O

 

OAZA RUCH ŚWIATŁO-ŻYCIE, wspólnota kościelna założona w połowie 1. 50 XX w. przez ks. Franciszka Blachnickiego. W ►Zawodziu utworzona w 1985 przez ►Eugeniusza Breitkopfa. Organizuje cotygodniowe spotkania formacyjne w małej grupie, których celem jest pogłębianie wiary i kształtowanie właściwych postaw moralnych poprzez przyglądanie się życiu w świetle słów Pisma Świętego; prowadzi ewangelizację i deuterokatechumenat (wtórny, powtórzony katechumenat, co ma prowadzić do odkrycia pełni życia płynącego z sakramentów i kształtowania postaw życiowych oraz nauczenia uczestnika formacji nowego stylu życia, odpowiadającego dojrzałemu życiu chrześcijańskiemu. Obecnie wspólnota liczy kilkanaście osób; moderatorem i opiekunem jest ks. Ryszard Chwała.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OBERER WEG zob. ►Górna ulica

OBERSCHLESISCHE FAHRZEUG FABRIK, fabryka karoserii samochodowych, mieszcząca się przy Kaiser-Wilhem Straße 4 (ob. ►ul. 1 Maja); zał. przez kowala Gustawa Bischoffa ok. 1904, do ok. 1914 funkcjonowała pod nazwą Gustaw Bischoff Wagen Fabrik; właścicielami byli Gustaw Bischoff, H. Goelle. Produkowała karoserie do samochodów luksusowych, ciężarówek, sanitarek, prowadziła oddział produkcji kół samochodowych oraz warsztat naprawczy. W 1904 zdobyła srebrny medal miasta Katowic, w 1908 – medal Izby Przemysłowej w Opolu. Zakończyła działalność ok. 1922.
AUM Katowice, zesp. 1, sygn. 1156.

OBERSCHLESISCHE SCHMALSPURBAHNEN (OSSB), zob. ►Górnośląskie Koleje Wąskotorowe.

OBIEKTY SAKRALNE, budowle służące sprawowaniu kultów religijnych; na terenie Bogucic większość z nich związana jest z wyznaniem katolickim: cztery kościoły (►św. Szczepana Męczennika, ►Najświętszego Serca Pana Jezusa, ►Opatrzności Bożej i ►Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny); klasztory (oo. ►Bonifratrów, oo. ►Oblatów, ss. ►Jadwiżanek, ss. Maryi Niepokalanej (zob. ►zgromadzenie sióstr Maryi Niepokalanej, placówka ►Zgromadzenia ss. Matki Teresy z Kalkuty; cmentarze: ►bonifratrów, ►parafialny i przykościelny w Bogucicach; do wyznania protestanckiego należy ►Zbór Chrześcijan Baptystów przy ul. Morawskiej 10.

OBIEKTY w ZESPOLE ZABUDOWY po KOPALNI „KATOWICE”, zlokalizowane na terenie ►Muzeum Śląskiego przy ►ul. Kopalnianej 6: kotłownia – budynek z 1910, bezstylowy, murowany z cegły, nietynkowany, w rzucie nieregularny; kuźnia – budynek z 1899, historyzujący, murowany z cegły, na rzucie prostokąta, wewnątrz zabytkowe urządzenia technologicznie; łaźnia główna – budynek historyzujący, o cechach neogotyckich, murowany z cegły, nietynkowany, na rzucie prostokąta; łaźnia „Gwarek” – budynek z 1903, historyzujący, o cechach neogotyckich, murowany z cegły, tynkowany wtórnie (pozostawienie ceglanych elementów dekoracyjnych), na rzucie zbliżonym do kwadratu; magazyn odzieży – budynek z 1905, historyzujący, o cechach neogotyckich, murowany z cegły, nietynkowany, na rzucie prostokąta; budynek maszyny wyciągowej szybu „Warszawa” – z 1905, historyzujący, o cechach neogotyckich, murowany z cegły, nietynkowany, na rzucie prostokąta; nadszybowy budynek szybów „Warszawa” i „Gwarek” – z 1870, rozbudowany i przebudowany w 1905 i 1930, bezstylowy, częściowo konstrukcji murowanej z cegły, częściowo konstrukcji szkieletowej, stalowej z wypełnieniem cegłą, na rzucie wydłużonego wielokąta; wieża wyciągowa szybu „Bartosz” – budynek z l. 1881–1883, przebudowany w l. 1895–1900, historyzujący, murowany z cegły, nietynkowany, na rzucie prostokąta, wieża wyciągowa w konstrukcji stalowej, kratownicowej z 1900; mechaniczna oczyszczalnia wody – budynek z 1912, pierwotnie historyzujący, przebudowany, murowany, z cegły, tynkowany, na rzucie zbliżonym do prostokąta; przepompownia wody – z I dekady XX w., budynek bezstylowy, w konstrukcji szkieletowej stalowej z wypełnieniami cegłą, na rzucie prostokąta; domek rymarza – budynek z 1905, historyzujący, o cechach neogotyckich, murowany z cegły, nietynkowany, na rzucie zbliżonym do kwadratu; siłownia energetyczna – budynek z l. 1893–1895, historyzujący, o cechach neogotyckich, murowany z cegły, nietynkowany, w rzucie nieregularnym; stolarnia – budynek z 1910, historyzujący, z elementami secesji, murowany, na rzucie prostokąta; warsztaty mechaniczne – budynek z 1911, historyzujący o cechach neogotyckich, murowany z cegły, tynkowany wtórnie, na rzucie prostokąta; warsztat elektryczny – budynek z 1905, historyzujący, cechach neogotyckich, murowany z cegły, nietynkowany, na elewacjach detal z cegły, w rzucie zbliżonym do kwadratu; wieża wodna – obiekt z 1915, historyzujący, murowany z cegły, tynkowany, na rzucie okręgu, z cylindrycznym trzonem (obiekt zalecony do zachowania).
Biuro Konserwatora Zabytków, Urząd Miasta Katowice: KWK Katowice-Kleofas. Region Główny. Wykaz zabytkowych obiektów poprzemysłowych. Katowice 2001 – maszynopis w Dziale Historii MHK.

 

OBLACI zob. ►Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.

OBNIŻENIE RAWY, długości 10 km; twór geomorfologiczny, równoleżnikowy; forma dolinna, głęboko wcięta (ponad 100 m) w utwory karbońskie; wypełniona utworami plejstoceńskimi, na pn. od niego znajdują się ►Niwy Bogucickie, od pd. Płaskowyż Murckowski; po pn. stronie ►Bogucice, od pd. ►Zawodzie.
J. Absalon: S. Czaja, A.T. Jankowski: Środowisko geograficzne. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 1. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz (red.). Katowice 2012.

OBÓZ PRACY HUTY „FERRUM”, podobóz Huty „Zgoda” w Świętochłowicach; 38 więźniów (1945).
K. Miroszewski: Obozy pracy przymusowej na terenie Katowickiego i Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego 1945–1950. Katowice 2002.

OBÓZ PRACY KOPALNI „KATOWICE”, ulokowany między ulicami ►Bogucicką, ks. Franciszka ►Ścigały i ►Kopalnianą; jego teren miał kształt czworoboku nachylonego w kierunku zachodnim; obóz tworzyło siedem bloków więziennych i blok administracyjny (z kuchnią, magazynem, biurami); otoczony był drutem kolczastym, utworzony pod koniec sierpnia 1945 roku; liczba jeńców: 603 (grudzień 1945), 589 (1948), 2 więźniów (1948); 16 zmarłych pochowano na cmentarzach: ►Parafii św. Szczepana przy ul. ►Wróblewskiego w Bogucicach, przy ul. Francuskiej, Sienkiewicza i Damrota; likwidowany etapami (od maja 1949 do 14 grudnia 1949).
K. Miroszewski: Obozy pracy przymusowej na terenie Katowickiego i Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego 1945–1950. Katowice 2002.

OBRAZ MATKI BOSKIEJ BOGUCKIEJ w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana w Bogucicach; najcenniejszy zabytek w kościele; wizerunek Matki Boskiej Boguckiej (o wymiarach 101 x 79 cm i grubości 12 mm), przedstawiający Marię z Dzieciątkiem Jezus w półpostaci, pochodzi z XV w. Pierwotnie stanowił kopię obrazu częstochowskiego, przyniesioną przez pielgrzymów boguckich, która następnie przemalowano (przedstawiając Marię z berłem jako Wspomożycielkę). W ciągu stuleci kult Matki Boskiej Boguckiej przejawiał się w pielgrzymowaniu do niej rzesz pątników. W 1857 ►ks. Leopold Markiefka zainicjował Arcybractwo Szkaplerza św. de Monte Carmel; nabożeństwo szkaplerzne ożywiło bogucickie sanktuarium, przeobraziło kult Matki Boskiej Boguckiej w kult Matki Boskiej Szkaplerznej, co trwało do 1954. Pierwotnie ikona znajdowała się w drugiej boguckiej świątyni – w ►kościele Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Do obecnego miejsca przeniesiono cudowny obraz podczas jego konsekracji w 1894 i umieszczono w ołtarzu bocznym. W 1930 dokonano renowacji obrazu (artysta malarz Jan Bąkowski z Krakowa zmienił twarz i układ rak Matki Boskiej i Dzieciątka), a ówczesny proboszcz ►ks. Franciszek Ścigała zorganizował wśród parafian zbiórkę srebra i szlachetnych kamieni na ozdobną sukienkę dla Matki Boskiej. W 1954 obraz przeniesiono do ołtarza głównego; obecne miejsce (powyżej św. Szczepana) zajął w 1982, po kolejnym remoncie świątyni. W 1994 obraz został przebadany i poddany renowacji na ASP w Krakowie. W 1999 Tadeusz Rybski z Krakowa – dzięki staraniom proboszcza ►ks. Jana Morcinka – wykonał komplet złotych koron dla obrazu, ufundowany przez parafian i dwukrotnie poświęcony przez Jana Pawła II. 3I 4 VI 2000 odbyły się uroczystości koronacyjne obrazu.

