu Sportowego „Baildon" Katowice 1945–1985. Informator. Katowice 1985.
KOŚCIUSZKO GISZOWIEC, klub strzelecki (broń myśliwska, rzutki), zał. ok. 1930, korzystał ze strzelnicy w Wesołej. Należeli do niego członkowie zarządu i urzędnicy Koncernu Giesche. Funkcję prezesa pełnił Ernest Klepetko.
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; J. Tofilska: Giszowiec. Monografia historyczna. Katowice 2016.
KOŚCIUSZKO KATOWICE, Klub Strzelecki, skupiał członków zarządu spółki Giesche i urzędników; działał na pewno od 1930, specjalizował się w strzelectwie z broni myśliwskiej (do rzutków); strzelnicę urządzono w odludnym miejscu, w lesie nad strumieniem Bolina, z trzema maszynami do wyrzucania krążków asfaltowych.
J. Tofilska: Giszowiec. Monografia historyczna. Katowice 2016.
KOŚCIUSZKO SZOPIENICE, polski KS, zał. 1 I 1925, siedzibą przy ul Dworcowej 11; dwusekcyjny: piłka nożna (1925–1937) i lekkoatletyka (1925); w 1928 powstała jako druga w województwie śląskim sekcja hokeja na trawie. Działacze: Jan Bara, Jan Gawlik, Howaniec, Jan Kauczor, Konrad Jokiel, Maszczyk, Leon Pagór, Ludwik Smuga, Emanuel Śliwa, Wilhelm Szmelczerczyk, Józef Wieczorek, Piotr Zientek. W 1938, po fuzji, został wraz KS ►Roździeń Szopienice, KS ►24 Szopienice, KS ►35 Wilhelmina włączony do struktur Pierwszego Klubu Sportowego Szopienice. Osiągnięcia: udział w rozgrywkach b-Ligi [1932–1933] w piłce nożnej, w 1933 – zdobycie mistrzostwa.
Dzieje sportu w Szopienicach. Tekst z okazji 150-lecia Katowic – odczyt wygłoszony we wrześniu 2017 r. w MHK; „Polska Zachodnia” 1928, nr 260 i nr 355, 1929, nr 238; „Polonia” 1925, nr 6; „Siedem Groszy” 1933, nr 186 i nr 241, 1935, nr 27.
KRĘGLARSTWO, popularna gra w Katowicach, uprawiana głównie w restauracjach (m.in. w Załężu w restauracji „Ebel” i hotelu „Dworcowym” w Zawodziu) oraz strukturach organizacji przyfabrycznych. Pierwsze znane z nazwy organizacje kręglarskie w Katowicach to Erster Kegel Club i Kegel Club; w okresie międzywojennym podjęto – nieudane – próby utworzenia regionalnego związku kręglarskiego z udziałem Fidelitas Katowice, Freitag Katowice, Gemütlichkeit Katowice, kopalni Giesche, Merkura Katowice, Pierwszego Kolejowego Klubu Kręglarskiego Katowice. Do 1939 r. w działalności klubów dominowała rozrywka; po 1945 żadnemu z nich nie udało się reaktywować. Najwięcej kręgielni znajdowało się w Dąbrówce Małej. Po 1989 kręgielnie powstały w Załężu („Gravitacja”), w Parku Kościuszki (MK Bowling), przy ul. Dąbrówki (Galaktyka – Garage Club).
G. Cwojdziński: Kręglarstwo sportowe: powstanie i rozwój. Poznań – Tarnów Podgórny 2017; A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939, Opole 2008.
KRYMINÓWA, teren pomiędzy ul. Kijowską a widłami Kłodnicy i potokiem Kokociniec w ►Panewnikach; miejscowa nazwa wysokiego brzegu pradoliny obydwu rzek; teren poprzemysłowy, od początku XX w. rekreacyjny, w latach 70. XX w. wybudowano tam tory saneczkowe.
Zarys dziejów Ligoty i Panewnik od zarania do czasów współczesnych. Praca zbiorowa pod red. Grzegorza Płonki. Katowice 2010.
KRYTERIUM ASÓW, wyścig kolarski organizowany w latach 1954–2000 w Katowicach przez Katowicki Klub Sportowy ►Gwardia Katowice; do 1963 roku w różnych terminach letnio-jesiennych; do 1971 jednoetapowy, następnie wieloetapowy, rozgrywany także w Bielsku-Białej, Chorzowie, Częstochowie, Gliwicach, Jastrzębiu-Zdroju, Lublinie i Tychach.
H. Grzonka: Kryterium Asów, Wyścig Przyjaźni Polski i Czechosłowacji. Wyścigi, wydawnictwa, wyniki. Katowice 2021.
KS 22 DĄBRÓWKA MAŁA zob. ►Hetman 22 Dąbrówka Mała
KS PIOTROWICE zob. ►Efeska Piotrowice
KUKUŁKI, UKS z sekcjami szermierki i piłki nożnej, założony w 2005 roku przy Szkole Podstawowej nr 65 im. Gustawa Morcinka przy ul. Kukułki 2; od 2014 członek Polskiego Związku Szermierczego; organizator memoriału Jerzego Janikowskiego; prezes: Jolanta Janikowska-Nycz.
KURKOWE BRACTWO STRZELECKIE KATOWICE, zał. VIII 1926, jedno z najmłodszych w Okręgu Śląskiego Zjednoczenia Strzeleckich Bractw Kurkowych Rzeczpospolitej Polskiej; zarejestrowane 16 II 1934 pod nr 56. Było organizatorem Czwartego Kongresu Zjednoczenia Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczpospolitej Polskiej w Katowicach (1932). Dysponowało strzelnicami: w parku Kościuszki (1927–1938), Starą Strzelnicą w Zawodziu (1926–1928), na Bugli (1938–1939). Wydawało „Rocznik Kurkowych Bractw Strzeleckich w Polsce” (1938–1939). Zlikwidowane w 1939, prawnie 24 II 1950. Działacze: Stanisław Beszczynski, Wincenty Czaplicki, Ludwik Broda, Karol Gogołok, Jan Karol Frelich, Jan Flieger, Karol Koźlik, ks. Franciszek Ksawery Ścigała, Jan Widuch, Jan Badura, Antomni Chmielewski, Augustyn Płaczek. Prezesi: Frelich, Karol Pakuła.
APK, zesp. Prez WRN USW, sygn. Kat 6; K. Gwóźdź: W jedności siła. Historia i tradycje bractw strzeleckich z terenów województw śląskiego i opolskiego. Katalog wystawy czasowej Muzeum w Tarnowskich Górach 9 września 1911 – 31 stycznia 2012. Tarnowskie Góry 2011.
KUŹNICA KATOWICE, Uczniowski Klub Szachowy, założony w 2014 roku przy szkole dla chłopców z siedzibą przy ul. Deszczowej; członek Polskiego Związku Szachowego, kierownik Dawid Wodarz.
https://kuznica.edu.pl/uks-kuznica/