W

 

WACEK zob. ►Wacławek Ludwik

WACKERMANN Emanuel (2 II 1906, Brynów – XI 1996, Katowice) – działacz sportowy, członek gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Brynowie, piłkarz KS „06” Katowice. Założył i kierował drużyną piłki nożnej KS „Rozwój” Brynów (1924) oraz chórem „Kościuszko” w Brynowie. Po II wojnie światowej działał w Śląskim Związku Piłki Nożnej, a po 1958 był działaczem sekcji hokeja na lodzie i piłki nożnej KS „Baildon” Katowice.
„Głos Baildonu” 1974, nr 15.

WACŁAWEK Ludwik (1905, Brzeziny Ślaskie – 15 XII 1967, Zebrzydowice), pseud. Wacek – harcerz, powstaniec śląski – kurier rowerowy w III powstaniu śląskim. W l. 1919–1967aktywnie działał w harcerstwie – kierował drużyną harcerska w Brzezinach Śląskich (1922), był zastępcą komendanta katowickiego hufca harcerzy oraz współzałożycielem Harcerskiego Klubu Sportowego w Katowicach (1924) i Harcerskiego Klubu Narciarskiego w Katowicach (1925). W 1935 przyczynił się do zorganizowania Składnicy Harcerskiej. Pracował w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach i z jego ramienia kierował Zakładem dla Głuchoniemych w Rybniku (1929) oraz administrował szpitalem dziecięcym w Istebnej (1936). W l. 1939–1941 prowadził działalność konspiracyjną w Krakowie – w sklepie sportowym (którym kierował) stworzył punkt kontaktowy dla kurierów tatrzańskich. Po wsypie w Szarych Szeregach wyjechał do Lublina; w 1941 aresztowany, więziony w Zamku Lubelskim, na Majdanku, w więzieniu Montelupich, w obozach w Auschwitz i Gross-Rosen. Po II wojnie światowej nadal działał w harcerstwie, pracował w Centrali Spółdzielni Ogrodniczych Hortex w Krakowie i Warszawie (1949–1967). Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
J. Kret: Harcerze wierni do ostatka. Katowice 1983; Z. Zonik: Alert trwał 5 lat. Harcerze i harcerki w KL Auschwitz. Kraków 1989.

WAJAND Leon (10 IV 1937 – 16 IX 2006), działacz turystyczny; przewodnik beskidzki; przyczynił się do powstania wieży widokowej na Baraniej Górze; członek ZM PTTK w Katowicach; prezes Koła PTTK nr 9 przy Hucie „Ferrum”.

WALASEK Tadeusz (15 VII 1936, Elżbiecin k. Łomży – 4 XI 2011), bokser, olimpijczyk, zawodnik Spójni Kłodzko, Górnika 1920 Katowice, Stali Czechowice, Górnika Zabrze, Sparty Ziębice, Gwardia Warszawa, 421 walk (378 zwycięskich, 9 remisów i 34 porażki); 32-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1955–1965, 28 zwycięstw, 4 porażki); osiągnięcia: 2 (0–1–1) medale IO w wadze średniej: 2 m. (1960), 3 m. (1964); 3 (1–2–0) medale ME: 1 m. w wadze średniej (1961), 2 m. w wadze lekkopółśredniej (1957) i średniej (1959); Igrzyska Młodzieży i Studentów: 1 m. w. wadze półśredniej (1955); Puchar Barkera (1960); 8 (7–1–0) medali MP: 1 m. w wadze średniej (1958–1964), 2 m. w lekkośredniej (1956). Jeden z najlepszych pięściarzy w dziejach polskiego boksu, uhonorowany tytułem „Zasłużonego Mistrza Sportu”, odznaczony m.in. Złotym Medalem „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe” i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, laureat nagrody im. Aleksandra Rekszy (1996).
https://olimpijski.pl/olimpijczycy/tadeuszwalasek /

WALASEK Zofia z d. Walkiewicz, (6 I 1933 Nowy Dwór, pow. kościański–23 I 2022, Katowice), lekkoatletka specjalizująca się w biegach na średnich dystansach; zawodniczka w klubach: Budowlani Chodzież (1847–1948), Warta Poznań (1949–1950), Ogniwo Chodzież (1951–1952), Kolejarz Poznań (1953–1955), Kolejarz Katowice (1955–1957) i Start Katowice (1957–1964). Pięciokrotna reprezentantka Polski w meczach międzypaństwowych, uczestniczka IO w Rzymie (1960); osiągnięcia – rekordy Polski: 800 m 2:08,5 (26 VI 1960, Tuła) i 2:08,3 (3 VII 1960, Moskwa ); 6 (1–5–0) medali MP: 1 m. – 800 m (1961), 2 m. – 400 m (1958), 800 m. (1960), bieg na przełaj (1958, 1960, 1961) ; była trenerem lekkoatletycznym w Starcie Katowice, jej wychowankami są m.in. olimpijki Jolanta Janota i Joanna Smolarek.
https://olimpijski.pl/olimpijczycy/zofia-walasek-walkiewicz/

WALASZEK Henryk (1940, Świętochłowice–7 X 2019), sztangista w kategorii wagowej do 75 kg; na przełomie lat 60. i 70. XX w. reprezentował barwy Ruchu Chorzów, HKS Szopienice, Sparty Zabrze; jako trener pracował m.in. w Sparcie Zabrze. Osiągnięcia: (2–1–1) medale DMP 1 m. – 1967, 1968, 2 m. – 1970, 3 m. – 1969; 1 (0–1–0) medal MP w wadze średniej (1971). Pochowany na cmentarzu parafialnym w Zabrzu-Rokitnicy.
https://www.pzpc.pl/aktualnosci/wiadomosci/6905/kondolencje-pzpc-zmarl-henryk-walaszek

WALEK zob. ►Klimontowicz Walerian

WALKIEWICZ Zofia, zob. Zofia ►WALASEK z d. Walkiewicz.

WANDZIOCH Jerzy (25 III 1936, Katowice – 27 XII 2009) – szermierz, zawodnik KS „Baildon” Katowice, trener GKS Katowice (1973–1974). Osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal MŚ – 1 m. szabla drużynowo (1961); 6 (0–2–4) medali MP – 2 m. szabla indywidualna (1966), szabla drużynowo (1960), 3 m. szabla drużynowo (1963, 1964, 1967, 1972).
M. Łuczak: Szermierka w Polsce w latach 1945–1989. Poznań 2002; H. Marzec: 85 lat śląskiej szermierki. Trenerzy i ich medaliści. Katowice 2012.