OBSZAR DWORSKI W BOGUCICACH, położony w południowo-zachodniej części miejscowości, z folwarkiem (w rejonie ob. Domu Kultury); na jego terenie wybudowano w 1823 kopalnię „Ferdynand” (zob. ►kopalnia „Katowice”); scalony 1 I 1901 lub w 1908 z gminą Bogucice, co miało znaczenie polityczne – urzędnicy zamieszkujący obszar dworski uczestniczyli w wyborach gminnych oraz wywierali wypływ na działalność gminy.

OBYWATELSKA, restauracja przy ul. Krakowskiej 130 (ob. ►ul. 1 Maja); właścicielem co najmniej od 1874 był Leopold Lange, przed 1918 – Artur Gedalie, po 1922 – Salomon (Salo) Fischer, w okresie okupacji – Bruno Sadlo, w l. 1945–1949 – Piotr Kempka; po 1949 lokal był mieszkaniem Kachniewiczów; obecnie wyburzony.
AUM Katowice, zesp. 1, sygn. 1267.

OBYWATELSKA RADA MIEJSCOWA W BOGUCICACH, utworzona 21 maja 1921 roku z rozporządzenia Naczelnej Rady Powstańczej; w jej skład weszli: Wiktor ►Czaja, Paweł Furgoł, Alojzy ►Wieczorek, Albin Kurzej.
„Polak ”1921, nr ?

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W BOGUCICACH, zał. w 1880; od 1905 siedziba i wieża strażnicza mieściły się przy ►ul. L. Markiefki 39–41; po 1924 opanowana przez działaczy chadeckich (m.in. Wiktora Jarzynę). 13 VII 1930 obchodziła jubileusz 50-lecia połączony z uroczystością poświęcenia sztandaru i pokazami obrony przeciwpożarowo-gazowej z udziałem delegacji ZW LOPP w Katowicach. Zarząd w 1930 tworzyli: Czesław Miarczyński – prezes, E. Pronobis –sekretarz, Jan Kost, Jan Pronobis – naczelnik, Karol Skupin – zastępca naczelnika.
AUM, zesp. 1, sygn. 1445; „Polonia”1925, nr 294, 1930, nr 1903.

OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W ZAWODZIU, zał. 1898, do inicjatorów założenia placówki należeli m.in.: Paweł Pieczka, Paweł Siedlaczek, Adam Hampel, Paweł Filbier; funkcję prezesa pełnili: dr Holz, Checht (restaurator), ►Jan Czerwik, Józef Gryc. W 1898 skupiała 45, a w l. 30. XX w. – 50 ochotników; funkcjonował też oddział żeński; członkowie utworzyli orkiestrę. Dysponowała zaprzęgiem konnym, sikawką i wozem rekwizycyjnym; brała udział m.in. w gaszeniu pożarów: stodoły ►kopalni „Katowice”, Fabryki Chemicznej ►Montokwas), ►Huty Ferrum. W l. 1939–1945 funkcjonowała jako oddział Zawodowej Straży Pożarnej (ZSP) w Katowicach. Miała 2 sztandary: niemiecki i polski (przechowywany w ZSP w Katowicach). Strażnica mieściła się przy ►ul. 1 Maja 22 (►świetlica ZBOWID); po 1945 mieściły się tam warsztaty Zawodowej Straży Pożarnej i Zakład Usług Produkcyjnych.
Kronika Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Zawodziu. T. 2. Zbiory Specjalne Biblioteki Śląskiej, sygn. R.2153 III.

OCHRONKA przy ►parafii Opatrzności Bożej w Zawodziu, założona w 1991; obejmuje opieką 35 dzieci; organizuje katechezę, zajęcia dobrane do zainteresowań podopiecznych oraz kolonie letnie.

OCHRONKA SIÓSTR JADWIŻANEK W BOGUCICACH, placówka opiekuńcza otwarta 1 lipca 1897, istniejąca do 1955 roku; liczba dzieci: 60 (1898), 165 (1935), zajmowała się m.in. bezpłatnym dożywianiem; pierwszym kierownikiem była Jadwiga Żychlińska (s. Kornelia).
H. Domagała: Fundacja opiekuńczo-wychowawcza imienia ks. Leopolda Markiefki w Katowicach-Bogucicach w latach 18581990. Katowice 2011.

OCHRONKA W ZAWODZIU, założona przez Zgromadzenie Sióstr Świętej Jadwigi (zob. ►jadwiżanki) w 1901 w Bogucicach (prawdopodobnie w budynku należącym do gminy); opieką objęto 60 dzieci; kierownictwo sprawowała s. ►Maria Moll (z domu w Załężu). Zlikwidowana w 1920 (budynek zamieniono na mieszkania); reaktywowana w 1925. W pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej funkcjonowała jako parafialne przedszkole.
I. Mierzwa: Zaangażowanie charytatywne parafii boguckiej od połowy XIX w. po czasy współczesne. [W:] Parafia bogucicka – tradycja i współczesność. Księga jubileuszowa. Red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło. Katowice 2000; H. Domagała: Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi. Lublin 2014; H. Domagała: Fundacja opiekuńczo-wychowawcza imienia ks. Leopolda Markiefki w Katowicach-Bogucicach w latach 1858–1990. Katowice 2011; B. Czaplicki: Ksiądz Ludwik Skowronek (1859–1934) i jego dzieła. Katowice 2016; „Polak” 1920, nr 9.

OCHRONKI I PRZEDSZKOLA

Rok założeniaNazwaMiejscowośćUlicaNr placówki
1899 prywatna o. ss. jadwiżanek  Bogucice  Leopolda  25
1904–1920 prywatna o. ss. jadwiżanek Zawodzie     
1925 publiczne p. przy SP nr im. Jana III Sobieskiego Zawodzie Staszica  16
1925 publiczne p. w Miejskiej Szkole Handlowej Zawodzie Krakowska 81 6
1933 publiczne p. przy SP nr 14 im. Królowej Jadwigi Zawodzie Bogucicka  5
1935 prywatna, niemiecka o. Deutscher Schulverein Zawodzie Staszica 27

APK, Urząd Wojewódzki Śląski Wydział Oświecenia Publicznego i Wyznań Religijnych, sygn. 370; J. Prażmowski: Szkolnictwo w województwie śląskim, Katowice 1936; „Wiadomości Administracyjne Miasta Katowic” 1935, nr 1.

OCIEPKA (Ocziepka) Jan (11 VII 1783, Roździeń – 15 III 1836, Bogucice), ksiądz, od 1810 roku wikariusz w Niwce, w latach 1812–1822 prebendarz mysłowicki, w maju 1822 objął ►Probostwo przy kościele św. Szczepana Męczennika; był pierwszym duchownym w parafii po zmianie przynależności archidiecezjalnej ►Parafii św. Szczepana.
L. Musioł: Bogucice. Gmina i parafia, Monografia historyczna. Katowice 1953.

OCZIEPKA Jan, zob. ►Ociepka Jan.

OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW, obiekt infrastruktury funkcjonujący w okresie międzywojennym na końcu obecnej ulicy ►Braci Stawowych (bądź też na wysokości ulicy Jerzego ►Dudy-Gracza), po II wojnie światowej baza Miejskiego Przedsiębiorstwa Taksówkowego, dziś nieistniejący.

ODDZIAŁ CHRONICZNIE CHORYCH SZPITALA ZAKONU BONIFRATRÓW W BOGUCICACH, utworzony w 1903 przy ►ul. Karoliny w czasie rozbudowy zakładu leczniczego ►ks. L. Markiefki, dla chorych dzieci z ►Sierocińca; w 1910 przekształcił się w szpital dla zakaźnie chorych (oddział Szpitala Zakonu Bonifratrów); po I wojnie światowej dobudowano ►dom starców. Od 1908 (i od 1958) prowadzony przez ►jadwiżanki (w l. 1949–1958 siostry służebniczki z Panewnik), obliczony na 26 chorych (nieuleczalnie, z upośledzeniami, porażeniami); od końca l. 40. XX w. przekształcony w oddział chronicznie chorych ►Szpitala Miejskiego nr 2; od 1959 samodzielna jednostka z jednoosobową obsługą; od 1962 zradiofonizowany (transmisja mszy z kościoła parafialnego); od 1987 odbudowywany (Społeczny Komitet Rozbudowy Oddziału – przewodniczący dr Stanisław Gołba); w 1982 przeniesiony do budynku przy ul. Strzelców Bytomskich w Małej Dąbrówce i poszerzony do 42 miejsc, od 1992 zatrudniajacy pielęgniarki świeckie; od 1995 przeniesiony do Janowa (obecnie przy szpitalu geriatrycznym).
I. Mierzwa: Zaangażowanie charytatywne parafii bogucickiej. [W:] Parafia bogucicka. Tradycja i współczesność. Katowice 1994.

