N

 

NAGÓRSKA Janina zob. ►Leszczyna-Jajszczok-Nagórska Janina

NAHORSKI Michał (1909 – 22 VII 1959, Chęciny) – zegarmistrz, motocyklista, automobilista. Trenował w Wojskowym Klubie Motocyklowym (1934–1939); pracował w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Twierdzy Modlin, a w czasie rozpoczęcia kampanii wrześniowej pełnił w stopniu porucznika funkcję dowódcy pierwszego plutonu samochodów pancernych 11. dywizjonu pancernego. Okres okupacji spędził w oflagu II C Woldenberg. W l. 1953–1959 był zawodnikiem Automobilklubu Śląskiego i konstruktorem samochodów SAM w fabryce SAM w Katowicach (warsztat Feliksa Grychtoła) przy ul. Pawła. Zginął wraz z partnerem Janem Langerem na trasie VIII Rajdu Adriatyku. Miejsce wypadku upamiętniono kapliczką. Osiągnięcia sportowe: 1954, 1955 i 1957 – zdobycie trzech tytułów automobilowego mistrza Polski; 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. grupa II klasa VII (1957). Wyróżniony tytułem Mistrz Sportu (1956).
40 lat w służbie motoryzacji: historia Polskiego Związku Motorowego. Warszawa 1991.

NAKONIECZNY Jerzy (7 VI 1952 – 2 XII 2015) – dziennikarz sportowy, sekretarz redakcji gazety „Sport”. Publikował artykuły na temat skoków narciarskich i tenisa.
„Sport” 2015, nr 282.

NAMYSŁO Piotr (8 XI 1947, Katowice – 31 X 2000, Katowice) – dziennikarz sportowy; współpracownik gazety „Sport”; w l. 1974–1988 szef oddziału śląskiego „Przeglądu Sportowego” w Katowicach, związany z „Trybuną Śląską”, ekspert w sprawach piłki nożnej i hokeja na lodzie.

NAWROCKA Irena Maria (3 XI 1917, Rzeszów – 24 II 2009, Warszawa) – florecistka, absolwentka Gimnazjum Żeńskiego w Katowicach (1936) i Wydziału Prawa UJ. Trenowała w: KS „Pogoń” Katowice (1945–1946) oraz klubach warszawskich: „Warszawianka” , stołeczny AZS, „Państwowiec”, „Ogniwo” „Gwardia” i „Legia” (1937–1939, 1946–1953, 1959–1960). Uczestniczyła w IO w 1948 i 1952. Osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal ME: 3 m. floret indywidualnie (1948); 14 (7–5–2) medali MP: 1 m. w turnieju indywidualnym (1947, 1951) i w turnieju drużynowym (1946, 1947, 1950, 1951, 1953), 2 m. w turnieju indywidualnym (1946, 1948) i w turnieju drużynowym (1952, 1959, 1960), 3 m. w turnieju indywidualnym (1938, 1953). Została pochowana w Warszawie na cmentarzu Bródnowskim
https://www.olimpijski.pl/pl/bio/1563,nawrocka-irena-maria.html.

NAWROCKI Andrzej (4 IX 1929, Sosnowiec – 29 IX 2000, Sosnowiec), dziennikarz; pracownik redakcji „Słowa Polskiego” we Wrocławiu; „Dziennika Zachodniego” (1955–1961), zastępca redaktora naczelnego „Wieczoru” (1961–1963) i naczelny redaktor tej gazety (1966–1976), redaktor naczelny „Sportu” (1976–1986).
B. Tuszyński: Bardowie sportu. Wydawnictwo z okazji 50-lecia Klubu Dziennikarzy Sportowych. Warszawa 2009.