WANIEK Franciszek Henryk (26 II 1895, Mysłowice – [?]) – inż. górnictwa w kopalni „Giesche” w Nikiszowcu (później KWK „Wieczorek”), wicedyrektor kopalni „Wilson” w Janowie; powstaniec śląski, działacz Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy, Związku Strzeleckiego, prezes Towarzystwa Pływackiego „23” Giszowiec-Nikiszowiec, wiceprezes Śląskiego Okręgowego Związku Pływackiego w Katowicach.
Czy wiesz, kto to jest? Red. S. Łoza. Warszawa 1983.

wardasowna-maria

WARDASÓWNA Maria (5 VII 1907, Roztropice – 17 IV 1986, Warszawa) – pisarka, pilotka sportowa, związana z Cieszynem (1928–1930), Katowicami (1930–1932) i Warszawą (1932–1939 i 1945–1970); po 1970 osiadła w okolicach Bielska-Białej. Była członkiem Aeroklubu Śląskiego (1931), jedną z pionierek sportu samolotowego i pierwszą motocyklistką w Polsce; w l. 1940–1945 była żołnierzem formacji partyzanckiej – Organizacji Wojskowej „Wilki” na Lubelszczyźnie; po wojnie pracowała w Polskich Liniach Lotniczych Lot i Aeroklubie PRL. Opublikowała m.in.: pamiętnik Próba skrzydeł (1934), powieści Dziewczyna z chmur (1934), Maryśka ze Śląska. Wyłom (T. 1–6, 1951–1966), Zew przestworzy (1961), Maryśka za wielką wodą (pośmiertnie, 1988), książkę dla młodzieży Rekord Władka Dzięcioła (1947). Odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1972).
W. Czaja: Maria Wardasówna. Bielsko-Biała 1982.

WASILEWSKA Urszula zob. ►Chrószcz-Wasilewska Urszula

WASILEWSKA-TRYTKO Janina (27 III 1904, Sosnowiec – 10 I 1995), lekkoatletka; zawodniczka TG „Sokół” Zgoda, Pogoni Katowice (1931–1936); osiągnięcia: 2 (0–1–1) medale HMP – 2 m. (1933) w skoku w dal z miejsca, 3 m. w trójboju lekkoatletycznym (1932).
A. Lasocki: Sto lat polskiej lekkoatletyki, t. 3, Warszawa 2021.

WATTA-SKRZYDLEWSKI Stanisław (28 I 1927, Unisław–12 XII 1966, Bielsko-Biała), szybownik, szybowcowy pilot doświadczalny I klasy i samolotowy I klasy, instruktor lotniczy; działalność w lotnictwie rozpoczął w sierpniu 1945 roku w ośrodku szkoleniowym szybownictwa w Grodźcu. W 1950 roku zdobył „Złotą Odznakę Szybowcową” (nr 10), w 1953 „Złotą Odznakę Szybowcową z Trzema Diamentami” (jako trzeci w Polsce). Absolwent Wydziału Mechanicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach (1951); od 1955 pilot doświadczalny w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej. W latach 1946–1966 latał szybowcami niemal wszystkich typów dostępnych w Polsce (poza „bezogonowcami” SZD-6 Nietoperz i SZD-20 Wampir 2); w latach 1948–1957 był uczestnikiem licznych krajowych zawodów szybowcowych, otrzymał tytuł mistrza sportu w szybownictwie (nr 16). Zapoczątkował nowoczesne metody badania szybowców w locie, tj. wielokanałowy oscylograf do rejestracji parametrów lotu, wleczoną kamerę oraz magnetofon i łączność radiową. Był członkiem komisji restytucyjnej Aeroklubu PRL (od 6 XI 1956) i wiceprzewodniczącym Aeroklubu PRL (1957–1959); brał udział w promocji polskiego szybownictwa i polskich szybowców za granicą, w 1955 roku był organizatorem i kierownikiem 6-osobowej wyprawy szybowcowej do Indii, w 1960 i 1962 przebywał w Anglii, w 1961 w Holandii, a w 1964 roku w Turcji. Do śmierci wylatał 2134 godziny, z czego 522 godziny na samolotach, zginął w katastrofie lotniczej podczas badań korkociągu z przednim położeniem środka ciężkości (na skutek zablokowania się lotki w położeniu wychylonym w szybowcu SZD-30 Pirat). Wyjaśnieniem problemu niewyjścia szybowca z korkociągu zajął się inż. Stanisław Wielgus (jemu udało się wyskoczyć z rozpadającego się szybowca i uniknąć śmierci), który stwierdził zablokowanie toru sterowania lotkami. Miejsce katastrofy upamiętniono głazem z tablicą pamiątkową. Watta-Skrzydlewski został pochowany w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej; odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz odznaką „Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego”; jedną z ulic w Bielsku-Białej nazwano jego imieniem.

WAWRZYN Józef (9 IX 1899, Zieleniec – 26 X 1957, Sosnowiec) – lekkoatleta, maratończyk, zawodnik KS „22” Mała Dąbrówka (1925–1928). Osiągnięcia: 2 (0–2–0) medale MP – 2 m. w maratonie (1926, 1927).
H. Kurzyński, S. Pietkiewicz, M. Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego: mężczyźni. Warszawa 2004.

WĄS Jan (9 II 1929 – 19 VII 2010, Katowice) – pływak, waterpolista, zawodnik KS Pogoń Katowice, KS „Stal” Katowice. Osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal MP w piłce wodnej – 3 m. (1948); 5 (2–1–2) medali MP w pływaniu – 1 m. (zimowe) sztafeta 3 x 100 m stylem zmiennym (1947), 100 m stylem grzbietowym (1947), 2 m. 100 m stylem grzbietowym (1949), 3 m. (letnie) 100 m stylem grzbietowym (1947, 1948).
A.W. Parczewski: 90 lat polskiego sportu pływackiego 1922–2012. Historia Mistrzostw Polski 1922–2012 – głównych (basen 50 m). Warszawa–Zamość 2012; inskrypcja nagrobkowa na cmentarzu parafialnym w Bogucicach.

WEGLENDA Wilhelm (14 II 1915, Chorzów – 17 IX 1984, Lędziny) – kolarz, zawodnik KS „Stadion” Królewska Huta, „Ruchu” Chorzów; reprezentant Polski, uczestnik Wyścigu Pokoju (1948–1950); trener KS „Baildon” Katowice (1961–1970), KS „Górnik” Lędziny.
Encyklopedia Chorzowa: Chorzów, Erdmannswille, Hajduki Dolne, Hajduki Górne, Królewska Huta, Maciejkowice, Nowe Hajduki, Pniaki, Szarlociniec, Wielkie Hajduki. Red. G. Grzegorek i in. Katowice 2009.

WEINER Antoni (25 I 1925, Katowice – ?) – automobilista. Był uczniem prywatnych warsztatów samochodowych, w 1954 został współzałozycielem Fabryki Silników Samochodowych SAM przy ul. Warszawskiej w Katowicach. 7 razy uczestniczył w Rajdzie Monte Carlo i 4 razy w Rajdzie Akropolu. Startował w wyścigach ulicznych. Osiągnięcia: 7 (7–0–0) medali MP w rajdach samochodowych.
G. Rosiak: Dzieje Automobilklubu Śląskiego w latach 1924–2014 na tle przeobrażeń społeczno-politycznych. Katowice 2014.

WEISS Zdzisław Stefan (26 XII 1929 – ok. 25 III 2017, Katowice) – działacz sportu akademickiego, piłkarz ręczny. Był zawodnikiem AZS Katowice; w 1955 wystąpił 5 razy jako reprezentant Polski w piłce ręcznej „11”, zdobywając 3 gole. Kierował katedrą piłki ręcznej AWF Katowice.
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Katowice Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej; W. Zieleśkiewicz: 90 lat polskiej piłki ręcznej. Warszawa 2008; http://www.Polskie–cmentarze.com/katowice/grobonet/start.php?id=wyniki; http: //zprp.pl/archiwa/ 48663.