ODDZIAŁ MŁODZIEŻY POWSTAŃCZEJ BOGUCICE, zał. 24 III 1933 z udziałem 31 członków, 31 XII 1933 skupiał 78 członków, a w 1934 – 101. Dysponował własną świetlicą; prowadził sekcje: oświatową, teatralną, muzyczną, szachową, koszykówki, tenisa stołowego. Działacze: ►Henryk Kolon, ►Augustyn Rzepka, L. Szczyrba. Osiągnięcia: 3 miejsce na mistrzostwach okręgu katowickiego OMP w 1937 w koszykówce, siatkówce i tenisie stołowym.
Sprawozdanie roczne z działalności Organizacji Młodzieży Powstańczej. Katowice 1934; II sprawozdanie roczne z działalności Organizacji Młodzieży Powstańczej za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1934 roku. Katowice 1935; „Młodzież Powstańcza” 1937, nr 3.

ODDZIAŁ MŁODZIEŻY POWSTAŃCZEJ IM. HENRYKA DĄBROWSKIEGO ZAWODZIE, zał. 2 IV 1933; w 1933 liczył 19 członków, a w 1934 – 96. Oddział wybudował własną świetlicę na terenie podarowanym przez władze miejskie Katowic. Prowadził bibliotekę (w 1934 dysponowała 150 tomami) oraz sekcje: oświatową, teatralną, muzyczną, szachową, śpiewacką, lekkoatletyczną, piłki nożnej, koszykówki, siatkówki. Prezesi: J. Zorembik, A. Niemczyk; opiekun ►Rudolf Niemczyk. Osiągnięcia: II m. w Marszu nad Olzę (1936) w kategorii oddziałów młodzieży powstańczej.
Sprawozdanie roczne z działalności Organizacji Młodzieży Powstańczej. Katowice 1934; II sprawozdanie roczne z działalności Organizacji Młodzieży Powstańczej za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1934 roku. Katowice 1935; „Powstaniec Śląski” 1936, nr 9–10.

ODNOGA MICHALCOWA, w średniowieczu – prawy dopływ Roździanki (zob. ►Rawa), ze źródłami w lesie Michalec (obecnie Muchowiec), płynął przez ►Zawodzie, ostatnia wzmianka w dokumentach pochodzi z XVII w.
L. Musioł: Bogucice. Gmina i parafia. Monografia historyczna. Katowice 1953.

ODPUSTY, w Bogucicach uroczystość kościelna obchodzona 2 razy w roku: 26 XII (uroczystość św. Szczepana, starsza) i 2 VII (święto Nawiedzenia NMP) od co najmniej 1619, zastąpiony przez ►ks. Leopolda Markiefkę odpustem Matki Bożej Szkaplerznej w niedzielę po 15 VII; wszystkie z oktawami, spowiedzią dla przyjezdnych w sobotę poprzedzającą uroczystość, procesją z kościoła parafialnego do kaplicy cmentarnej; letni odpust pierwotnie był związany z ►Kościołem na Górce, następnie z kościołem parafialnym. W ►klasztorze Bonifratrów odpusty obchodzono w święto Jana Bożego (8 III) i św. Aniołów Stróżów (2 X); w ►Zawodziu – w pierwszą niedzielę września; na ►Koszutce w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa (w czerwcu).

ODRZAŃSKA ULICA, w ►Kukuczki Jerzego Osiedlu, nazwa wprowadzona w 1951 uchwałą MRN w Katowicach zniesiona została w 2018 wraz z nazwami czterech innych ulic na terenie tego osiedla i Osiedla Witosa – ulic, które przestały już istnieć.
https://www.infokatowice.pl/2018/05/17/wladze-katowic-chca-zniesc-nazwy-ulic-ktore-i-tak-juz-nie-istnieja/

OFIAR MIEDNOJE RONDO, nazwa obiektu drogowego przy ul. ►Burowieckiej, u wylotu Alei ►Roździeńskiego, nadana decyzją rady miasta Katowic z 2013 roku.

OFFENFABRIK zob. ►Pieckafel

OGÓLNY ZWIĄZEK PODOFICERÓW REZERWY W BOGUCICACH, organizacja paramilitarna, sanacyjna, zał. 31 V 1931, jesienią 1931 utworzono własną bibliotekę. Prezesi: Kuchta, Jan Jochemczyk; komendant: Czesław Kubica, działacze: Franciszek Retman, Paweł Menzel, Eugeniusz Otremba, Józef Czupryna, Gonia, Nowak.
„Polska Zachodnia” 1931, nr 152, 276; 1933, nr 1.

OGRODNICTWO MIEJSKIE przy ul. B. CZECHA, zakład miejski utworzony w 1927, podlegający Inspektorowi Ogrodów Miejskich (Paweł Sullmann); w 1937 zajmowało terytorium o pow. 103,0670 ha (powiększane m.in. przez regulację Rawy), dysponowało budynkiem głównym ze stajniami i zatrudniało 101 osób: 27 ogrodników i rzemieślników, 48 robotników, 16 robotnic, 10 stróżów, a okresowo także bezrobotnych. W 1928 wyprodukowało 98 514 sztuk roślin przeznaczonych głównie do prac dekoracyjnych. Funkcjonowało jeszcze w l. 50. XX w.
Sprawozdanie administracyjne miasta Katowic za rok 1936/1937. Katowice 1937; O zieleńcach i zwierzyńcu w Katowicach. Katowice 1929; AUM, zesp. 1, sygn. 247; „Wiadomości Administracyjne miasta Katowice” 1929, nr 1–2.

OKNO ŻYCIA, miejsce, w którym matka może anonimowo pozostawić swoje nowo narodzone dziecko; w archidiecezji katowickiej jest sześć takich punktów, bogucickie uruchomione i poświęcone zostało 25 marca 2009 roku w ►klasztorze ss. Jadwiżanek przy ul. ►Leopolda 1–3, dzieci przekazywane są do pogotowia ratunkowego. Do 2015 oddano tam dziewięcioro dzieci (najwięcej w Polsce), o.ż. prowadzone jest przez Caritas Archidiecezji Katowickiej
https://plus.dziennikzachodni.pl/onz-chce-zakazac-okien-zycia-to-odbieranie-szansy-tym-najslabszym/

OLEŚ Józef (29 I 1925, Stara Wieś – 13 VI 2013, Pszczyna), ksiądz. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. B. Chrobrego w Pszczynie. Został zaciągnięty przymusowo w szeregi „Reichsarbeitsdienstu”. Od II 1945 pracował w Zarządzie Gminnym w Starej Wsi, a od IX 1945 w Powiatowym Zarządzie Drogowym; równolegle kontynuował naukę na kursach popołudniowych dla dorosłych przy pszczyńskim gimnazjum, w VII zdał egzamin dojrzałości. Studiował w Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie i na Wydziale Teologicznym UJ. Po święceniach prezbiteratu 22 VI 1952 w kościele św. Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach i pobycie w Kolegium Księży Neoprezbiterów w Katowicach-Załężu był duszpasterzem w parafiach św. Jadwigi Śląskiej w Chorzowie (1953–1957), katechetą w liceum ogólnokształcącym i szkole zawodowej w Mikołowie, a jednocześnie duszpasterzem części parafii św. Marii Magdaleny w Tychach na terenie organizowanej stacji duszpasterskiej w Wilkowyjach (do 1960) oraz wikariuszem substytutem, a potem administratorem parafii Wniebowzięcia NMP w Zebrzydowicach (do 1963), w l. 1963–1972 rektorem kościoła św. Jana Chrzciciela w Tychach. W 1972 przybył do Bogucic, gdzie był proboszczem ►parafii św. Szczepana Męczennika (praca duszpasterska, remont nadwyrężonego przez szkody górnicze kościoła, budowa domu katechetycznego) do 1993; w tym czasie był też: dziekanem i ojcem duchownym dekanatu Katowice-Wschód (2 kadencje), członkiem Archidiecezjalnej Rady Kapłańskiej (2 kadencje) i Archidiecezjalnej Komisji Ekumenicznej, delegatem biskupim w procesie beatyfikacyjnym Sługi Bożej Siostry Marii Dulcissimy Hoffmann; od 1993 kanonikiem honorowym Kapituły Metropolitalnej Katowickiej. Już jako emerytowany proboszcz pełnił obowiązki dziekana dekanatu Pszczyna (1996–2001). Zamieszkał w Pszczynie-Starej Wsi. Pochowany został w parafii Wszystkich Świętych w Pszczynie.
http://www.archidiecezja.katowice.pl/pl/kapani-archidiecezji/38-archidiecezja/kapani-zmarli/3106-sp-ks-jozef-oles

OLIMPIJSKA, fontanna na ►placu Grunwaldzkim, w kształcie koła o średnicy 5,5 m, wyposażona w 5 dysz, strumień wody dochodzi do wysokości 1,5 m.
https://www.katowice.eu/Strony/Fontanny.aspx.

OLIMPIJSKA ULICA, wytyczona w 1981 na terenie ►Koszutki, układ południkowy; przy ulicy usytuowane są: siedziba ►Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Kanalizacji; ►Międzynarodowe Centrum Kongresowe; Silesian Investment Center Spółka z oo, hotele, zakłady rzemieślnicze (szklarskie), pozostałości komina kotłowni ►kopalni Katowice.

