L

 

LANGER Ernest (17 VI 1917, Katowice – 16 VII 1972, Katowice) – pływak, działacz sportowy KS „Pogoń” Katowice, organizator sekcji pływania „Budowlani” Katowice (1952), KS „Górnik 20” Katowice, instruktor pływania (1936–1972), członek Komisji Pływania i Rady Trenerów (1945–1955), Społecznej Komisji Pływania przy Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych. W czasie wojny był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Pod koniec l. 50. XX w. pracował w Miejskim Komitecie Kultury Fizycznej w Katowicach; był inicjatorem budowy basenu „Rybka” w Katowicach. Ojciec ►Krystiana Langera.
W. Klimontowicz: Sport pływacki Górnego Śląska. Katowice 1998.

LANGER Krystian (2 VIII 1943, Katowice – 11 II 2004, Katowice) – pływak, waterpolista. Trenował w: KS „Górnik 20” (1953–1964), GKS Katowice (1964–1973) i „Polonii” Bytom. W l. 1959–1971 był reprezentantem Polski w pływaniu; 2-krotnie uczestniczył w ME (1962, 1966). Osiągnięcia: 37 (16–13–8) medali MP (1960–1972) w pływaniu – 1 m. 200 m st. dowolnym (zimowe: 1966, 1967, letnie: 1966, 1967), 400 m st. dowolnym (zimowe: 1966, 1967, 1970, letnie: 1966, 1967), 1500 st. dowolnym (zimowe: (1966, 1967, 1969, 1970, letnie: 1966, 1967, 1970), 2 m. 200 m. st. grzbietowym (zimowe: 1968), 400 m. st. dowowlnym (zimowe: 1964, 1968, 1969, letnie: 1964, 1965, 1970), 800 m st. dowolnum (letnie (1961), 1500 m st. dowolnym (letnie: 1960, 1961, 1964, 1965, zimowe: 1970); 3 m. 100 m st. dowolnym (letnie: 1961, 1969, 1970), 200 m st. dowolnym (zimowe: 1969, 1970, 1972, letnie: 1970), 400 m. st. dowolnym (zimowe: 1972); 18-krotny rekordzista Polski, m.in.: do 2,02,09 s. (1968) na 200 m st. dowolnym, do 4,19,07 s. (1967) na 400 m st. dowolnym, do 4,19,6 (1968) na 800 m st. dowolnym, do 17,22,8 (1968) na 1500 m st. dowolnym na basenach 50 m. Syn ►Ernesta Langera. Odznaczenia: Srebrny Krzyż Zasługi.
W. Klimontowicz: Sport pływacki Górnego Śląska. Katowice 1998.

LANGNER Paweł (27 VI 1922, Katowice – 21 XII 1999, Katowice) – hokeista na lodzie; zawodnik klubów: „Siła” Giszowiec (1946–1949), „Naprzód” Janów (1955–1957), „Górnik” Janów (1950–1954), „Górnik” Katowice (1954–1955). Pracował jako trener „Górnika” i „Naprzodu” Janów (1957–1958), „Górnika” Murcki (l. 70. XX w.). Osiągnięcia: 5 (0–2–3) medali MP – 2 m. (1950, 1952), 3 m. (1946, 1953, 1954).
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006.

LASKIEWICZ Henryk (7 I 1929, Gdańsk–30 VIII 2013, Warszawa), historyk zajmujący się kulturą fizyczną, w latach 1972–1974 dziekan Wydziału Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w Katowicach; autor pierwszego naukowego opracowania o dziejach sportu na Górnym Śląsku.
Z najnowszych dziejów kultury fizycznej i turystyki w Polsce i w Europie (w okresie XIXXX wieku).Monografia naukowa. E. Małolepszy, J. Kosiewicz, N. Organista (red. n.). Częstochowa 2018.