WEISSBERG Karol (5 II 1909, Timisoara, Rumunia–X 1974, Bytom), hokeista na lodzie, dziennikarz; jeden z najdłużej pracujących korespondentów „Sportu” (1947-1972); autor tekstów głównie o hokeju na lodzie; sportowiec, zawodnik Pogoni Lwów (1927–1939), Piasta Cieszyn (1945), Polonii Bytom (1946–1947); 8-krotny reprezentant Polski, uczestnik MŚ (1930); 3 (1–1–1) medale MP: 1 m. (1933), 2 m. (1929); 3 m. (1927); uprawiał także pływanie i waterpolo. Odznaczony „Medalem 100-lecia Sportu Polskiego”, pochowany na cmentarzu w Bytomiu.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica 2006.

WELTIKE Stanisław (17 V 1926, Katowice–6 IV 1988, Katowice), działacz Polskiego Związku Hokeja na Lodzie (członek zarządu 1968–1973, 1976–1980); członek komitetu organizacyjnego hokejowych mistrzostw świata w Katowicach (1976); przewodniczący wydziału spraw sędziowskich PZHL, zastępca w wydziale spraw sędziowskich Śląskiego Związku Hokeja na Lodzie; odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polskiego, Srebrnym Krzyżem Zasługi.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica 2006.

wende-zygfryd

WENDE Zygfryd (1 I 1903, Rozdzień, ob. cz. Katowic – 7 IV 1940, Kalinin) – bokser, policjant. Z boksem zetknął się we Wrocławiu, gdzie terminował jako czeladnik w rzemiośle piekarskim. Trenował w klubach: Lechia 06 Mysłowice, Cestes Warszawa i KS 09 Mysłowice. Po zakończeniu działalności zawodniczej od 1928 był instruktorem wychowania fizycznego w Szkole Policyjnej w Katowicach, od 1938 trenerem Policyjnego Klubu Sportowego Katowice. Działał w Śląskim Okręgowym Związku Bokserskim, pełnił m.in. funkcję kapitana reprezentacji Polski (1925). Był typowym przedstawicielem śląskiej szkoły boksu, preferującej działania ofensywne poparte silnym ciosem. Jako pierwszy polski sportowiec wystąpił na zawodach rangi ME (1925). Stoczył 150 walk (131–8–11). Osiągnięcia: 3 (3–0–0) medale MP – 1 m. w w. lekkiej i w w. półśredniej (1925) – jedyny w dziejach polskiego boksu przypadek podwójnego MP w dwóch różnych kategoriach na tej samej imprezie oraz w w. lekkiej (1927); był też dwa razy mistrzem okręgu wrocławskiego (1920–1921). Jeden z pierwszych żołnierzy Wojska Polskiego z woj. śląskiego, pisał (wysoko oceniane przez służbę bezpieczeństwa II RP) listy publikowane na łamach „Polonii”, w których pacyfikował nastroje środowiska młodzieży śląskiej uciekającej przed poborem na teren republiki weimarskiej. Był przodownikiem Policji Śląskiej; lubił pracę z dziećmi – w ramach organizacji Rodzina Policyjna uczył je pływać. W czasie kampanii wrześniowej znalazł się na Kresach Wschodnich. Aresztowany przez NKWD, został osadzony w obozie w Ostaszkowie, a następnie zamordowany w Kalininie. Patron jednej z ulic w Szopienicach.
Słownik biograficzny ziemi pszczyńskiej. Red. A. Lysko. Pszczyna 1994; B. Tuszyński: Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej: 1939–1945. Warszawa 1999; A. Steuer: Zygfryd Wende (1903-1940). W: „Kronika Katowic”. T. 4. Katowice 1993.

WESER Emil (22 X 1903, Królewska Huta – 24 I 1954, Królewska Huta, piłkarz, bramkarz, zawodnik Pogoni Katowice (?– 1925, 1930–1932), 1. FC Katowice (1926–1930); 1 (0–1–0) medal MP: 2 m. (1927) w piłce nożnej.
A. Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii. T. 1, Ludzie 1918–1939. Współpr. Bożena Lidia Szmel. Katowice 2017.

wesolowski-jozef

WESOŁOWSKI Józef (3 XII 1889, Tarnopol – ok. 1954, Katowice) – inż. budowy maszyn, wojskowy, działacz samorządowy i sportowy. Był absolwentem Instytutu Chemii w Innsbrucku (ok. 1910), żołnierzem 3. pułku piechoty legionowej. Brał udział w rozbrajaniu Austriaków (1918) i w wojnie polsko-ukraińskiej (1919). Podczas służby czynnej w Wojsku Polskim uczestniczył w wojnie bolszewickiej (1920), był adiutantem gen. Władysława Sikorskiego. Po przejściu do rezerwy m.in. pracował jako inspektor pracy w Katowicach (1939), prowadził działalność konspiracyjną w Armii Krajowej na terenie Krakowa. W 1945 organizował Zarząd Miejski i pełnił obowiązki prezydenta Katowic (od 5 II do 13 XI 1945), w l. 1945–1946 był prezesem Śląskiego Związku Piłki Nożnej. Pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
Kartoteka osobowa w MHK; A.Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice: 1920–1995. Ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1996.

WESSER Emil (22 X 1903, Królewska Huta – 24 I 1954, Katowice) – piłkarz KS „Pogoń” Katowice, IFC Katowice. W l. 1927 i 1929 występował w I lidze. Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. (1927).
A. Gowarzewski współpr. dok. Bożena Lidia Szmel ; [i in.].Mistrzostwa Polski : 100 lat prawdziwej historii. [T.] 1, Ludzie : 1918-1939 /; Katowice 2017;

weglarczyk-antoni

WĘGLARCZYK Antoni (18 I 1907, Huta Laura, ob. Siemianowice – 6 XI 1939, Lwów) – wszechstronny sportowiec (gimnastyk, lekkoatleta, sztangista) i działacz sportowy. Był starszym strzelcem Wojska Polskiego; członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Siemianowicach (1922–1928); założycielem i wiceprezesem Klubu Pięściarskiego „1928” Siemianowice (1928); pionierem ratownictwa wodnego w Polsce (współtwórca pierwszych w Polsce Sokolich Drużyn Ratownictwa Wodnego); instruktorem kontraktowym Okręgowego Ośrodka Wychowania Fizycznego w Katowicach (1930); członkiem Towarzystwa Ciężkoatletycznego „Lurych” Siemianowice (1931); instruktorem lekkoatletyki i gier sportowych w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół I” Katowice (1933). W l. 1934–1939 w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” Chorzów uprawiał lekkoatletykę; jako pierwszy polski sportowiec wprowadził trzeci obrót w rzucie młotem. Należał do reorganizatorów lekkoatletyki w Dzielnicy Śląskiej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” – doprowadził do scentralizowania tej dyscypliny sportu w jednym gnieździe w Krywałdzie. 4-krotny reprezentant Polski (1937–1938), m.in. był członkiem drużyny, która brała udział w gimnastycznym pokazie narodów na IO w 1928, został zakwalifikowany do kadry narodowej w lekkoatletyce na IO w 1940. Osiągnięcia: 5 (3–1–1) medali MP – 1 m. (1936–1938), 2 m. (1939) i 3 m. (1935) w rzucie młotem; 6-krotnie poprawiał rekord Polski, w 1938 uzyskując wynik 50,58 m. Zmobilizowany 28 VIII 1939, żołnierz 73. Pułku Piechoty, uczestnik bitwy pod Wyrami. Zmarł z powodu ciężkich ran odniesionych w okolicach Lwowa. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi (1938). Patron skweru w Katowicach.
Encyklopedia Chorzowa: Chorzów, Erdmannswille, Hajduki Dolne, Hajduki Górne, Królewska Huta, Maciejkowice, Nowe Hajduki, Pniaki, Szarlociniec, Wielkie Hajduki. Red. G. Grzegorek i in. Katowice 2008; A. Steuer: Antoni Węglarczyk (1907–1939), żołnierz 73. Pułku Piechoty w Katowicach, sportowiec, olimpijczyk. W: „Kronika Katowic”. T. 7. Katowice 1997; B. Tuszyński: Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej: 1939–1945. Warszawa 1999; H. Kurzyński, S. Pietkiewicz, M. Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego: mężczyźni. Warszawa 2004.