OLIMPIJSKI, zob. ►Olympia Spodek.

OLSZOWY MŁYN (od XVII w. Stary Młyn), wodny; manufaktura nad ►Rawą (Roździanką), po południowej stronie; z osadą, która dała początek ►Zawodziu, w granicach od ►Długiego Brodu do ►Starej Grobli; pierwsza o nim wzmianka pochodzi z 1414 roku; właściciele (zob. ►Maciej) obdarzeni byli przywilejami do czasu wojny trzydziestoletniej; w 1630 włączony został do dominium mysłowickiego (zob. ►Komisja graniczna) z „nasadzonym” przez pana mysłowickiego młynarzem; od XVIII w. w posiadaniu rodziny Korpaków (zob. ►Krupa), w XIX w. podupadł; ruiny istniały jeszcze w 1914 roku.
L. Musioł: Bogucice. Gmina i parafia. Monografia historyczna. Katowice 1953.

OLSZÓWKA, pierwotnie prawdopodobnie przezwisko osób przybyłych w okresie przedindustrialnym z kresów wschodnich na obszar południowych Bogucic (►Olszowy Młyn), następnie zaakceptowane jako nazwisko – Olszówka.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OLSZÓWKA Jan (14 II 1885, Zawodzie – 3 III 1965, Kurytyba), ksiądz, święcenia kapłańskie przyjął w 1911; działacz polonijny w Brazylii, organizator stowarzyszeń kościelnych, terenem działalności duszpasterskiej były: Alto Paragua, Cruz Machado, Ivai Herzvalhino; autor opracowania kartograficznego – mapy rozlewisk Parany; znawca ziołolecznictwa. Pochowany w Abranches. Brat ►Piotra Olszówki i ►Tomasza Olszówki.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OLSZÓWKA Piotr (2 II 1896, Zawodzie – 29 VIII 1975, Erie, USA), ksiądz, święcenia kapłańskie przyjął w 1922 w Krakowie; misjonarz w USA, prowadził pracę duszpasterską w środowisku polonijnym na Brooklynie, w Erie i Derby. Pochowany w Erie. Brat ►Jana Olszówki i ►Tomasza Olszówki.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OLSZÓWKA Tomasz (19 XII 1886, Zawodzie – 30 VI 1967, Łapsze Niżne), duchowny ze Zgromadzenia Małych Misjonarzy w Krakowie, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, prefekt w konwikcie oo. pijarów; od 1926 pierwszy w odrodzonej Polsce prowincjał oo. pijarów; po 1932 prowadził działalność w różnych placówkach w diecezji willneńskiej, skąd w 1939 został wysiedlony; po 1945 przebywał na Spiszu. Brat ►Jana Olszówki i ►Piotra Olszówki.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OLYMPIA SPODEK, do 2012 „Olimpijski”, hotel w Hali Widowiskowo-Sportowej ►Spodek; przy al. ►Korfantego 31; 40 miejsc noclegowych; dziewięć pokojów dwuosobowych; restauracja na 80 osób, klub nocny, sala telewizyjna, basen, lodowisko, sale gimnastyczne, parking na 300 miejsc; w latach 2008–2012 – przerwa w działalności.
A. Borowik: Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945–1980). Warszawa 2019.

OŁTARZ GŁÓWNY w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana w Bogucicach, wykonany ok. 1893 w pracowni Carla Buhla we Wrocławiu z drewna dębowego, bogato zdobiony, w stylu neogotyckim, przypominający gotycką monstrancję lub relikwiarz. Pierwotnie centralne miejsce zajmowała płaskorzeźba przedstawiająca ukamieniowanie św. Szczepana., ponadto wizerunek Madonny i obraz Bożego Narodzenia, a także rząd 12 ceramicznych figur apostołów. W ołtarzu znajdują się figury naturalnej wielkości: Chrystusa Dobrego Pasterza, św. Michała Archanioła, św. Jana Chrzciciela, śś. Piotra i Pawła oraz 4 Wielkich Doktorów Kościoła: Augustyna, Ambrożego, Hieronima i Grzegorza. U nastawy ołtarza znajduje się scena Ostatniej Wieczerzy. W 1954 przebudowany wg projektu Pawła Szneli; umieszczono w nim wówczas ►obraz Matki Boskiej Boguckiej.
AKAD, Akta lokalne, sygn. 134; P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła p.w. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014.

 

OŁTARZ KALWARYJSKI (Ukrzyżowania), ołtarz boczny w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana w Bogucicach, umieszczony we wschodnim skrzydle transeptu, neogotycki; powstał 1898 w pracowniach kilku artystów; wykonany w drewnie dębowym. Umieszczono w nim figury większe: Ukrzyżowany Zbawiciel, Matka Boska i św. Jan (aut. August Wittig z Neurode), 6 (4 większe + 2 mniejsze) figur Aniołów (aut. Ferdinand Stufflesser z Sankt Ulrich w Tyrolu); płaskorzeźby: Wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy, Góra Oliwna, a w mensie figurę naturalnej wielkości Jezus w Grobie (aut. Johan Baumeister z Wrocławia).
AKAD, zesp. Akta lokalne, sygn. 124, 126, 134; P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła p.w. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014.

 

OŁTARZ MATKI BOSKIEJ SZKAPLERZNEJ, ołtarz boczny w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana w Bogucicach, przeniesiony w 1894 ze starego („drugiego”) ►kościoła św. Szczepana w Bogucicach, wykonany w drewnie sosnowym. Umieszczono w nim obrazy olejne: Narodzenie Pana Jezusa, Ukamieniowanie św. Szczepana, Matka Boska Szkaplerzna z Dzieciątkiem (obraz główny), a także 2 figury większe: św. Elżbiety i św. Jadwigi oraz 10 figur mniejszych Apostołów: Mateusza, Bartłomieja, Szymona, Filipa, Jakuba Starszego, Jakuba Młodszego, Tomasza, Andrzeja, Judy Tadeusza, Piotra.
AKAD, zesp. Akta lokalne, sygn. 126; P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła p.w. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014.

 

OŁTARZ św. BARBARY, ołtarz boczny w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana w Bogucicach, wykonany w l. 1893–1894 w pracowni Carla Buhla we Wrocławiu w drewnie dębowym; fundowany przez kopalnię „Ferdynand” (zob. ►kopalnia „Katowice”). Umieszczono w nim figurę naturalnej wielkości Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, płaskorzeźbę naśladującą obraz św. Barbary, figury św. Gertrudy, św. Alojzego, płaskorzeźbę Ofiara Melchidezeka. Był ołtarzem ►Sodalicji (Kongregacji) Mariańskiej. Został odnowiony w 1955.
AKAD, zesp. Akta lokalne, sygn. 124–125, 134; G. Grzegorek: Parafie i kościoły Katowic. Katowice 2014.

 

OŁTARZ św. FLORIANA, ołtarz boczny w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana w Bogucicach, wykonany w 1894 w stylu neogotyckim w drewnie dębowym w pracowni Carla Buhla we Wrocławiu; ufundowany prawdopodobnie przez ►Zakłady Hohenlohe lub Hutę Baildon. Umieszczono w nim figury naturalnej wielkości: św. Józefa z Dzieciątkiem, św. Anny, św. Stanisława Biskupa, Ofiara Izaaka i obraz olejny św. Floriana.
AKAD, zesp. Akta lokalne, sygn. 134; P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła p.w. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014; G. Grzegorek: Parafie i kościoły Katowic. Katowice 2014.

 

OMNIBUSOWA LINIA, uruchomiona w 1866 pomiędzy Katowicami i Mysłowicami, przebiegała przez ►Zawodzie; kursy odbywały się 2 razy dziennie.
L. Musioł: Bogucice Gmina i parafia. Monografia historyczna. Katowice 1953.

OPAM zob. ►Przedsiębiorstwo Projektowania Dostaw i Realizacji Obiektów Ochrony Powietrza

OPERSKALSKI Florian (XVIII w.), proboszcz ►parafii św. Szczepana i Doroty w l. 1771–1784; budowniczy drugiego drewnianego ►kościoła p.w. św. Szczepana w Bogucicach; za jego urzędowania w parafii pojawili się wikariusze.
P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła p.w. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014.

ORDONA Juliana ULICA, położona na ►Koszutce, dł. ok. 250 m, główny układ południkowy (z biegnącymi w różne strony odcinkami i łukami). Dom wielorodzinny (ul. Ordona 1) w stylu funkcjonalizmu z l. 30. XX w. zapoczątkował zabudowę ulicy; w l. 80. XX w. powstały: zakłady usługowo-rzemieślnicze: introligatorski, szklarski, poligraficzny, fryzjerski, naprawy sprzętu RTV, zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego, przychodnia lekarska, budynek Poczty Polskiej (zob. ►Poczta w Bogucicach), ►Szkoła Podstawowa nr 62 im. Józefa Kocurka; ►Niepubliczna Szkoła Baletowa Arabesque; jedna z filii Śląskiego Klubu Karate ►Goliat Oyama Karate; ►Miejskie Przedszkole nr 20.
APK, zesp. Urząd Miejski Katowice, sygn. 167; https://fotopolska.eu/Katowice/ u11190,ul_Ordona_Juliana.html.

