Dział Historii gromadzi obiekty dokumentujące dzieje Katowic i Górnego Śląska w okresie od XVIII do XX wieku.
Spośród tysięcy cennych dokumentów przechowywanych w magazynach Działu warto wymienić: osiemnastowieczne akta gruntowe Kuźnicy Boguckiej, umowę kupna-sprzedaży Kuźnicy wraz z Katowicami (1796 rok), reces uwłaszczeniowy katowickich zagrodników (1829 rok), dokument nadania Katowicom praw miejskich (1865 rok), zbiór listów Friedricha Grundmanna (koniec XIX wieku) oraz osiemnastowieczne mapy i plany. Szczególne znaczenie mają, prezentowane na wystawie stałej, pamiątki po największym polityku śląskim – Wojciechu Korfantym. Są to m.in. legitymacja poselska oraz francuski paszport na fałszywe nazwisko „Albert Martin”. Niemała część zbioru dotyczy historii Kościoła. Spośród wielu cennych eksponatów na wyróżnienie zasługują: dyplom doktorski błogosławionego ks. Emila Szramka, medal upamiętniający wizytę w Katowicach Ojca św. Jana Pawła II w 1983 roku oraz waza pamiątkowa podarowana pierwszemu proboszczowi parafii Mariackiej – ks. V. Schmidtowi z okazji 25-lecia kapłaństwa. Cenne są także sztandary, proporce i stroje, a także ozdobne dyplomy i inne pamiątki związane z działalnością organizacji społecznych. Na uwagę zasługuje również obszerny zbiór pamiątek powstańczych (dokumenty, dyplomy, odznaki).
Specyficzny charakter mają spuścizny, np. po działaczu plebiscytowym Karolu Koźliku, organizatorze Oddziałów Młodzieży Powstańczej Władysławie Sali, działaczu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” Władysławie Baranku oraz zbiory pamiątek po kompozytorze Ludomirze Różyckim (m.in. rękopis partytury opery Casanova), działaczach społeczny i kulturalnych, jak Karol Musioł i Włodzimierz Stahl. Na uwagę zasługują również sprowadzone z Republiki Południowej Afryki pamiątki (głównie dyplomy) po wicewojewodzie śląskim – dr. Tadeuszu Salonim.
W zbiorach Działu znajduje się także największa na Śląsku kolekcja sportowa. Niezwykle cenne i różnorodne akcesoria potrzebne do uprawiania wielu dyscyplin sportowych, np.: piłki nożnej, lekkiej atletyki, ciężkiej atletyki, oraz liczne nagrody sportowców, w tym Medal-wysciguolimpijczyków: medale, puchary, dyplomy, stanowią trzon tego zbioru. Do najcenniejszych eksponatów należą: strój galowy olimpijczyka (1936 rok), łyżwy holenderki (początek XIX wieku), kule Sandowa, rower z przełomu XIX i XX wieku, medal z rozegranych w Bytomiu zawodów strzeleckich (1895 rok), a także będący pięknym przykładem sztuki dwudziestolecia międzywojennego, zaprojektowany przez S. Szukalskiego, puchar – nagroda w zawodach balonowych Jamesa Gordona Bennetta (1936 rok).