LEBEK Erna (1915–?) – lekkoatletka, zawodniczka KS „Pogoń” Katowice; reprezentanka Polski (1932); w sztafecie 3 x 800 m pobiła rekord Polski (7,54,2). Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. na 800 m (1932).
H. Kurzyński i in.: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1922–2011: konkurencje kobiece. Bydgoszcz 2011.

LEBIEDZIK Józef (15 VII 1888, Piotrowice na Zaolziu – ?) – absolwent Politechniki w Leoben; od 1923 dyrektor kopalni „Giesche”; działacz Towarzystwa Pływackiego „23” Giszowiec-Nikiszowiec (doprowadził do polonizacji klubu); prezes Koła LOPP.

LEDWIG Henryk (5 X 1935, Katowice – 18 III 2022, Kraków), hokeista, bramkarz Baildonu Katowice (z którym w 1964 roku awansował do I ligi), CWKS Bydgoszcz, Cracovii i Olszy Kraków; mąż Józefy Ledwig, siatkarki Unii, Baildonu i Wisły Kraków, legendy „Białej Gwiazdy", medalistki olimpijskiej, mistrzostw świata, Europy i Polski).
https://polskihokej.eu/posts/nie-zyje-henryk-ledwig/1024

LEDWOŃ Adam Ryszard (15 I 1974, Olesno – 11 VI 2008, Klagenfurt) – piłkarz (obrońca lub pomocnik), zawodnik klubów: Małapanew Ozimek (1990), Odra Opole (1990–1991), GKS Katowice (1991–1997), Bayer 04 Leverkusen (1998–1999), Fortuna Köln (1999–2000), Austria Wiedeń (2000–2002), Admira Wacker Mödling (2002–2005), Sturm Graz (2005–2007), Austria Kärnten (2007–2008); 18 razy wystąpił w reprezentacji Polski (1993–1998), był zdobywcą Pucharu Polski (1993) i mistrzem Austrii (2003).

LEGIERSKI Jan (17 VI 1911, Koniaków – 1944) – narciarz, trener. Trenował w Śląskim Klubie Narciarskim. Był pierwszym reprezentantem Polski w narciarstwie klasycznym spoza Tatr i Zakopanego. Osiągnięcia: wicemistrz Węgier w kombinacji norweskiej (1930). W 1939 dołączył do partyzantów – zginął w walce z Niemcami bądź został przez nich aresztowany i zamordowany w Ratyzbonie. Dla uczczenia jego pamięci urządzane są zawody sportowe (memoriał).
B. Tuszyński: Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej: 1939–1945. Warszawa 1999.

LEMAŃSKI Edward (1908– [?]) – zapaśnik, zawodnik KS „Dąb” Katowice i KS „Baildon” Katowice. W 1945 pierwszy prezes odrodzonego Śląskiego Związku Atletycznego w Katowicach.
A. Steuer: Dzieje ciężkiej atletyki na Górnym Śląsku 1878–1945. Katowice 1986.

LEN Tadeusz (5 IX 1898, Tarnobrzeg – 1977, Tarnobrzeg) – referent wychowania fizycznego w Wydziale Oświecenia Publicznego i Wyznań Religijnych Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach, prezes Śląskiego Związku Gier Sportowych (1928–1929), redaktor czasopisma „Na Straży”.
http://www.kworum.com.pl/drukuj.php?uid=6069.