WICHARY Gerard, przydomek „Bubi” (5 VII 1916, Dąb–13 XI 1943, na froncie wsch.), piłkarz, lewoskrzydłowy, zawodnik KS Dąb Katowice (1928–1936), występował w I lidze (1936).
A. Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii, t. 2. Mecze, kluby, sezony 19181939. Katowice 2017.

WICHARY Waldemar (1916, Filadelfia, USA – po 1939) – kajakarz, członek Pocztowego Przysposobienia Wojskowego w Katowicach. Osiągnięcia: 3 (2–1–0) medale MP: 1 m. S-2 10 km (1936, 1937), 2 m. S-2 1 km (1936). Występował w parze z Władysławem Homelem.
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim w latach 1922–1939. Opole 2008.

WIDUCH Jan (29 V 1880, Bujaków – 20 XI 1944, Katowice) – inż. budownictwa, działacz narodowy; budowniczy kościoła garnizonowego; prezes gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” II Katowice, brat kurkowy Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Katowicach.
A.Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

WIECIERZYŃSKI Władysław (8 IV 1924, Leszno Wielkopolskie–17 XI 1969, Katowice), dziennikarz sportowy; syn oficera Wojska Polskiego; więzień KZ Stutthoff, absolwent AWF w Warszawie; od 1946 roku w Katowicach; współpracownik gazety „Sport i Wczasy”, redakcji sportowej Polskiego Radia w Katowicach, od 1962 statystyk w „Sporcie”. Pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
„Sport” 1969, nr 137.

WIECZOREK Edward (26 XI 1954, Bytom – 4 V 2022, Katowice), działacz turystyczny. Przewodnik miejski po Katowicach i GOP, terenowy po obszarze województwa śląskiego i Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, beskidzki (od Cieszyna do Przemyśla); kierownik Regionalnej Pracowni Krajoznawczej PTTK w Katowicach; członek komisji wydawniczej i redaktor biuletynu Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Katowicach (1986−1990), skarbnik studenckiego koła przewodników beskidzkich w latach 1996−1999, od 1999 wiceprezes Zarządu Katowickiego Oddziału Regionalnego PTTK, od roku 2001 sekretarz Komisji Historii i Tradycji Zarządu Głównego PTTK, a od 2013 szef szkolenia kadr turystycznych; organizator i współorganizator: od 1990 Górnośląskiego Sympozjum Krajoznawczego, sejmiku Przodowników Turystyki Pieszej PTTK województwa śląskiego, warsztatów przewodnickich i kursów przewodników terenowych; z ramienia PTTK od 1997 przewodniczący komisji egzaminacyjnej ds. przewodników terenowych i miejskich; wykładowca na kursach przewodnickich i pilotów wycieczek.
Pod redakcją Edwarda Wieczorka ukazało się 21 zeszytów poświęconych inwentaryzacji krajoznawczej województwa katowickiego. Był twórcą i redaktorem (od 1986) „Krajoznawcy Górnośląskiego”, w ostatnich latach redagował „Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego”. Był autorem przewodników (m.in. Bytom i okolice oraz Racibórz i okolice). Jego dorobek wydawniczy i piśmienniczy obejmuje ponad 900 pozycji, w tym 26 książek, 21 folderów oraz ponad 900 artykułów. Przyczynił się do powstania w 2006 roku Szlaku Zabytków Techniki, będącego częścią Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego. opracował koncepcję i regulaminy odznaki „Znam Szlak Zabytków Województwa Śląskiego”, „Szlak Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego” oraz szlak „Fortyfikacje Województwa Śląskiego”. Swoją pracę w strukturach krajowych zaznaczył też udziałem w przygotowaniach do VI i VII Kongresu Krajoznawstwa Polskiego.
W latach 2000−2006 reprezentował PTTK w pracach komisji Marszałka Województwa Śląskiego dotyczących krajoznawstwa i upowszechniania turystyki, a następnie wykorzystania i promocji dziedzictwa industrialnego województwa śląskiego, od 2020 był członkiem Śląskiej Rady Turystyki. Odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”, Odznaką Honorową „Za Zasługi dla Turystyki”, Odznaką Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, Złotą Odznaką Honorową „Za Zasługi dla Województwa Śląskiego”, Złotą Honorową Odznaką PTTK. W 2017 roku otrzymał tytuł członka honorowego PTTK.
https://www.pttk.pl/o-nas/o-nas-o-pttk/o-nas-o-pttk-aktualnosci/678-bedziemy-o-nim-pamietac-edward-wieczorek-1954-2022.; https://skpb.org/2022/05/05/zmarl-edward-wieczorek/

WIECZOREK Eryk Fryderyk (8 VI 1890, Katowice 8 IV 1965, Frankfurt n/Menem), piłkarz, obrońca i pomocnik, zawodnik 1. FC Katowice (19151930), 1 (010) medal MP w piłce nożnej: 2 m. (1927).
Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii, t. 6, Ludzie 1962–1982, red. A. Gowarzewski i in. Katowice 2022.

wieczorek-jozef

WIECZOREK Józef (5 IX 1905, Rybnik – 9 III 1999, Katowice) – bokser; uczestnik III powstania śląskiego. Występował w barwach: Prywatnego Klubu Sportowego Katowice (1920–1924), Bokserskiego Klubu Sportowego Katowice (1925–1931) i Policyjnego Klubu Sportowego Katowice (1931–1932). Był reprezentantem Polski (1929–1931), m.in. na ME (1930). Osiągnięcia: 5 (0–2–3) medali MP – 2 m. w w. średniej (1929, 1931), 3 m. w w. półśredniej (1926, 1928) i w w. średniej (1930). Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako trener w Policyjnym Klubie Sportowym Katowice; od 1947 m.in. w klubach: „Kolejarz” Katowice, „Górnik” Katowice, ŁTS Łabędy, Baildon” Katowice, TSB Bytom. W okresie okupacji hitlerowskiej walczył na froncie włoskim, przebywał w niewoli amerykańskiej, następnie zaciągnął się do armii gen. Władysława Andersa. Po II wojnie światowej prześladowany. Zawodowo aktywny do końca życia. Pochowany na cmentarzu katolickim przy ul. Francuskiej w Katowicach. Brat ►Władysława Wieczorka.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001; H. Marzec: Na ringu. Leksykon śląskiego boksu. Katowice 2014.