NAWROCKI Jan Leon (6 IX 1913, Strzyżów k. Rzeszowa – 19 VI 2000, Zakopane) – szermierz, olimpijczyk, działacz sportowy. Ukończył Gimnazjum Klasyczne w Katowicach (1932), uzyskał tytuł doktora medycyny weterynaryjnej (1948). Wychowanek trenera ►Adolfa Czypionki, trenował w klubach: I [Pierwszy] Śląski Klub Szermierczy (1936–1938), AZS Warszawa (1939–1947), „Pogoń” Katowice (1948–1949), Koła Sportowego „Stal” (1949–1956),  KS „Baildon” Katowice (1957). Był szermierzem wszechstronnym. Reprezentował Polskę na IO (1948, 1952) i Akademickich MŚ (1936, 1939, 1947); dwukrotnie wystąpił w zawodach międzypaństwowych. Osiągnięcia: 4 (4–0–0) medale Akademickich MŚ – 1 m. szpada (1939, 1946), szabla (1947) i floret (1947); 8 (3–1–4 ) medali IMP – 1 m. szpada (1937, 1947, 1950), 2 m. floret (1946), 3 m. szpada (1939, 1946, 1948), floret (1937); 10 (7–3–0) medali DMP – 1 m. szabla (1939, 1948, 1949, 1950), szpada (1950–1952), 2 m. szpada (1948, 1953, 1955). Kierował ekipą polskich szermierzy na IO (1956, 1960), sędziował na IO i MŚ. Był działaczem PKOl (członek plenum 1954–1958, sekretarz 1963–1967, wiceprezes 1977–1981) i Polskiego Związku Szermierczego (1958–1963), prezesem Śląskiego Okręgowego Związku Szermierczego (1957–1959) i Międzynarodowej Federacji Szermierczej (członek komisji sędziowskiej Federation International d’Escrime – 1952–1962), a także członkiem zarządu Królewskiej Federacji Szermierczej Maroka oraz doradcą technicznym krajów Maghrebu: Tunezji, Maroka, Algieru (1967–1973). Uhonorowany tytułami: Zasłużony Mistrz Sportu (1952) i Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej (1952); odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975); kawaler medalu Kalos Kagathos (1993). Autor książek: W szczęku stalowych kling (z J. Mrzygłodem, 1957), Maroko – kraj zachodzącego słońca (1980), L’Escrime en Pologne (1957), Vademecum pour les presidents de jury (1970).
M. Łuczak: Szermierka w Polsce w latach 1945–1989. Poznań 2002; H. Marzec: 85 lat śląskiej szermierki. Trenerzy i ich medaliści. Katowice 2012; A. Steuer: Z dziejów katowickich klubów sportowych – Pogoń Katowice 1920–1949. W: „Kronika Katowic”. T. 11. Katowice 2010.

NESTOR, zob. ►Machinek Hugo Gotfryd.

NIEBIESZCZAŃSKI Mieczysław (1 I 1877, Lwów – 12 V 1933, Katowice) – ppłk wojsk kolejowych, uczestnik wojny polsko-ukraińskiej (1919), obrońca Przemyśla, dyrektor Śląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach (1927–1933), organizator Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w województwie śląskim oraz Aeroklubu Śląskiego w Katowicach.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

NIEĆ Kazimierz (6 X 1895, Sarajewo – po 1939) – prawnik, działacz społeczny. Był absolwentem Akademii Handlowej i Wydziału Prawa UJ w Krakowie. Przed wybuchem I wojny światowej aktywny w skautingu i Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”. Był żołnierzem Legionu Polskiego – ranny w bitwie pod Mołotkowem (1914); przebywał w niewoli rosyjskiej; organizował POW w Moskwie; uczestniczył w obronie Lwowa (1919). Na Górnym Śląsku przebywał w l. 1924–1939 – m.in. dyrektor Huty Pokój (1924–1926), adwokat w Katowicach (1926–1933), notariusz, prezes Zarządu Okręgowego Związku Legionistów Polskich Podokręgu Związku Strzeleckiego Śląsk w Katowicach, wiceprezes Partii Pracy. Brał udział w działalności charytatywnej (Wojewódzki Obywatelski Komitet Zimowej Pomocy Bezrobotnym). Mieszkał w Katowicach przy ul. Dworcowej 9. Odznaczony Krzyżem Walecznych.

NIEDZIELA Stefan (1916, Sadzawka – 1979, Siemianowice) – gimnastyk, sztangista; reprezentował kluby: „Lurych” Siemianowice, TG „Sokół II” Katowice, „Powstaniec” Siemianowice, „Strzelec” Wełnowiec, „Stal” Siemianowice, „Metal” Siemianowice; w 1937 wystąpił w I międzypaństwowym meczu reprezentacji Polski z Łotwą. Osiągnięcia: 7 (5–2–0) medali MP w podnoszeniu ciężarow – 1 m. w. piórkowa (1937, 1938, 1939, 1946, 1947), 2 m. w. kogucia (1935, 1936); w 1946 ustanowił rekord Polski w trójbóju wagi piórkowej.
A.Steuer: Dzieje ciężkiej atletyki na Górnym Śląsku (1878–1945). Katowice 1986.