LESZCZYNA-JAJSZCZOK-NAGÓRSKA Janina (21 X 1926, Katowice – 9 II 2013, Katowice) – łyżwiarka figurowa (solistka, pary sportowe – jej partnerami byli: Józef Standzina, Leon Osadnik, ►Karol Sojka), zawodniczka Śląskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego Katowice (1937–1939), KS „Siemianowiczanka” Siemianowice (1946–1948), Koła Sportowego „Stal” przy Hucie Baildon (1948–1953). Osiągnięcia: 7 (3–4–0) medali MP – 1 m. pary sportowe (1951–1953), 2 m. pary sportowe (1947, 1949–1950), solistki (1947). Wychowała wiele pokoleń świetnych łyżwiarzy. W 1968 pojechała na olimpiadę do Grenoble ze swoimi wychowankami – Janiną Poremską i Piotrem Sczypą. Wykładała na katowickiej Akademii Wychowania Fizycznego, trenowała w „Naprzodzie” Janów, Katowickim Klubie Łyżwiarskim, była na kontraktach w Kopenhadze, Linzu i Salzburgu. Jej dwóch starszych synów – Leszek i Kordian – zainteresowało się hokejem. Kordian Jajszczok w barwach GKS Katowice i Zagłębia Sosnowiec zrobił prawdziwą karierę.
W. Zieleśkiewicz: Encyklopedia sportów zimowych. Warszawa 2002.

LICIS Andrzej (10 IX 1932, Olkusz lub Kraków17 IV 2019, Évian-les-Bains, Francja, tenisista; brat Lidii ►Licisówny; występował w Pogoni, Stali, Baildonie Katowice; reprezentant Polski (10 występów w Pucharze Davisa); uczestnik turniejów na kortach Roland Garros w Paryżu i Wimbledonu; osiągnięcia: 12 (930) medali MP 1 m. singel (1953, 19561958), hala (1953, 1956, 1958), mikst (z Jadwigą Jędrzejowską, 1956, 1959); 2 m. singel (1954, 1957); debel (z Wiesławem Gąsiorkiem, 1958). W 1960 roku pozostał za granicą, za co został dożywotnio zdyskwalifikowany; w 2001 roku – z inicjatywy dawnych działaczy, Kordiana Tarasiewicza i red. Czesława Ludwiczka, kara dyskwalifikacji została symbolicznie anulowana przez PZT.
A. Fąfara: Cały ten tenis. Encyklopedia, Ożarów Mazowiecki, 2016; https://www.historiapolskiegotenisa.pl/andrzej-licis/

LICIS Lidia (1936 – ?, Kaukaz) – tenisistka; zawodniczka Koła Sportowego „Stal” i KS „Baildon” Katowice. Osiągnięcia: mistrzostwo Polski drużynowo (1950, 1952, 1957). Siostra Andrzeja Licisa.

LICZBIŃSKI Franciszek Xawery (26 XI 1879, Poznań – 1933) – uczestnik powstania wielkopolskiego, działacz Strzeleckiego Bractwa Kurkowego w Katowicach, Ochotniczej Straży Pożarnej, Narodowego Związku Powstańców i Byłych Żołnierzy w Katowicach; właściciel cukierni przy ul. Rynek 12 – miejsca zebrań i obrad śląskich central sportowych.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.

LIGOCKI Edmund (1941 – 28 VII 2008, Katowice) – zasłużony działacz bokserski. Pełnił funkcję prezesa (1996–2000) i wiceprezesa Śląskiego Związku Bokserskiego, był działaczem Polskiego Związku Bokserskiego (wiceprezes ds. sędziowskich), sędzią klasy międzynarodowej AIBA.

LIMANOWSKI Andrzej (22 III 1928, Katowice – 28 V 1996, Katowice) – działacz (od 1945) piłki ręcznej w Katowicach, wielokrotny reprezentant Śląska w tej dyscyplinie sportu, wiceprezes do spraw sportowych w Śląskim Związku Piłki Ręcznej.
APK, zesp. Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej w Katowicach, spis 1, sygn. 167; pismo USC Katowice z 20 X 2017 w MHK.

LIPOWCZAN Józef (1 III 1901, Ustroń – 7 VIII 1968, Wisła) – działacz narciarski; powstaniec śląski i działacz plebiscytowy. Założył Koło Babiogórskie Śląskiego Klubu Narciarskiego w Katowicach; był budowniczym skoczni na Grajcach, kapitanem sportowym Małopolsko-Śląskiego Polskiego Związku Narciarskiego w Katowicach.