ORENDORZ (Orędorz) Karol (27 X 1894, Zawodzie – 27 X 1957, Katowice), działacz społeczny. Był absolwentem szkoły handlowej; w l. 1911–1914 pracował jako pomocnik biurowy, w l. 1920–1928 w dyrekcjach ceł w Poznaniu i Mysłowicach, do 1939 w Generalnej Dyrekcji Huty „Pokój” w Katowicach. Był członkiem zarządu gniazda ►Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Bogucicach. W 1939 brał udział w walkach w obronie Katowic; do 1947 przebywał w Armii Polskiej na Zachodzie. Był sekretarzem ►Związku Powstańców Śląskich, prezesem ►Związku Peowiaków w Zawodziu, skarbnikiem ►Ligi Morskiej i Kolonialnej, członkiem zarządu koła ►Związku Podoficerów Rezerwy w Zawodziu i ►Związku Inwalidów Wojennych, sekretarzem koła ►Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Zawodziu.
APK, zesp. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Katowicach, sygn. 575; „Sokół na Śląsku” 1936, nr 4; Pismo USC Katowice z 17 V2016 w MHK.

ORĘDORZ Karol zob. ►Orendorz Karol

ORGANIZACJA MŁODZIEŻY TOWARZYSTWA UNIWERSYTETÓW ROBOTNICZYCH W HUCIE „FERRUM”; utworzyła sekcję sportową (drużyna siatkówki; w czynie społecznym członkowie o. uporządkowali boisko) organizowała imprezy o charakterze politycznym;; włączała się w działalność kulturalną (w ramach świetlicy) ►Huty „Ferrum”; brała udział w ogólnopolskich zlotach OMTUR: w Opolu (1946), Ojcowie (1947), w dożynkach; 22 lipca 1948 roku połączyła się z zakładowym Związkiem Walki Młodych, w efekcie czego powstał Związek Młodzieży Polskiej.
Z. Studencki: Z działalności OMTUR w Katowicach w latach 1945-1946. „Rocznik Katowicki” 1980; Huta „Ferrum”. Dzieje zakładu i załogi 1874–1976. A. Molenda (red.). Katowice 1977.

ORGANIZACJA MŁODZIEŻY TOWARZYSTWA UNIWERSYTETÓW ROBOTNICZYCH W ZAWODZIU; posiadała komórki w: ►Fabryce Porcelany Giesche, fabryce ►Montana, ►Hucie „Ferrum”; do prężnych należało koło dzielnicowe; członkowie o. brali udział w odbudowie Domu Turowca (zob. ►Turowiec); prowadziła działalność kulturalną i sportową.
Z. Studencki: Z działalności OMTUR w Katowicach w latach 1945–1946. „Rocznik Katowicki” 1980.

ORGANIZACJE I STOWARZYSZENIA (1843—1938)

Lp.Rok powstaniaNazwa organizacjiCharakter organizacji
1. 1843 Bractwo Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny parafialna, dewocyjna, szerząca kult maryjny
2. 1844 Bractwo Wstrzemięźliwości parafialna, abstynencka
3. 11 XI 1849 Żywy Różaniec parafialna, dewocyjna szerząca kult maryjny
4. 1855 Bractwo Najświętszego Serca Pana Jezusa parafialna, dewocyjna szerząca kult Najświętszego Serca Pana Jezusa
5. 1857 III Zakon Karmelitański parafialna, dewocyjna szerząca kult maryjny
6. 1867 III Zakon Franciszkański parafialna, dewocyjna
7. przed 1880 Bractwo Pocieszenia NMP parafialna, dewocyjna
8. 1880 Ochotnicza Straż Pożarna w Bogucicach świecka, użyteczności publicznej
9. 1887 Związek św. Leona parafialna, młodzieżowa
10. 1890 Männer Gesang Verein niemiecka, śpiewacza
11. 1890 Towarzystwo Trzeźwości parafialna, abstynencka
12. 1891 Stowarzyszenie Kobiet Pracujących polska, kobieca
13. 1891 Katolickie Stowarzyszenie Robotników polska, parafialna
14. 1893 Ochotnicza Straż Pożarna w Zawodziu niemiecka, świecka, użyteczności publicznej
15. 1893 Związek Katolickich Robotników p.w. św. Józefa w Bogucicach parafialna
16. 1894 Stowarzyszenie św. Rodziny parafialna
17. 1894 Stowarzyszenie Alojzjanów młodzieżowa
18. 1894 Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia” śpiewacza, polska
19. 1894 Krigersverein paramilitarna
20. 1894 Gesselenverein „Silesia” Społeczna, zawodowa
21. 1894 Arbeier Gesang Verein „Ferdinandgrubbe” śpiewacza
22. 1896 Männer Turn Verein „Deutsche Eiche” kultury fizycznej
23. 1896 Katolickie Stowarzyszenie Czeladników młodzieżowa
24. [1898]* Ewangelicki Związek Śpiewaczy w Zawodziu parafialna
25. 1898 Kongregacja Mariacka Panien Polska parafialna
26. 1900 Towarzystwo Dobroczynności Bogucice polska, charytatywna, kulturalna
27. 1900 Kongregacja Mariacka Młodzieńców młodzieżowa
28. 1902 Dzieło Dziecięctwa Pana Jezusa parafialna
29. 1902 Jungfrau Marianische Kongregation parafialna
30. [1902]* Towarzystwo św. Szczepana parafialna
31. 1903 Związek Katolicko-Społeczny parafialna
32. 1903 Związek Abstynencki parafialna
33. 1903 Bractwo Matek Chrześcijańskich parafialna
34. 1903 Związek Nadziei pod opieką Anioła Stróża parafialna
35. 1904 Konferencja Pań św. Wincentego à Paulo parafialna
36. 1905 Spiel und Eislaufverein Zawodzie kultury fizycznej
37. 1905 Vaterländische Frauenverein Ortsgruppe Bogütschüschitz Zawodzie kobieca
38. 1906 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży młodzieżowa
39. 1907 Stowarzyszenie św. Karola Boromeusza parafialna
40. 1907 Katolickie Stowarzyszenie Robotników (oddział polski) parafialna
41. 1907 Stowarzyszenie Kobiet Pracujących kobiece
42. 1909 Towarzystwo Śpiewacze „Lira” kulturalno-oświatowa, śpiewacza
43. 1909 Stowarzyszenie św. Cecylii kulturalno-oświatowa, śpiewacza
44. 1911 Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” kultury fizycznej
45. 1912 Schwerathletik Verein „Deutsche Eiche” Bogucice kultury fizycznej
46. 1912 Stowarzyszenie Kobiet Pracujących p.w. św. Agnieszki parafialna
47. 1914 Towarzystwo Hodowców Drobiu w Bogucicach gospodarcza
48. 1918 Straż Obywatelska paramilitarna
49. 1918 Związek Wojacki paramilitarna
50. 1919 Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska Bogucice paramilitarna
51. 1919 Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska Zawodzie paramilitarna
52. 1919 Drużyna Skautów im. Stefana Janasa młodzieżowa
53. 1919 Towarzystwo Oświatowe im. św. Jacka kulturalno-oświatowa
54. 1919 Chór Męski im. Juliusza Ligonia śpiewacza
55. 1920 Towarzystwo Polek w Zawodziu kobieca
56. 1920 Klub Sportowy „Siła” w Zawodziu kultury fizycznej
57. 1920 Klub Sportowy „Gwiazda” Bogucice kultury fizycznej
58. 1920 Towarzystwo Muzyczne Zawodzie śpiewacza
59. 1920 Chór „Mickiewicz” w Zawodziu śpiewacza
60. 1920 Towarzystwo Pogrzebowe Zawodzie zapomogowa
61. 1920 Towarzystwo Wycieczkowe „Jaskółka” Zawodzie wycieczkowa, turystyczna
62. 1923 Kółko Śpiewacze „Słowik” przy Polskiej Partii Socjalistycznej w Bogucicach śpiewacza
63. 1923 Strzała Towarzystwo Cyklistów w Zawodziu kultury fizycznej
64. 1923 Towarzystwo Polek w Zawodziu kobieca
65. [1924]* Strzelec Zawodzie paramilitarna
66.   Strzelec Koszutka paramilitarna
67. 1924 Zjednoczone Towarzystwa Polskie społeczno-polityczna
68. 1924 Towarzystwo Budowy Kościoła w Zawodziu społeczna
69. 1924 Klub Szachowy „Caissa” kultury fizycznej
70. 1924 Klub Szachowy „Hetman” kultury fizycznej
71. 1924 Związek Powstańców Śląskich Bogucice paramilitarna
72. 1924 „Słowian” Katowice-Zawodzie kultury fizycznej
73. 1924 Związek Halerczyków Bogucice paramilitarna
74. 1924 Związek Powstańców Śląskich Zawodzie paramilitarna
75. 1924 Towarzystwo Ciężkoatletyczne „Promień” kultury fizycznej
76. 1924 Związek Obrony Kresów Zachodnich Bogucice społeczno-polityczna, polska
77. 1924 Zjednoczenie Towarzystw Polskich w Bogucicach społeczno-polityczna, polska
78. 1925 Towarzystwo Abstynentów Bogucice parafialna
79. [1926]* Siła Zawodzie kultury fizycznej
80. [1926]* Organizacja Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych w Zawodziu młodzieżowa
81. 1926 Strzelec Koszutka paramilitarna
82. 1926 Harcerski Klub Sportowy Bogucice kultury fizycznej
83. 1926 Związek Strzelecki Bogucice paramilitarna
84. 1926 VIII Drużyna Harcerzy im. Henryka Sienkiewicza młodzieżowa
85. 1926 Chór Żeński Fabryki Porcelany „Giesche: w Zawodziu kulturalno-oświatowa, śpiewacza
86. 1926 Narodowy Związek Powstańców i Byłych Wojskowych w Bogucicach paramilitarna
87. 1926 Związek Strzelecki w Bogucicach paramilitarna
88. [1927]* Koło dramatyczne Bogucice kulturalno-oświatowa
89. 1927 Klub Sportowy „Powstaniec” w Zawodziu kultury fizycznej
90. 1927 Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy w Zawodziu paramilitarna
91. 1927 Towarzystwo Młodych Polek w Zawodziu młodzieżowa
92. 1928 Towarzystwo Polek w Bogucicach (sanacyjne) kobieca
93. 1928 Towarzystwo Polek w Zawodziu (sanacyjne) kobieca
94. 1928 Stowarzyszenie (Katolickie) Młodzieży Polskiej w Bogucicach parafialna
95. 1928 Towarzystwo Kawalerów i Źle Ożenionych towarzyskie
96. 1928 Towarzystwo Młodych Polek w Bogucicach kobieca
97. 1928 Towarzystwo Czytelni Ludowych w Bogucicach kulturalno-oświatowa
98. 1928 Towarzystwo Czytelni Ludowych w Zawodziu kulturalno-oświatowa
99. 1928 Koło Abstynencie przy SP nr 12 w Bogucicach abstynencka, szkolna
100. 1929 Bokserski Klub Sportowy 29 Bogucice kultury fizycznej
101. 1930 Stowarzyszenie św. Wincentego à Paulo w Bogucicach (chadeckie) parafialna
102. 1930 Oddział parafialny Caritas w Bogucicach parafialna
103. 1930 Oddział Parafialny Caritas w Zawodziu parafialna
104. 1930 Bractwo Różańca św. w Zawodziu parafialna
105. 1930 Dzieło Dziecięctwa Pana Jezusa w Zawodziu parafialna
106. 1930 Marianische Jungfrau Kongregation parafialna
107. 1930 Kinderheit Jesu Verein parafialna
108. 1930 Kongregacja Mariańska Panien w Zawodziu parafialna
109. 1930 Tabernakelbund w Zawodziu parafialna
110. [1931]* Ogólny Związek Podoficerów Rezerwy Bogucice paramilitarna
111. 1931 Stowarzyszenie św. Wincentego à Paulo w Zawodziu parafialna
112. 1931 Aspirantki Polskie parafialna
113. 1931 Aspirantinen parafialna
114. 1931 Stowarzyszenie św. Wincentego à Paulo w Bogucicach (sanacyjne) parafialna
115. 1931 Klub Hokejowy „Silesia” w Zawodziu parafialna
116. [1932]* Klub Sportowy „Mars” Bogucice kultury fizycznej
117. [1932]* Stowarzyszenie Miłośników Muzyki – Oddział „Jaskółka” w Bogucicach kulturalno-oświatowa
118. 1932 Polski Czerwony Krzyż w Bogucicach społeczna
119. 1932 Ochotnicza Kolumna Sanitarna w Bogucicach paramilitarna
120. 1932 Ochotnicza Kolumna Sanitarna w Zawodziu paramilitarna
121. 1932 Narodowa Organizacja Kobiet w Zawodziu kobieca
122. 1932 Związek Rezerwistów i Byłych Wojskowych w Bogucicach paramilitarne
123. 1932 Liga Morska i Kolonialna Zawodzie paramilitarna
124. 1932 Stowarzyszenie (Katolickie) Młodzieży Polskiej w Zawodziu młodzieżowa
125. 1932 Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej przy Hucie „Ferrum” paramilitarna
126. 1932 Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej przy Hucie „Kunegunda” paramilitarna
127. 1932 Bractwo Pocieszenia NMP w Zawodziu parafialna
128. [1932]* Towarzystwo Wycieczkowe „Silesia” Bogucice turystyczna
129. [1933]* Towarzystwo Mandolinistów „Chopin” kulturalno-oświatowa
130. 1933 Związek Peowiaków w Bogucicach paramilitarna
131. 1933 Oddział Młodzieży Powstańczej w Bogucicach młodzieżowa
132. 1933 Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej przy SP nr 12 paramilitarna
133. 1933 III Orden w Zawodziu parafialna
134. 1933 III Zakon w Zawodziu parafialna
135. [1933]* Towarzystwo Hodowców Drobnego Inwentarza w Bogucicach gospodarcza
136. [1928]* Stowarzyszenie Miłośników Muzyki – Oddział „Jaskółka” w Zawodziu kulturalno-oświatowa
137. 1934 Oddział Młodzieży Powstańczej w Zawodziu młodzieżowa
138. 1934 Orkiestra kopalni „Ferdynand” w Bogucicach kulturalno-oświatowa
139. 1934 Liga Morska i Kolonialna Obwód Zawodzie paramilitarna
140. [1933]* Robotnicza Kasa Pogrzebowa Huty „Ferrum” zapomogowa
141. 1934 Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej przy Fabryce Porcelany „Giesche” paramilitarna
142. 1934 Arcybractwo Serca Pana Jezusa Zawodziu parafialna
143. 1934 Stowarzyszenie Mężów Katolickich w Bogucicach parafialna
144. 1934 Chór Męski Huty „Ferrum” śpiewacza
145. 1934 XVIII Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego przy Zakładzie Wychowawczym im ks. Leopolda Markiefki w Bogucicach młodzieżowa
146. 1935 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej w Bogucicach parafialna, młodzieżowa
147. 1935 Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej w Zawodziu parafialna, młodzieżowa
148. 1935 Sekcja Szybowcowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej przy kopalni „Ferdynand” kultury fizycznej
149. 1935 Towarzystwo Hodowców Gołębi Pocztowych „Piast 059” w Bogucicach hobbystyczna, paramilitarna
150. [1933]* Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej w Bogucicach paramilitarna
151. 1935 XV Drużyna Harcerzy im. Lisa-Kuli w Zawodziu młodzieżowa
152. 1935 Towarzystwo Mandolinistów „Halka” w Zawodziu kulturalno-oświatowa
153. 1936 Katolickie Stowarzyszenie Kobiet w Bogucicach parafialna
154. 1936 Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej przy Fabryce Obuwia „Goldmann i S-ka” paramilitarna
155. 1936 Związek Mszalny w Bogucicach parafialna
156. [1938]* Pracownicze Towarzystwo Kulturalno-Oświatowe im. Stefana Żeromskiego w Zawodziu kulturalno-oświatowe
157. [1938]* Związek Ochrony Lokatorów Katowice II społeczna