NIEMCZYK Rudolf (17 XII 1894, Sosnowiec – 14 XI 1964, Katowice), pseud. Stein – działacz niepodległościowy w Katowicach, pracownik Banku Ludowego, członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz Towarzystwa Śpiewaczego „Lira” w Bogucicach, organizator Straży Obywatelskich, Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, zakonspirowanych „klubów fajkowych”. W I powstaniu śląskim walczył w rejonie Zawodzie – Janów – Szopienice; w II powstaniu śląskim był dowódcą baonu, w III powstaniu śląskim– dowódcą Katowickiego Pułku im. Jarosława Dąbrowskiego, zarządził cernowanie Katowic, brał udział w bitwie pod Górą św. Anny (27 V 1921). Należał do współorganizatorów Związku Byłych Powstańców. Pod wpływem ►Alojzego Budnioka opowiedział się za rozwojem polskich klubów sportowych. Zlikwidował Wojewodschaftfußball Verband. Pełnił obowiązki prezesa Górnośląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej w Katowicach (1923–1924). Był działaczem chóru „Ogniwo” w Katowicach, Związku Powstańców Śląskich, Związku Obrony Kresów Zachodnich, Obwodu Ligi Morskiej i Kolonialnej w Zawodziu, KS „Słowian” Katowice (1936–1939). Od 10 do 31 VIII 1939 organizował Powstańcze Bataliony Obrony Narodowej; uczestniczył w walkach z dywersją hitlerowską i Freikorpsem (rejon stacji benzynowej w Zawodziu – skrzyżowanie ul. Zamkowej i Chorzowskiej w Katowicach – przedpole kopalni „Katowice”). W l. 1942–1946 był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, po wojnie aktywnym działaczem organizacji kombatanckich. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi. Autor licznych wspomnień z okresu powstań śląskich.
Encyklopedia powstań śląskich. Opole 1982; A. Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice 1920–1995, ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1996; E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011; A. Steuer: Rudolf Niemczyk. W: Patronowie katowickich ulic i placów. Red. U. Rzewiczok. Katowice 2013.

NIEMIEC Ludwik (22 VII 1911, Cielmice – 7 VII 1966, Murcki) – ksiądz, czołowy lekkoatleta Wojska Polskiego (bieg na 3 km). Był absolwentem Małego Seminarium w Maszewie k. Stryja, egzamin dojrzałości zdał w gimnazjum w Różanymstoku k. Grodna. Powołany do służby wojskowej w Dywizyjnej Szkole Podchorążych w Grodnie zdobył stopień plutonowego. W 1934 wstąpił do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie i rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym UJ. Święcenia kapłańskie przyjął 26 VI 1939 w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicachch. Pełnił posługę kapłańską w wielu śląskich parafiach, w l. 1959–1966 był proboszczem parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Murckach.
O duszę polską. Wystawa historyczna o działalności duchowieństwa śląskiego w XIX i XX wieku. Katowice 1991.

NIESTRÓJ Roman (28 XII 1918, Katowice – 27 IX 2006, Katowice) – tenisista, tenisista stołowy, trener (od 1953), sędzia klasy międzynarodowej. Reprezentował: Katowicki Klub Tenisowy (1933–1939), Oddział Młodzieży Powstańczej Bogucice – tenis stołowy (1935–1938), KS „Pogoń” Katowice (1945–1949), KS Górnik „1920” Katowice (1950–1953). W l. 1955–1965 był trenerem reprezentacji Polski juniorów. Przyczynił się do budowy kortów tenisowych przy ul. Bankowej w Katowicach dla „Górnika 1920” Katowice (1948–1953) i dla GKS Katowice (Giszowieckiego Towarzystwa Tenisowego) w Giszowcu (1968). Osiągnięcia: 4 (2–1–1) medale MP – 1 m. debel (1949, 1951), 2 m. hala debel (1951), 3 m. drużynowo (1952). Wychowankowie: Barbara Olsza-Kral, Zenneg.
A. Fąfara: Cały ten tenis. Encyklopedia. Ożarów Mazowiecki 2016.

NIKIEL Jerzy (31 VII 1924, Wełnowiec – 18 VII 1999, Katowice) – trener piłki nożnej. Jako zawodnik występował w klubach: KS „Orzeł” Wełnowiec i KS „Stal” Sosnowiec. Pracował jako  szkoleniowiec w KS „Orzeł-Rapid” Wełnowiec (1961–1963), GKS Katowice (1964–1967), „Start” Łódź, „Ruch” Chorzów, „Zagłębie” Sosnowiec, CKS Czeladź, MK Katowice, „Podlasianka” Podlesie. Był trenerem młodzieżowej reprezentacji Śląska (1959) i „Śląskich Orląt” (1962). Jego podopiecznymi i wychowankami byli m.in.: Antoni Piechniczek, Franciszek Sput. Osiągnięcia: Puchar Przeworskiego (1962), trener awans do I ligi z GKS Katowice i GKS Tychy. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Katowicach-Józefowcu.
A. Gowarzewski, J. Waloszek: Ruch Chorzów. 75 lat „Niebieskich”. Księga jubileuszowa. Red. H. Biliński. Katowice 1995; http://www.slask.sport.pl/jerzy-nikiel-to-bylo-nazwisko; www.wikiliga.pl/liga/index; https://tyskiflesz.pl/pamietajmy-o-zmarlych.