LISIEWICZ Szczęsna (10 IX 1914, Zborów – po 1987) – nauczycielka Studium Nauczycielskiego w Katowicach, działaczka Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej, założycielka jednego z pierwszych kół TKKF w woj. katowickim; przewodnicząca Komisji Rekreacji Kobiet ZW TKKF w Katowicach, członek Prezydium ZW TKKF w Katowicach.
APK, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej, sygn. 368; Trzydziestolecie Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej 1957–1987. Red. Z. Mikołajczak. Warszawa 1987.

liszka-franciszek

LISZKA Franciszek (31 III 1903, Tychy – 1977) – działacz sportowy. Zaczynał jako piłkarz nożny w KS „Lechia” Murcki (1923–1925). Był pionierem rugby w Polsce, założył pierwszą w dziejach kultury fizycznej sekcję tej dyscypliny sportu i był pierwszym jej trenerem w Kole Sportowym nr 9 „Górnik” Murcki przy kopalni „Murcki” (1954). Był członkiem Rady Trenerów Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej w Katowicach i sędzią sportowym.
M. Powała-Niedźwiecki, J. Wierzbicki: Encyklopedia polskiego rugby. Lublin 2004.

LISZKOWSKA-STANOSZEK Herta (28 XII 1915, Wiedeń – 16 X 1995, Piekary Śląskie) – florecistka; zawodniczka Pierwszego Śląskiego Klubu Szermierczego Katowice (1931–1939), KS „Pogoń” Katowice (1945–1949), Koła Sportowego „Stal” Katowice (1950–1954). Osiągnięcia: 6 (6–0–0) medali IMP – 1 m. (1935–1939 i 1949) i 1 (1–0–0) medal DMP – 1 m. (1952) we florecie.
K. Marcinek: Leksykon polskiej szermierki. Historia, ludzie, medale 1922–2012. Warszawa 2012.

LUBINA Paweł (22 XII 1896, Katowice – 6 II 1977, Katowice) – piłkarz, działacz sportowy, inż. budownictwa. Był zawodnikiem: KS „Diana” (1913–1926), Policyjnego Klubu Sportowego (1926) i KS „Pogoń” Katowice (1927–1935?). 3 razy – w l. 1926–1927 – wystąpił w reprezentacji Polski. Był szefem Wydziału Gier i Dyscypliny Śląskiego Związku Piłki Nożnej w Katowicach (1936–1939), jednym z dwóch selekcjonerów Polskiego Związku Piłki Nożnej na MŚ w 1938. Kierował Wydziałem Budownictwa Naziemnego w magistracie katowickim. Przyczynił się do powstania Torkatu, basenu Bugla, gmachu Miejskiego Ośrodka Wychowania Fizycznego na ul. Raciborskiej. W okresie okupacji hitlerowskiej 6-krotnie przesłuchiwany przez gestapo. W l. 1959–1960 pełnił obowiązki prezesa Śląskiego Związku Łyżwiarstwa Figurowego; pracował: w firmie „Garnysz”, Centrostalu i Miastoprojekcie. Pisał pamiętnik dotyczący życia sportowego w Katowicach (w rękopisie). Pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
A. Steuer: Z dziejów katowickich klubów sportowych – Pogoń Katowice 1920–1949. W: „Kronika Katowic”. T. 11. Katowice 2010; A. Gowarzewski, J. Waloszek: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice 1920–1995, ludzie, historia, fakty. Księga pamiątkowa. Katowice 1996; „Sport Śląski” 1959, nr 29 i 1960, nr 51–52.

LUBOJAŃSKI Jerzy (1935–1987) – działacz sportowy, kierownik Wydziału Elektrod w Hucie Baildon. W KS „Baildon” Katowice kierował sekcją hokeja na lodzie w okresie największych jej sukcesów (l. 60. XX w.) i sekcją tenisa (l. 80. XX w.), przyczyniając się do znacznej popularyzacji tej gry wśród załogi zakładu.