* Brak dokładnej daty.

APK, zesp. Dyrekcja Policji Katowic, sygn. 42; A. Steuer: Stowarzyszenia społeczne w Bogucicach próba systematyki i ich rozwój w latach 1843–1939. [W:] Parafia bogucicka – tradycja i współczesność. Księga jubileuszowa. Red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło. Katowice 2000; P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła pw. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014.

 

ORGANY w ►Bazylice Mniejszej p.w. św. Szczepana Męczennika w Katowicach-Bogucicach; do murowanej świątyni zakupiono organy o 37 głosach ze świdnickiej firmy Schlag und Söhne. Instrument okazał się za mały do tak okazałego kościoła. W 1915 firma Josepha Goebla z Królewca rozbudowała go do 45 głosów.

ORKIESTRA DĘTA KOPALNI KATOWICE, zał. w 1934 z inicjatywy Jana Bogusza; po raz pierwszy wystąpiła na dożynkach w Parku im. T. Kościuszki (IX 1934); koncertowała też za granicą w Bytomiu. Stała się reprezentacyjną orkiestrą Wspólnoty Interesów (ok. 1938). Jej ostatni występ odbył się na Błoniach Krakowskich (VIII 1939). Reaktywowana 1945 (reprezentacyjna orkiestra Związku Zawodowego Górników). Od 1976 funkcjonowała jako orkiestra młodzieżowa ►ZSZ przy kopalni Katowice. W 1988 liczyła 65 członków. Dyrygenci: Jan Bogusz, Teodor Pyrtek, Adam Szopa, Florian Grzesik, Emil Czyż, Stefan Łebek.
H. Maroszek: Kopalnia Węgla Kamiennego „Katowice” 1823–1988. Katowice 1988; E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OSICZE jedno z miecisk w ►Lasach Bogucickich; pierwszy raz wzmiankowane w 1360 roku.
L. Musioł: Bogucice. Gmina i parafia. Monografia historyczna. Katowice 1953.

OSIEDLA, zob. ►Agnes-Amanda (Agnieszka-Amanda), ►Bogucice, ►Boże Narodzenie, ►Cyprysowe, ►Dawida, ►Drajok (fińskie domki), ►Dwór Marii, ►Fanny-Franzhütte, ►Ferdynanda, ►Graniczna, ►Kolonia Urzędnicza, ►Kolonia Huty Ferrum, ►Kolonia Karoliny, ►Koszutka, ►Koszutka I, ►Koszutka II, ►Jerzego Kukuczki, ►Mrówcza Górka, ►Na Alpach, ►Niebieskie Bloki, ►Norma Ordona, ►Ignacego Paderewskiego, ►Rekreacyjna Dolina – Mały Staw, ►Walentego Roździeńskiego, ►ks. Franciszka Ścigały, ►Świętojanka (Johanka), ►T.O.R., ►Tyfus, ►Wincentego Wajdy, ►Zuzanna.