NOGAJ Jan (13 V 1924 lub 20 IV 1925, Katowice – 28 V 1982, Katowice) – pływak, waterpolista, instruktor pływania, związany z: KS „Pogoń” Katowice (1934–1947), AZS Poznań (1948–1949), KS „Polonia” Bytom. W 1948 wystąpił w reprezentacji Polski. Aktywnie działał w Śląskim Związku Pływackim (prezes w l. 1956–1958, wiceprezes do spraw sportowych w l. 1958–1962) i Śląskim Związku Kolarskim (prezes w l. 1971–1974). Był dziennikarzem, autorem opowiadań o tematyce sportowej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977). Syn ►Stanisława Nogaja.
W. Klimontowicz. Sport pływacki Górnego Śląska. Katowice 1998.

NOWAK Edward (5 IX 1922, Kraków – 12 VIII 1992, Katowice) – działacz piłki ręcznej, sędzia klasy międzynarodowej. Pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.
„Sport” 1992, nr 130.

NOWAK Jan (1957 – 31 VIII 1988 na stokach Bhagirathi II w Indiach), pseud. Łysy – taternik i himalaista, z wykształcenia inż. metalurg, członek Akademickiego Klubu Alpinistycznego w Katowicach, wiceprezes Klubu Wysokogórskiego w Katowicach. Wspinał się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej oraz w Tatrach (zimowe przejścia na Kazalnicy Mięguszowieckiej, Mięguszowieckim Szczycie oraz Mnichu). Poza granicami kraju wspinał się w Alpach – droga Directe Americane na Petit Dru (3754 m n.p.m.) w 1986, Dolomitach oraz Pamirze – wyprawa na Ganesh II (7118 m n.p.m.), w dolinie Yosemite w Stanach Zjednoczonych – drogi: Zodiac na El Capitan (2307 m n.p.m.) oraz Regular Route na Half Dome (2693 m n.p.m.) w 1987. Był członkiem wyprawy na południową ścianę Lhotse, zorganizowanej w 1985 pod kierownictwem Janusza Majera. Zginął po uderzeniu spadającym odłamkiem skalnym w głowę w trakcie podchodzenia po poręczówkach. Jego nazwisko zostało umieszczone na Pomniku Alpinistów w Katowicach odsłoniętym 28 X 2015.
Wielka encyklopedia gór i alpinizmu. T. 6: Ludzie gór. Red. M. i J. Kiełkowscy. Katowice 2013; 50 lat Klubu Wysokogórskiego w Katowicach. 1949–1999. Księga jubileuszowa. Wybór i red. P. Kasprowski. Siemianowice Katowice 2000; www.kw.katowice.pl/tinymce_uploads/dzieje.pdf.

NOWAK Jerzy (6 VIII 1910, Bralin, pow. kępiński – 3 III 2001, Katowice) – działacz turystyczny, harcerz (m.in. członek Komendy Hufca Chorągwi Śląskiej ZHP), uczestnik wojny obronnej Polski (1939), działacz konspiracyjny (łącznik harcerski pomiędzy Zagłębiem Dąbrowskim i Śląską Chorągwią Harcerską). Po wojnie nadal przebywał w Katowicach, pracował w hutnictwie. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (1947), Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (1950). Uprawiał turystykę wodną i górską (przodownik turystyki kajakowej, przewodnik terenowy i beskidzki, strażnik ochrony przyrody). Był przewodniczącym Oddziałowej Komisji Rewizyjnej PTTK w Katowicach (1954–1956), wieloletnim członkiem Zarządu Okręgowego (1956–1975) i Zarządu Wojewódzkiego (1975–1985), w l. 1956–1962 pełniąc funkcję prezesa, a w l. 1981–1985 wiceprezesa; kierował Okręgową Komisja ds. Odznaczeń, Historii i Tradycji, Radą Programową i Gospodarczą. Od 1956 udzielał się w Zarządzie Głównym PTTK; pełnił funkcję skarbnika i przewodniczącego Komisji Planu i Budżetu (1960–1962); zasiadał w Kapitule Odznaczeń PTTK (1958–1968); był członkiem Głównej Komisji Rewizyjnej (1977–1989) i wiceprezesem (1981). Odznaczony m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrną i Złotą Odznaką PTTK, Złotą Odznaką „Zasłużony Działacz Turystyki”. W 1981 został członkiem honorowym PTTK. Autor przewodnika po Katowicach (1962).
M. Korzycki: Jerzy Nowak (1910–2001), członek honorowy PTTK. [W:] Działacze Głównej Komisji Rewizyjnej PTTK 1950–2000. Red. M. Chudy. Poznań–Warszawa 2001.