WIECZOREK Wacław (30 VIII 1938, Rybnik – 19 II 1990) – historyk; w l. l959–1980 pracował w szkolnictwie w rejonie Rybnika; od 1981 związany był z Akademią Wychowania Fizycznego w Katowicach. Specjalizował się w historii kultury fizycznej (dzieje Sokolstwa, klubów i stowarzyszeń sportowych, rozwój kultury fizycznej od Odrodzenia i Oświecenia do przełomu XIX–XX w.); był organizatorem konferencji naukowych (poświęconych m.in. 60-leciu kultury fizycznej na Górnym Śląsku, Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” na Górnym Śląsku w l. 1895–1945) i autorem wielu publikacji w czasopismach naukowych.

WIECZOREK Władysław (23 XI 1901, Rybnik – 14 V 1978, Katowice) – polityk, działacz niepodległościowy, organizator sportu w woj. śląskim. Podczas II powstania śląskiego był ranny; w III powstaniu śląskim dowodził kompanią w katowickim pułku ►Rudolfa Niemczyka, zasłużył się w walkach pod Górą św. Anny. Był działaczem Narodowej Partii Robotniczej, Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, Związku Powstańców i Byłych Żołnierzy, uczestnikiem Kongresu Centrolewu (1930), dyrektorem wydawnictwa „Śląski Kurier Poranny”, posłem do Sejmu Śląskiego III kadencji. Należał do grona organizatorów katowickiego pięściarstwa – w 1925 pełnił funkcję prezesa Bokserskiego Klubu Sportowego w Katowicach, a w l. 1926–1928 Śląskiego Okręgowego Związku Bokserskiego w Katowicach. W okresie okupacji hitlerowskiej przebywał na Bliskim Wschodzie, w 1947 powrócił do kraju. Pochowany w pobliżu grobu rodziców na cmentarzu katolickim przy ul. Francuskiej w Katowicach. Brat ►Józefa Wieczorka.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

WIELEBSKI Jan Nepomucen (24 VIII 1876, Ligota – 16 III 1933, Katowice) – naczelnik gminy i okręgu urzędowego w Ligocie; radca miejski w Katowicach (1924–1933) – zajmował się m.in. przydziałem obiektów dla organizacji sportowych; zainicjował powstanie pierwszego przewodnika turystycznego po Katowicach (oprac. ►Cezary Berezowski); był przedstawicielem miasta na IV Kongresie Statystyków Miejskich (1930) w Łodzi, prezesem Spielvereinu w Ligocie (do 1919), syndykiem apostolskim klasztoru oo. Franciszkanów w Panewnikach, założycielem i fundatorem cmentarza naprzeciwko pobliskiego klasztoru braci mniejszych (przy ul. Panewnickiej), na którym został pochowany. Odznaczony Krzyżem Papieskim „Pro Ecclesia et Pontifice”.
A.Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

WIERZEJSKI Jan (1886 – 27 I 1932) – pilot; lotnik w Armii Austro-Węgier (dowódca III grupy lotniczej); członek zarządu Aeroklubu Śląskiego (do 1932 gospodarz).

WIESZOLEK Jerzy (12 IV 1944, Dąbrówka Mała – 19 VIII 1996, Katowice) – skaciorz; reprezentował kluby: „Metal” Szopienice, „Amicus” KWK „Staszic”. Od 1997 podczas Dni Giszowca odbywa się turniej skata o Puchar im. Jerzego Wieszolka.
http://tawizja.pl/program-raport-skat-niedziela.

WIETESKA Jan (11 VII 1938 – 9 I 1999) – motocyklista, zawodnik Automobilklubu Śląskiego. Osiągnięcia: 8 (4–3–1) medali MP w wyścigach motocyklowych: 1 m. w kl. 250 (1960), w kl. 250w (1959), w kl. bezlitrażowej (1963), w formule junior (1969); 2 m. w kl. 250 (1958), w kl. 250w (1959, 1963), 3 m. w kl. bezlitrażowa (1964). Pod koniec kariery sportowej wspólnie z innym zawodnikiem ze Śląska – ►Janem Hennkiem – otworzyli warsztat mechaniczny w Katowicach, w którym naprawiali motocykle. Sami przygotowywali motocykle do zawodów, a potem jechali nimi tak, żeby wygrywać, założyli też fabrykę silników samochodowych SAM. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Murckowskiej w Katowicach.
http://www.swiatmotocykli.pl/Motocykle/1,124078,16406766,Elita_motocyklistow_polskich_Jan_Hennek.html; Inskrypcja na cmentarzu komunalnym przy ul. Murckowskiej.

WILICHNOWSKI Lucjan (zm. IV 1988) – absolwent AWF w Warszawie; organizator i instruktor wychowania fizycznego w woj. katowickim; organizator i długoletni prezes WOPR w Katowicach, członek honorowy Zarządu Głównego; członek Rady Programowej Klubu Olimpijczyka w Katowicach. Był nauczycielem wychowania fizycznego w Szkole Muzycznej w Katowicach. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

wilimowski-ernest

WILIMOWSKI Ernest (pierw. Ernst Otton Pradella) (23 VI 1916, Katowice – 30 VIII 1997, Karlsruhe), pseud. Ezi, Cwaniak – piłkarz, hokeista na lodzie, szczypiornista, reprezentant Polski i Niemiec, jeden z najwybitniejszych piłkarzy w dziejach sportu polskiego. Uprawiał piłkę nożną w Erster Fußball Club Katowice (1927–1933, 1940–1941), równolegle piłkę ręczną w Altes Turnverein Kattowitz i KS Pogoń Katowice (tu także hokej na lodzie). Był piłkarzem m.in. w klubach: „Ruch” Chorzów (1934–1939), Polizei SV Chemnitz (1942–1945), w Chemnitz-West (1946–1947), Hameln „07” (1947–1948). Sportową działalność zakończył w FV Kahl w 1956. W l. 1934–1939 reprezentował Polskę w piłce nożnej (m.in. na MŚ w 1938), a w l. 1941–1943 Niemcy. Osiagnięcia: 5 (4-0-1) medali MP: 1 m. (1934–1936, 1938), 3 m. (1937). Przeszedł do historii MŚ jako pierwszy strzelec 4 bramek w jednym meczu w turnieju finałowym. W „ludowej Polsce” skazany na zapomnienie, przywrócony historii w l. 90. XX w.
A. Steuer: Wilimowski (Willimowski) Ernest. W: Chorzowski słownik biograficzny. Edycja nowa. T. 2. Chorzów 2008.

WILIMOWSKI Maksymilian (7 X 1886, Siemianowice – 3 VII 1951, Jastrzębie Zdrój) – lekarz, dr medycyny; działacz narodowy na Uniwersytecie we Wrocławiu (czołowy działacz ZMP), w 1919 podjął współpracę z POW GŚl.; w l. 1920–1921 kierował różnymi strukturami Polskiego Komisariatu Plebiscytowego (w tym Wydziałem Wychowania Fizycznego); był lekarzem Naczelnego Szpitala Powstańczego w Mysłowicach, a w l. międzywojennych dyrektorem Szpitala oo. Bonifratrów (od 1945 Szpitala Miejskiego). Pochowany na cmentarzu parafii NMP przy ul. Francuskiej w Katowicach.
M. Szylin: Maksymilian Wilimowski. [w:] Patronowie katowickich ulic i placów. Red. U. Rzewiczok. Katowice 2013.