LUDWICZAK Witalis (20 IV 1910, Poznań – 17 VI 1988, Poznań) – hokeista na lodzie, wioślarz, profesor prawa. Hokej na lodzie trenował w klubach: AZS Poznań (1927–1936, 1945–1947), „Pogoń” Katowice (1936–1939), a wioślarstwo w AZS Poznań (do 1936, 1945–1947). 47 razy wystąpił jako reprezentant Polski: w hokeju na lodzie (1931–1939), w tym na IO (1932, 1936) i MŚ (1933, 1935, 1937, 1938) i w wioślarstwo na ME (1933). Osiągnięcia: 2 (2–0–0) medale MP – 1 m. w hokeju na lodzie (1934) i w czwórkach bez sternika (1933). Od 1936 pracował jako prawnik w magistracie katowickim. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 – służył w batalionie oświęcimskim 73. Pułku Piechoty, brał udział w bitwie pod Wyrami, dotarł do Tomaszowa Lubelskiego, gdzie dostał się do niewoli, był jeńcem oflagu Woldenberg (w 1944 uczestniczył w zorganizowanej tam olimpiadzie). Po wojnie został pracownikiem naukowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (autor ponad 60 prac z zakresu prawa). Był trenerem (także kadry narodowej hokeistów w 1955), działaczem sportu akademickiego (wieloletni prezes AZS Poznań), sędzia. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi, kawaler medalu Kalos Kagathos (1985).
B. Tuszyński: Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2006. Wrocław [b.r.w.]; W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica Zdrój 2006.

 


LEKSYKON LUDZI KATOWICKIEJ KULTURY FIZYCZNEJ I TURYSTYKI

WSTĘP

W leksykonie Ludzie katowickiej kultury fizycznej i turystyki zamieszczono wyłącznie notki biograficzne osób już nieżyjących związanych z kulturą fizyczną i turystyką urodzonych bądź działających w Katowicach (we współcześnie obowiązujących granicach). Celem zebrania i opracowania dotąd rozproszonych informacji jest zaspokojenie elementarnych potrzeb Czytelników, przede wszystkim zaś leksykon ma służyć pomocą tym, którzy interesują się historią śląskiego i katowickiego sportu i chcą poznać sylwetki ludzi mających trwałe już miejsce w galerii zasłużonych dla kultury fizycznej.

Przyjęta forma prezentacji ma dostarczyć podstawowych wiadomości o zasłużonych sportowcach, trenerach, działaczach i innych postaciach związanych z katowicką kultura fizyczną, tzn. niezbędnych danych biograficznych oraz uwag o działalności i osiągnięciach. W zwięzły sposób podano niezbędne informacje, pozwalające na szybkie skojarzenie sylwetki z epoką i określona dziedziną sportową. Treść biogramów została ograniczona do spraw najistotniejszych. W treści haseł uwzględniono przede wszystkim pionierskie dokonania w rozwoju dyscyplin sportowych, działalność w ogólnopolskich i regionalnych związkach sportowych (turystycznych), aktywność w zakładaniu sekcji i klubów sportowych oraz gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w informacjach o sportowcach ich osiągnięcia, takie jak: medale mistrzostw Polski i innych ważnych zawodów regionalnych i ogólnopolskich, osiągnięcia jako reprezentanta Polski (olimpijczyka, uczestnika mistrzostw świata, mistrzostw Europy i innych zawodów wysokiej rangi międzynarodowej).

Przy opracowaniu leksykonu korzystano z archiwaliów Archiwum Państwowego w Katowicach i jego oddziałów w Pszczynie i Gliwicach, Archiwum Miejskiego w Katowicach, Archiwum Kurii Archidiecezjalnej w Katowicach oraz zgromadzonych w Muzeum Historii Katowic, a także informacji zamieszczanych w prasie historycznej i współczesnej, okolicznościowych wydawnictwach jubileuszowych oraz literaturze naukowej i popularnonaukowej.

Antoni Steuer

autor koncepcji opracowania i treści haseł