NOWAKOWSKI Franciszek (2 I 1913 – 5 III 1996) – posterunkowy Policji Państwowej w Katowicach; bokser Policyjnego KS Katowice. Osiągnięcia: 1 m. w wadze muszej w mistrzostwach Śląska (1933). Pochowany na cmentarzu w Bogucicach.
Inskrypcja nagrobkowa na cmentarzu w Bogucicach; MHK, sygn. H/3842.

NOWIASZEK Walenty (24 X 1897, Jestroń [?] – 1963) – działacz kolarski, założyciel Towarzystwa Cyklistów „Tempo” w Królewskiej Hucie (1928), KS „Kolejarz” Piotrowice (1957). Był członkiem zarządu Śląskiego Związku Kolarskiego w Katowicach (przed 1939 i na przełomie l. 50. i 60. XX w.), Polskiego Związku Kolarskiego (1957–1961), w którym pełnił funkcję kapitana ds. piłki rowerowej i doprowadził – niezależnie od ►Wilhelma Korca – do odrodzenia tej specjalności kolarskiej w Katowicach; dwukrotnie sędziował Wyścig Pokoju. Przez Bogdana Tuszyńskiego zaliczany do najwybitniejszych działaczy kolarskich w woj. śląskim.
B. Tuszyński: Złota księga kolarstwa polskiego. Warszawa 1995.

NOWOSIELSKI Stefan (21 II 1907, Krzeszowice – 30 VI 1984, Katowice) – lekkoatleta, płotkarz, skoczek. Był zawodnikiem KS „Cracovia” Kraków (1922–1932), KS „Pogoń” Katowice (1932–1935), 11-krotnie wystąpił jako reprezentant Polski (1930–1934). Osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal AMŚ: 3 m. bieg na 110 przez płotki (1930); 17 (4–9–4) medali MP: 1 m. bieg na 110 przez płotki (1930, 1931), skok w dal (1931), bieg na 50 m przez płotki (HMP 1933); 2 m. w skoku w dal (1924–1926), w trójskoku (1925, 1928), sztafeta 4 x 100 m (1928), bieg na 110 m przez płotki (1934); 3 m. w biegu na 110 m przez płotki (1928), w skoku w dal (1928), w trójskoku ( 1926, 1932).
H. Kurzyński, S.Pietkiewicz, M. Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego: mężczyźni. Warszawa 2004.

NYC Erwin [1946–1981 Edward] (24 V 1914, Katowice – 1 V 1988, Piekary Śląskie) – piłkarz, zawodnik KS „Pogoń” Katowice (1929–1935 i 1946–1948), KS „Polonia” Warszawa (1935–1939), IFC Katowice (1940), Koła Sportowego „Stal” przy Hucie „Baildon” (1949–1950), Koła Sportowego „Spójnia” Katowice (po 1950). Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako trener. W l. 1937–1939 11 razy wystąpił w reprezentacji Polski, m.in. na MŚ (1938). Uczestniczył w wojnie obronnej Polski (1939) – w I Pułku Lotniczym w Warszawie. Od 1940 służył w pułku lotniczym Luftwaffe w Fürstenwalde – ograniczał się do występów sportowych w drużynie piłkarskiej tej jednostki wojskowej. Udzielał pomocy militarnej powstańcom warszawskim (1944), czym zyskał uznanie Armii Krajowej, która ufundowała dla niego dyplom. Pod koniec wojny został skierowany przez niemieckie dowództwo wojskowe do obrony Wrocławia; do jesieni 1945 przebywał w niewoli rosyjskiej. Pochowany na Cmentarzu w Piekarach Śląskich.
A. Steuer: Z dziejów katowickich klubów sportowych – Pogoń Katowice 1920–1949. W: „Kronika Katowic”. T. 11. Katowice 2010; informacja mailowa Mariusza Mazurkiewicza z Dąbrowy Górniczej z 8 V 2019.