WILIMOWSKI Maksymilian (7 X 1886 – 3 VII 1951, Katowice), doktor medycyny, działacz narodowy, organizator opieki lekarskiej w czasie powstań śląskich. W trakcie I powstania śląskiego Wilimowski sprawował opiekę lekarską nad obozami uchodźców z Górnego Śląska, prowadził wydział oświaty Komisariatu Rad Ludowych w Sosnowcu, wykładał na kursach sanitarnych PCK, w 1920 roku został kierownikiem referatu wychowania fizycznego w Polskim Komisariacie Plebiscytowym; w III powstaniu śląskim objął stanowisko doradcy chirurgicznego szefa sanitarnego wojsk powstańczych, kierował też Głównym Szpitalem Wojsk Powstańczych w Mysłowicach. W okresie 1922–1939 pełnił funkcję ordynatora w katowickich szpitalach oraz był zastępcą członka senatu RP IV kadencji. Pochowany został na cmentarzu katolickim przy ul. Francuskiej w Katowicach.
Encyklopedia Powstań Śląskich, Opole 1982.

WILIŃSKI Feliks (20 XI 1886 – 17 I 1954, Warszawa) – finansista, dyrektor Oddziału Katowickiego Banku Handlowego w Warszawie, członek zarządu Izby Handlowej w Katowicach, w l. 1935–1939 prezes Śląskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego w Katowicach (w okresie największej świetności klubu).
A.Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

WILIŃSKI Feliks (17 X 1924, Katowice–28 III 2010, Katowice), przydomek „Jastrząb”; harcerz; działacz sportowy; uczeń Miejskiego Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego, w okresie okupacji hitlerowskiej w tajnej organizacji harcerskiej „Birkuty”, po drugiej wojnie światowej szybownik, działacz, prezes Aeroklubu Śląskiego w Katowicach; osiągnięcia: szybowcowy rekord Polski w przelocie docelowym – 242 km (1950); pochowany na cmentarzu przy ul. Henryka Sienkiewicza.
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Katowice, sygn. I/782; Po ziemi naszej roześlem harcerzy. Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku. K. Heska-Kwaśniewicz (red.), Katowice 2007.

WILK Zbigniew Marian (22 VII 1951, Dzierdziówka–16 XII 1981, Katowice), górnik KWK „Wujek” od 1972 roku, piłkarz KS Rozwój Katowice; członek NSZZ „Solidarność”, odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi. W dniach 14–16 grudnia 1981 brał udział w strajku okupacyjnym na terenie kopalni, który wybuchł na znak sprzeciwu wobec wprowadzenia stanu wojennego, 16 grudnia, podczas pacyfikacji zakładu przez oddziały MO i ZOMO, został śmiertelnie postrzelony z broni maszynowej, Pochowany na cmentarzu w Katowicach-Piotrowicach, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).

WIOSNA Henryk (1900, Biertułtowy – 20 I 1970, Zabrze), pseud. Rajdowicz – działacz sportowy, członek Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, uczestnik I powstania śląskiego, po 1922 członek Związku Byłych Powstańców Śląskich, Związku Powstańców Śląskich, więzień Montelupich w Krakowie. W 1945 organizator i pierwszy prezes Śląsko-Dąbrowskiego Okręgu Polskiego Związku Motocyklowego.
Encyklopedia powstań śląskich. Red. F. Hawranek. Opole 1982; 40 lat w służbie motoryzacji: historia Polskiego Związku Motorowego. Warszawa 1991; „Dziennik Zachodni” 1970, nr 23.

WIŚNIOWSKI Ewald Jan, przydomek „Dupuś” (ur. 24 XI 1927, Katowice-Bogucice–23 VI 1970, Zabrze), piłkarz, lewoskrzydłowy, wychowanek Gwiazdy Bogucice (treningi rozpoczął w 1941 roku, klub w czasie II wojny światowej nosił niemiecką nazwę TuS), po 1945 roku KS 20 Katowice, Pocztowego KS Katowice, Pogoni Barlinek, w latach 1948–1950 ponownie KS 20 Katowice. od 1951 Górnika Radlin, od 1954 w Górniku Zabrze, Stali Lublin (1958) i KS Górnik 1920 Katowice (1959–1962); osiągnięcia: jednokrotny reprezentant Polski (1953, 1 bramka), 1 (1–0–0) medal MP (1957). Pochowany został na cmentarzu parafialnym św. Anny w Zabrzu.

WITKOWSKI Julian (13 II 1928 Jelnica – 22 VII 2006, Leszno) – lekkoatleta, długodystansowiec, maratończyk. Zajął 6. miejsce w maratonie podczas Międzynarodowych Igrzysk Sportowych Młodzieży w 1955 w Warszawie. 6 VIII 1955 ustanowił rekord Polski w maratonie z czasem 2:36:52,2. Osiągnięcia: 7 (0–2–5) medali MP w maratonie: 2 m. (1957, 1960) oraz 3 m. (1955, 1958, 1959, 1961 i 1962).
H. Kurzyński [i in.]: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920–2007. Konkurencje męskie. Szczecin 2008.

WITKOWSKI Wiktor (23 IX 1910, Poznań – 22 VIII 1979, Katowice) – działacz szachowy, wiceprezes Poznańskiego Klubu Szachowego (1927), prezes Katowickiego Klubu Szachowego (1931–1939), wiceprezes Śląskiego Związku Szachowego (1932–1939), członek Zarządu Polskiego Związku Szachowego; założyciel sekcji szachowych: Wojewódzkiego Domu Kultury Związków Zawodowych w Katowicach (1945), KS Start Katowice; delegat Polski na kongresy Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE), sędzia klasy międzynarodowej. Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1972).
W. Litmanowicz, J. Giżycki: Szachy od A do Z. T. 2: n–z. Warszawa 1992.

WŁOCHOWICZ-BIAŁEK Barbara (12 V 1947, Chełmek – 30 III 1982, Świętochłowice) – tenisistka, zawodniczka: KS „Chełmek”, KS „Górnik” Bytom (1968), KS „Górnik” Świętochłowice (1969–1975), Klubu Tenisowego „Budowlani” Katowice (1978); reprezentantka Polski na ME w 1974. Osiągnięcia: 17 (6–6–5) medali MP: 1 m. singel hala (1975), singel korty otwarte (1978), debel korty otwarte (1970, 1972–1974); 2 m. singel hala (1974), debel (1969, 1971, 1976, 1977), mikst 1976; 3 m. singel korty otwarte (1969, 1976), mikst korty otwarte (1968, 1969, 1972).
C. Ludwiczek: Tenis na Śląsku. Katowice 2010; A. Fąfara, Cały ten tenis. Encyklopedia. Ożarów Mazowiecki 2016.