OSIEDLE DLA BEZROBOTNYCH W ZAWODZIU (zw. Pierwszej Potrzeby), budowane w l. 1935–1937 przez magistrat katowicki przy ►ul. Cynkowej; tworzą je 4 jednorodne bloki dwukondygnacjowe oznaczone cyframi rzymskimi (72 mieszkania) oraz przedszkole. Budowniczowie: Michał Rawicki z Ligoty, Paweł Szprot z Katowic (ul. Damrota).
AUM, zesp. 2, sygn. 59; „Wiadomości Administracyjne Miasta Katowic” 1939, nr 5.

OSIEDLE IM. JULIUSZA MARCHLEWSKIEGO, planowane w 1946 roku, budowane etapami od lat 1947–1948 (►Koszutka I, ►Koszutka II; 5 kolonii mieszkaniowych, bloki B–C–D).
A. Borowik: Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945–1980). Warszawa 2019.

OSIEDLE ROBOTNICZE IM. JULIANA MARCHLEWSKIEGO (od 1990 Osiedle Koszutka), osiedle mieszkaniowe położone na terenie jednostki pomocniczej ►Koszutka, powstałe w latach 50. XX wieku w stylu ►socrealizmu. Decyzja o jego lokalizacji zapadła na przełomie lat 1946 i 1947, budowę rozpoczęto na zlecenie Biura Budowlanego Przemysłu Węglowego. Od 1949 roku naczelnym inwestorem był Centralny Zarząd Zakładu Osiedli Robotniczych w Warszawie, a inwestorem bezpośrednim Dyrekcja Budowy Osiedli Robotniczych w Katowicach, powołano też specjalne kierownictwo budowy. W 1950 osiedlu nadano nazwę Osiedle Robotnicze im. Juliana Marchlewskiego, w 1990 wrócono do pierwotnej, historycznej nazwy Koszutka. Osiedle obejmowało około 65,5 ha, docelowo miało w nim zamieszkać 20 tys. osób. W latach 1946–1947 wybudowano część określaną jako Koszutka I, położoną na północ od ulicy ►Misjonarzy Oblatów MN (dawniej J. Marchlewskiego). Na przełomie 1949/1950 rozpoczęto zabudowę zasadniczej części osiedla określanej jako Koszutka II, zlokalizowanej na południe od tej ulicy. W skład Koszutki II wchodziło pięć kolonii: Kolonia nr 1 (lata 1950–1951), kolonie nr 2–3 (lata 1952–1953) i Kkonie nr 4 i 5 (lata 1954–1955).W latach 1955–1956 powstał „Szczegółowy plan zagospodarowania przestrzennego rozbudowy osiedla im. J. Marchlewskiego w Stalinogrodzie” opracowany przez architektów: Mariana Skałkowskiego, Stanisława Kwaśniewicza, Mieczysława Króla i Zygmunta Majerskiego. Zrywano w nim z obrzeżną zabudową w stylu socrealizmu na rzecz luźnych układów modernistycznych budynków. .Jednak projekt urbanistyczno-architektoniczny dawnego osiedla opracował zespół Miastoprojektu ZOR Warszawa z Aleksandrem M. Korwin-Szymanowskim jako głównym projektantem i osiedle utrzymane jest w stylu socrealizmu. Składa się z prostych, symetrycznych budynków na planie prostokąta, pojedynczych lub połączonych w długie ciągi, ustawionych w zabudowie obrzeżnej, czyli fasadami wzdłuż ulic. Na wewnętrznych dziedzińcach ulokowano przedszkola, żłobki i place zabaw. Pomiędzy budynkami zaprojektowano arkadowe przejścia oraz prostokątne monumentalne bramy. W wystroju zewnętrznym budynków stosowano często zasadę trójpodziału elewacji, której dolną część stanowił wyróżniający się fakturą tynku potężny cokół, mieszczący wysoki parter ze sklepami i lokalami usługowymi. Na elewacjach zastosowano szeroką gamę detali architektonicznych – płyciny, kolumny, lizeny, boniowane cokoły i pilastry, profilowane gzymsy, attyki i tralkowe balustrady. Najstarsze bloki osiedla były niskie ze względu na nieścisłe dane dotyczące gruntów i ryzyko wystąpienia szkód górniczych. Są to tzw. zorowskie domy, dwukondygnacyjne, ze stromymi dachami, nieposiadające centralnego ogrzewania. W koloniach nr 1–3 przeważały budynki czterokondygnacyjne. Dopiero wzniesienie siedmiokondygnacyjnego gmachu Biura Projektów i Studiów Przemysłu Węglowego przy Placu ►Grunwaldzkim obaliło mit o złej jakości gruntów i umożliwiło budowanie obiektów wysokich. Kolonia nr 5 składała się z bloków siedmiokondygnacyjnych oraz ośmiokondygnacyjnego na rzucie podkowy (zaprojektowanego przez Włodzimierza Łubkowskiego). Budynki wznoszono z cegieł, metodą tradycyjną. W domach kolonii nr 5 zastosowano prefabrykowane stropy. Posiadały piwnice, pralnie i suszarnie na poddaszach. Przeważały mieszkania typu M-2 i M-3. Często wyposażano je we wbudowane szafy oraz podokienne spiżarki. Podłogi w pokojach i przedpokojach wyłożono parkietami dębowymi lub bukowymi. W łazienkach zastosowano lastriko, w kuchniach płytki ksylolitowe, zastąpione następnie ze względów oszczędnościowych gumolitem. W latach 1956–1962, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego Koszutki, dopełniono zabudowy osiedla przez wystawienie pięciu modernistycznych punktowców przy ul. Władysława ►Broniewskiego i ►Sokolskiej, galeriowca przy ►Placu Grunwaldzkim i trzech budynków mieszkalnych z pawilonami handlowo-usługowymi przy ►Alei W. Korfantego (projektu M. Króla). W latach 1958–1963 wzniesiono kompleks tzw. niebieskich bloków (proj. S. Kwaśniewicz) – zespół sześciu bloków mieszkalnych poprzedzonych pasażem usługowo-handlowym (proj. Jurand Jarecki), usytuowanych przy ul. Michała ►Grażyńskiego i Sokolskiej.. Osiedle graniczy z ►Parkiem Alojzego Budnioka.

OSIEMNASTA DRUŻYNA HARCERSKA IM. ZAWISZY CZARNEGO, utworzona w 1934 roku przy ►Szkole Powszechnej Fundacji im. Leopolda Markiefki z inicjatywy wizytatora szkolnego; 39 członków (1937); podzielona na zastępy („Orły”, „Sokoły” „Jelenie”, „Lwy”, „Matołki”, „Lenie”); prezes Marcin ►Mazurski, instruktor Ignacy Olkis, kapelan Józef Smandzich; aktywni członkowie: Zdzisław ►Grajkowski, Marcin Sporyszkiewicz, Leon Bijak, Lech Borys, Kazimierz Turek.
A. Steuer: Harcerskie drużyny męskie w Bogucicach i Zawodziu. W: Parafia bogucicka. Tradycja i współczesność. Księga jubileuszowa. Red. n. Wojciech Świątkiewicz, Janusz Wycisło, Katowice 2000.

OSSMAN CASSIANUS (22 II 1853, Pyskowice – 23 III 1930, Wrocław), przeor ►klasztoru bonifratrów w Bogucicach w l. 1896 – 1899.
B. Czaplicki: Ksiądz Ludwik Skowronek (1859–1934) i jego dzieła. Katowice 2016.

OSTRAWA, restauracja przy ul. ►Sokolskiej 62; dwie sale, specjalność: potrawy czeskie, zupy, przystawki, mięso, ryby, surówki, desery, napoje alkoholowe, polewka cebulowa.
Katowice. Informator. Oprac. S. Adamczyk i in. Katowice 1993.

OŚRODEK FORMACYJNO-REKOLEKCYJNY przy ►parafii św. Szczepana w Bogucicach, z siedzibą w budynku używanym dawniej przez ►Szkołę Katolicką Dziecka Poczętego w Bogucicach, zlokalizowanym w narożniku ►placu przykościelnego. Mieści archidiecezjalne centra ►Ruchu Dzieci Maryi, ►Duszpasterstwa Rodzin, ►Odnowy w Duchu Świętym, ►Służby Liturgicznej, a także Klub Ministrancki. Jedną z sal ośrodka przeznaczono na muzeum parafialne.
J. Morcinek: Program nowej ewangelizacji Ruchu Dzieci Maryi w świetle encykliki Jana Pawia II Redemptoris Missio. Katowice 2001; P. Piwowarczyk: Historia parafii i kościoła p.w. św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach. Katowice 2014.

OŚRODEK SPORTOWY SŁOWIAN, zlokalizowany w dzielnicy Zawodzie przy ►ul. 1 Maja 99. Obiekt całoroczny, powstały na bazie obiektów sportowych klubu ►Słowian Katowice, przeznaczony jest do celów rekreacyjno-sportowych. W skład ośrodka wchodzą: boisko do piłki nożnej o sztucznej nawierzchni trawiastej, 2 korty tenisowe o sztucznej nawierzchni trawiastej, boisko do koszykówki o nawierzchni poliuretanowej (tartan), boisko wielofunkcyjne o nawierzchni poliuretanowej (tartan) do piłki ręcznej lub siatkowej, tor deskorolkowy o nawierzchni asfaltowej (skatepark), budynek zaplecza socjalno-administracyjnego z podjazdem dla niepełnosprawnych, siłownia, salka do tenisa stołowego (1 stół). Podlega Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji w Katowicach.
www.mosir.katowice.pl/obiekty/52-osrodeksportowy-slowian.