WŁODARCZYK-SKUPIEŃ Anna (15 VII 1925, Jasienica k. Bielska – 21 XII 2003, Katowice) – florecistka, zawodniczka klubów: Pogoń Katowice (1946–1949), Stal Katowice Huty Baildon Katowice (1950–1964), trenerzy: ►Adolf Czypionka, ►Teodor Zaczyk. Reprezentantka Polski na IO w Helsinkach w 1952. Osiągnięcia: 8 (5–1–2) medali IMP: 1 m. floret (1946, 1950, 1952–1954), 2 m. floret (1947) i 3 m. floret (1949, 1951), 10 (5–5–0) medali DMP: 1 m. (1946, 1949, 1951, 1952, 1954), 2 m. (1947, 1950, 1951, 1953, 1955). Mistrzyni Sportu, odznaczona m.in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi. W plebiscycie na najlepszą florecistkę z okazji 50-lecia Polskiego Związku Szermierczego zajęła I miejsce (wraz z E. Cymerman-Franke, obie zdobyły po 44 punkty). Wygrała też plebiscyt redakcji tygodnika „Sportowiec” na najlepszą florecistkę 25-lecia PRL. Działaczka Śląskiego Związku Szermierczego.
H. Marzec: Historia medalami pisana: 75 lat śląskiej szermierki. Katowice 2002; B. Tuszyński, H. Kurzyński: Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2006, Warszawa 2007.

WNĘK Józef Szymon (17 VI 1906, Kraków – 16 IX 1939, Biłgoraj) – podporucznik, pedagog, działacz harcerski. Na Górnym Śląsku przebywał w l. 1933–1939; był nauczycielem wychowania fizycznego (Szopienice, Mysłowice, Tarnowskie Góry), podharcmistrzem, członkiem Komendy Śląskiej Chorągwi Harcerzy, instruktorem drużyn harcerskich Polonii Amerykańskiej (1936), współpracował z Wydziałem Zagranicznym Głównej Kwatery ZHP. Był urzędnikiem w magistracie katowickim, sprawował funkcję kierownika Samodzielnego Referatu Prasy i Propagandy Biura Propagandy Turystyki Województwa Śląskiego. Po wybuchu wojny służył w 73. Pułku Piechoty (oficer informacyjny); poległ w walce z Niemcami. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1938).
B. Tuszyński: Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939–1945. Warszawa 1999; T. Czylok, B. Szaflik, J. Szaflik: Pierwsza Katowicka, o drużynie harcerskiej z „Mickiewicza”. Katowice 1992.

WOJCIECHOWSKI Andrzej (1 IV 1933, Włocławek – 16 VI 1997, Wrocław), pseud. Szprycha – bokser, olimpijczyk. Był zawodnikiem klubów: „Unia” Włocławek (1948–1952), „Unia” Mała Dąbrówka (1953–1954), „Stal” Łabędy (1955–1957), „Gwardia” Wrocław (1958–1963). Stoczył 325 walk (273–10–42); 7 razy wystąpił w reprezentacji Polski (1952–1957), m.in. na IO (1956) i ME (1957). Osiągnięcia: na Światowych Igrzyskach Młodzieży i Studentów 1 m. w w. półciężkiej (1955); na MP 2 m. w w. średniej (1952), w. półciężkiej (1953, 1955, 1956). Pracował jako trener w klubach: „Gwardia” Wrocław, „Gwardia” Białystok, „Gwardia” Warszawa. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i uhonorowany tytułem Zasłużony Mistrz Sportu.
B. Tuszyński, H. Kurzyński: Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2010. Warszawa 2010; H. Marzec: Na ringu. Leksykon śląskiego boksu. Katowice 2014.

WOJTYSIAK Henryk (3 IV 1908, Poznań – 31 V 1994, Poznań), założyciel Śląskiego Związku Hokeja na trawie i jego pierwszy prezes (1948–1950).
T. Socholik: 50 lat. Jubileusz śląskiego hokeja na trawie, Katowice 2000.

WOLNY Konstanty (5 IV 1877, Bujaków – 9 XI 1940, Lwów) – górnośląski działacz narodowy i społeczny na rzecz polskości Górnego Śląska, współpracownik Wojciecha Korfantego, współautor Statutu Organicznego Województwa Śląskiego, pierwszy marszałek Sejmu Śląskiego; działacz sportowy, członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Gliwicach, prezes Automobilklubu Śląskiego w Katowicach.
J. Lipońska-Sajdak: Konstanty Wolny – marszałek Sejmu Śląskiego. Katowice 1998.

wrazy-jan

WRAŻY Jan Aleksander (10 X 1943, Lwów – 6 IV 2019, Mons w Belgii) – piłkarz grający na pozycji obrońcy; zawodnik GKS Rozbark, GKS Katowice, „Górnika” Zabrze i US Valenciennes-Anzin; trener. Dwukrotny MP i dwukrotny zdobywca Pucharu Polski z „Górnikiem” Zabrze (1971 i 1972); w l. 1968–1972 wystąpił 7 razy w reprezentacji Polski. W 1975 wyjechał do Francji, gdzie został piłkarzem pierwszoligowego US Valenciennes-Anzin (w jego barwach do 1980 rozegrał 147 spotkań). W sezonie 1981/1982 pełnił funkcję grającego trenera RFC Hautrage (zespołu występującego w belgijskiej lidze prowincjonalnej); w sezonie 1984/85 podobne zadania wypełniał we francuskim Stade Vieux-Condéen.
A. Gowarzewski: Biało-czerwoni. Dzieje piłkarskiej reprezentacji Polski 1921–2018. Ludzie, mecze, fakty, daty. Dokumentacja B.L. Szmel. Katowice 2018.

WROCŁAWSKI Rudolf zob. ►Breslauer Rudolf

WRONA Aleksander (11 V 1940, Wróblowice 19 IX 2022, Katowice), hokeista na trawie, pomocnik, zawodnik AZS Katowice (1955–1974); wystąpił w 75 meczach reprezentacji narodowej (19611972); uczestnik IO 1972; 2 (200) medale MP 1 m. w hokeju halowym (1962, 1972). Mieszkał w osiedlu Tysiąclecia, pochowany został na miejscowym cmentarzu.
https://olimpijski.pl/olimpijczycy/aleksander-wrona/

WRÓBEL I, zob. Antoni ►Wróbel.

WRÓBEL II, zob. Alfred ►Wróbel.

WRÓBEL Alfred, Wróbel II, przydomek Dziura (29 XI 1927, Giszowiec – 24 IX 1993, Katowicach-Giszowiec), hokeista, zawodnik OMP Giszowiec, Siły Giszowiec (1945–1949), Górnika Janów (1949–1954), Górnika Katowice, Górnika 1920 Katowice, GKS Katowice (1955–1957); 40-krotny reprezentant Polski, uczestnik IO (1952, 1956), MŚ (1955); 10 (4–6–0) medali MP: 1 m. (1958, 1960, 1962, 1966); 2 m. (1950, 1952, 1956, 1957, 1959, 1961), otrzymał tytuł „Zasłużonego Mistrza Sportu”, był górnikiem KWK „Wieczorek”, bratem Antoniego ►Wróbla i Adolfa Wróbla.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006.

WRÓBEL Antoni, Wróbel I, przydomek Erich (11 II 1923, Giszowiec – 2 VIII 1988, Katowice- Giszowiec), hokeista; zawodnik OMP Giszowiec, Siły Giszowiec (1945–1949), Górnika Janów (1949–1954), Górnika Katowice (1955–1957), Naprzodu Janów (1957–1959); Wystąpił 13 lub 14 razy w reprezentacji Polski (1950–1952) uczestnik IO 1952, medalista (0–4–3) MP: 2 m. (1950, 1952, 1957, 1958); 3 m. (1952, 1955, 1956); brat Alfreda ►Wróbla i Adolfa Wróbla; pochowany został na cmentarzu w Giszowcu.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006.