OTRĘBA Antoni (10 I 1913, Rudziczka – 16 VI 1987, Katowice-Piotrowice), ksiądz, absolwent Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie i Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Diakonat przyjął 4 marca 1939 (dzięki dyspensie od wieku), a święcenia kapłańskie w czerwcu 1939 roku; pracował w Orzegowie (10 VII – 9 X 1939) oraz w zastępstwie w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach (od 3 listopada 1939), 23 sierpnia 1941 został przeniesiony do parafii św. Jadwigi w Szopienicach, a następnie powołany do wojska. Po wojnie pełnił posługę w ►parafii Opatrzności Bożej Katowicach-Zawodziu (10 XII 1945 – 31 VIII 1949) oraz Wniebowzięcia NMP w Chorzowie-Batorym. Tytuł magistra teologii otrzymał po obronie pracy pt. Patronat na Śląsku w latach 17401918 na podstawie prawodawstwa kościelnego i państwowego. W 1951 roku poprosił biskupa o możliwość podjęcia studiów z prawa kanonicznego w Lublinie na KUL. W latach 1952–1977 był kuratorem, a następnie proboszczem ►parafii Wniebowzięcia NMP w Katowicach. Od 1955 roku był obrońcą węzła małżeńskiego, a od 1959 sędzią posynodalnym. W latach 1965–1969 studiował w Warszawie na ATK i obronił pracę doktorską. W latach 1973–1977 pełnił posługę jako kapelan w szpitalu sióstr elżbietanek w Katowicach przy ul. Warszawskiej. Zamieszkał w Piotrowicach, a pochowany został na cmentarzu przy ulicy Francuskiej w Katowicach.
https://silesia.edu.pl/index.php/Otr%C4%99ba_Antoni

OWIEC HODOWLA, zapoczątkowana w ostatniej fazie istnienia ►Folwarku bogucickiego, w pomieszczeniach po wcześniejszej ►Hodowli bydła rogatego, zlikwidowanej wskutek ubytku pastwisk; po 1945 roku popierana przez władze miejskie Katowic ze względu na małe wymagania zwierząt długowełnistych oraz fryzyjskich – urządzenie pastwisk było możliwe na rekultywowanych ►Hałdach.
P. Piwowarczyk: Rolnictwo i rolnicy w Bogucicach ze szczególnym uwzględnieniem rodziny Nyców, Chorzów 2017.

OZDOBNY, staw o powierzchni 1,0 ha na terenie Muchowca (zob. ►Katowicki Park Leśny), wydzielony ze zbiornika wodnego ►Trzy Stawy; jedno z łowisk (szczupaki, liny, karpie, płocie, wzdręgi, leszcze, okonie i węgorze) podległych Okręgowi Katowickiemu Polskiego Związku Wędkarskiego.
E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.

OŻANA Robert (5 VI 1883, Rychwałd – 2 V 1930, Katowice), ksiądz, absolwent szkoły elementarnej niemieckiego gimnazjum w Cieszynie (egzamin dojrzałości zdał w 1903); studiował w Książęco-Biskupim Seminarium Duchownym w Widnawie, gdzie też 23 lipca 1907 roku przyjął święcenia kapłańskie. Był wikariuszem w parafiach: Dobrego Pasterza w Istebnej, św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Skoczowie, św. Katarzyny w Czechowicach, Matki Boskiej Śnieżnej w Zarzeczu, św. Jana Chrzciciela w Rudzicy i Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Dziedzicach. Podczas ►pierwszej wojny światowej pełnił funkcję kapelana wojskowego, a zaraz po wojnie zaczął poważnie chorować. Zamieszkał wtedy u ojców bonifratrów w Cieszynie i był kapelanem w szpitalu sióstr elżbietanek. Następnie krótko przebywał w Tarnowskich Górach, a w 1929 roku zamieszkał u ►bonifratrów w Katowicach-Bogucicach, gdzie rok później zmarł. Pochowano go na ►cmentarzu bonifratrów w Bogucicach.
https://90.archidiecezja.katowice.pl/index.php/historia2/zmarli-kaplani/wg-lat-smierci/38-archidiecezja/kapani-zmarli/6654-sp-ks-robert-ozana-1930

 


LEKSYKON BOGUCKI

WSTĘP

Leksykon bogucicki ma charakter popularny, będzie zawierać minimum 2000 haseł ujmujących okres od czasów zamierzchłych do współczesności. Granice terytorialne powstającego dzieła wyznaczają granice historyczne Bogucic z ich obszarem dworskim, Zawodziem, Koszutką, Kuźnicą Bogucką, Burowcem i włączoną już po I wojnie światowej do Dzielnicy II kolonią Agnes-Amanda, różniące się od współczesnych. Uwzględniono także najdalszy zasięg parafii p.w. św. Szczepana Męczennika. Miejscowości, które jej podlegały (Katowice, Kuźnica Bogucka, Dąbrówka Mała, Załęże, Brynów), zostaną opisane w kontekście ich związków z kościołem. Ponadto opisane zostaną struktury administracji terenowej, w obrębie których funkcjonowały miejscowości Bogucice i Zawodzie (jednostki terytorialne takie, jak: księstwo cieszyńskie, księstwo raciborskie, majorat mysłowicki, powiat bytomski i powiat katowicki), a także struktury administracji kościelnej (dekanaty), do których miejscowości należały.

W hasłach poruszono tematy: biograficzne, topograficzne, topograficzno-historyczne, historyczne, gospodarcze, wyznaniowe, kulturalno-oświatowe, omówiono zabytki i pomniki, struktury lecznictwa i kultury fizycznej, parę haseł poświęcono kulturze ludowej.

Notki biograficzne dotyczą wyłącznie osób nieżyjących, pochodzących z Bogucic, Koszutki, Zawodzia, a także tam zamieszkałych bądź działających, rozsławiających je poza ich granicami, o ile o ich działalności zachowały się ślady w źródłach lub dostępnych opracowaniach. Było to jedyne kryterium, jakie zastosowano, stąd w leksykonie znalazły się osoby o różnych opcjach narodowych i różnych orientacjach politycznych (m.in. działacze lewicowi, przedstawiciele duchowieństwa, osoby konsekrowane, właściciele Bogucic – przedstawiciele rodów Salomonów, Mieroszewskich, Tiele-Wincklerów, działacze samorządowi, powstańcy śląscy, sportowcy, nauczyciele, przedstawiciele świata kultury, dyrektorzy zakładów pracy, osoby zasłużone dla nauki polskiej).

Ważną część leksykonu stanowią hasła topograficzne – zarówno z topografii urzędowej (dotyczą  większości ulic Bogucic, Koszutki i Zawodzia), nazw osiedli i kolonii, miejsc historycznych, jak i z onomastyki ludowej (np. Tyfus, Drajok, Mrówcza Górka). Pewna grupa haseł dotyczy wydarzeń historycznych, ich wpływu na dzieje Bogucic (np. działalności Armii Radzieckiej w styczniu 1945, II wojny światowej, struktur ruchu oporu podczas okupacji, I wojny światowej, powstań śląskich, plebiscytu górnośląskiego, wojny trzydziestoletniej, wojen saskich, wielkiego kryzysu gospodarczego).

Duża grupa haseł dotyczy jednostek gospodarczych. W tej grupie znajdują się wszystkie kopalnie z  szybami i polami górniczymi, huty, kuźnica i inne jednostki gospodarcze różnych branż. Pewna grupa haseł odnosi się do rzemiosła, usług i handlu – obejmuje opracowania dotyczące nazw branżowych (np. fryzjerstwo, kowalstwo, piekarstwo), rzemieślników wykonujących wybrane zawody (np. budowlańcy, piekarze, stolarze), a także niektórych hurtowni, sklepów i mających długoletnie tradycje restauracji. Nie pominięto również haseł związanych z rolnictwem (np.  hodowla bydła, drobiu, koni, trzody oraz uprawa roślin użytkowych, ziemniaków i żyta).

Starając się uwzględnić wszystkie aspekty dziejów Bogucic, Koszutki i Zawodzia opracowano też hasła związane z życiem parafialnym realizowanym w 3 istniejących kościołach (parafie, związki i stowarzyszenia kościelne, obiekty sakralne), edukacją przedszkolną, szkolną, pozaszkolną i akademicką, lecznictwem (szpitale, ważniejsze przychodnie, apteki), kulturą fizyczną i turystyką (struktury i kluby sportowe).

Przy opracowaniu leksykonu korzystano z archiwaliów Archiwum Państwowego w Katowicach i jego oddziałów w Pszczynie i Gliwicach, Archiwum Miejskiego w Katowicach, Archiwum Kurii Archidiecezjalnej w Katowicach oraz zgromadzonych w Muzeum Historii Katowic, a także informacji zamieszczanych w prasie historycznej i współczesnej, okolicznościowych wydawnictwach jubileuszowych oraz literaturze naukowej i popularnonaukowej.

Antoni Steuer

autor koncepcji opracowania i treści haseł


 


wspolczesne granice bogucic
Współczesne granice Bogucic