WRZESKI Alfred (22 IV 1940, Katowice – 8 XII 2019) – piłkarz ręczny, mistrz i reprezentant Polski, trener i działacz sportowy; zawodnik AZS Katowice (1956), „Śląska” Wrocław (1961–1974). Występował w reprezentacji Polski juniorów (1958) i seniorów (1960–1967), zdobywając w 29 spotkaniach 44 bramki w odmianie 7-osobowej i w 16 spotkaniach 5 bramek w odmianie 11-osobowej. Uczestnik MŚ (1963, 1966). Osiągnięcia: 18 (12–5–1) medali MP – 1 m. w „11” (1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966) i w „7” (1962, 1963, 1965, 1967, 1972, 1973), 2 m. w „11” (1957) i w „7” (1966, 1969, 1970, 1971), 3 m. w „7” (1968); Puchar Polski (1965, 1969). Po zakończeniu kariery sportowej został trenerem „Sparty” Katowice (1974–1978), „Pogoni” Zabrze (1978–1981, 1997–1999, z którą w 1979 zdobył wicemistrzostwo Polski), „Grunwaldu” Ruda Śląska (1983–1990), Doukas Ateny (1990–1992), GAS Kilkis Saloniki (1992–1993), żeńskich drużyn AZS Katowice (1993–1995) i „Zgody” Bielszowice (1995–1997). W l. 1993–1996 był szefem wyszkolenia, w l. 1996–2004 wiceprezesem, w l. 2004–2016 prezesem Śląskiego Związku Piłki Ręcznej, a w 2016 został jego honorowym prezesem.
W. Zieleśkiewicz: 100 lat polskiej piłki ręcznej 1918–2018. Warszawa 2018.

wybierski-pawel

WYBIERSKI Paweł (4 I 1899, Zawodzie – 4 I 1960, Katowice) – działacz niepodległościowy i sportowy. Zaprzysiężony w Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, był oficerem kasowym 3. Katowickiego Pułku im. Jarosława Dąbrowskiego. Uczestniczył w bitwie pod Górą Św. Anny. Organizował ruch sportowy – założył KS „Siła” w Zawodziu, który 7 X 1920 połączył z KS „Pogoń” Katowice (od 1926 pełnił funkcję prezesa). Służył jako podporucznik 73. Pułku Piechoty w Katowicach, był członkiem Zarządu Powiatowego Związku Powstańców Śląskich, delegatem tej organizacji do Oddziału Młodzieży Powstańczej w Zawodziu. W l. 1935–1939 pełnił funkcję szefa Wydziału Gier i Dyscypliny Śląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Katowicach. W czasie II wojny światowej działał w ruchu oporu – zastępca inspektora Armii Krajowej na powiat katowicki (1943–1944); po aresztowaniu więzień obozów koncentracyjnych Groß-Rosen, Dora-Nordhausen i Belsen-Bergen. Po wojnie włączył się w odbudowę Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Katowicach (od 1947 drugi wiceprezes, szef Wydziału Gier i Dyscypliny; w l. 1949–1956 odsunięty od działalności sportowej, rehabilitowany, od 1957 prezes honorowy).
A. Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice 1920–1995. Ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1995; A. Steuer: Z dziejów katowickich klubów sportowych – Pogoń Katowice 1920–1949. W: „Kronika Katowic”. T. 11. Katowice 2010; E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer. Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

WYCISK Jan (3 V 1921, Bytom – 23 XII 2004, Katowice) – działacz sportowy, najwybitniejszy polski arbiter hokeja na lodzie klasy międzynarodowej. W roli arbitra uczestniczył w IO (1964, 1968, 1972), MŚ (1957–1959, 1962–1963, 1965–1967, 1969–1971); był kierownikiem reprezentacji Polski na MŚ (1972, 1975, 1983–1987), obserwatorem MŚ (1977) z ramienia Międzynarodowej Federacji Hokeja na Lodzie i 7-krotnym delegatem Polski na kongresy tej organizacji. Działał w Polskim Związku Hokeja na Lodzie, przewodniczył Komisji Sędziowskiej Śląskiego Związku Hokeja na Lodzie i pełnił funkcję prezesa tego Związku (1974–1992).
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006.

WYLECIOŁ Paweł Piotr (11 I 1898, Załęże – 6 XI 1990, Berlin), pseud. Furgoł – piłkarz; zawodnik KS „06” Załęże, IFC Katowice, „Pocztowy” KS Katowice; strzelec 69 goli dla IFC Katowice
A. Gowarzewski [współpraca dokumentacyjna B.L. Szmel]: Mistrzostwa Polski. 1: Ludzie 1918–1939. Katowice 2017.

 


LEKSYKON LUDZI KATOWICKIEJ KULTURY FIZYCZNEJ I TURYSTYKI

WSTĘP

W leksykonie Ludzie katowickiej kultury fizycznej i turystyki zamieszczono wyłącznie notki biograficzne osób już nieżyjących związanych z kulturą fizyczną i turystyką urodzonych bądź działających w Katowicach (we współcześnie obowiązujących granicach). Celem zebrania i opracowania dotąd rozproszonych informacji jest zaspokojenie elementarnych potrzeb Czytelników, przede wszystkim zaś leksykon ma służyć pomocą tym, którzy interesują się historią śląskiego i katowickiego sportu i chcą poznać sylwetki ludzi mających trwałe już miejsce w galerii zasłużonych dla kultury fizycznej.

Przyjęta forma prezentacji ma dostarczyć podstawowych wiadomości o zasłużonych sportowcach, trenerach, działaczach i innych postaciach związanych z katowicką kultura fizyczną, tzn. niezbędnych danych biograficznych oraz uwag o działalności i osiągnięciach. W zwięzły sposób podano niezbędne informacje, pozwalające na szybkie skojarzenie sylwetki z epoką i określona dziedziną sportową. Treść biogramów została ograniczona do spraw najistotniejszych. W treści haseł uwzględniono przede wszystkim pionierskie dokonania w rozwoju dyscyplin sportowych, działalność w ogólnopolskich i regionalnych związkach sportowych (turystycznych), aktywność w zakładaniu sekcji i klubów sportowych oraz gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w informacjach o sportowcach ich osiągnięcia, takie jak: medale mistrzostw Polski i innych ważnych zawodów regionalnych i ogólnopolskich, osiągnięcia jako reprezentanta Polski (olimpijczyka, uczestnika mistrzostw świata, mistrzostw Europy i innych zawodów wysokiej rangi międzynarodowej).

Przy opracowaniu leksykonu korzystano z archiwaliów Archiwum Państwowego w Katowicach i jego oddziałów w Pszczynie i Gliwicach, Archiwum Miejskiego w Katowicach, Archiwum Kurii Archidiecezjalnej w Katowicach oraz zgromadzonych w Muzeum Historii Katowic, a także informacji zamieszczanych w prasie historycznej i współczesnej, okolicznościowych wydawnictwach jubileuszowych oraz literaturze naukowej i popularnonaukowej.

Antoni Steuer

autor koncepcji opracowania i treści haseł