Marszałek Konstanty Wolny

Wystawa stała

 

28 października Szkole Podstawowej nr 15 w Chorzowie zostało nadane imię - Konstantego Wolnego. W związku z tym wspaniałym wydarzeniem, w szkole została zainstalowana wystawa Muzeum Historii Katowic pt. "Konstanty Wolny marszałek Sejmu Śląskiego". Wszelkich informacji o możliwości zwiedzania wystawy udziela sekretariat SP nr 15 - tel. (32) 249-83-99. Zapraszamy!

„Konstanty Wolny – marszałek Sejmu Śląskiego”

Stała wystawa planszowa, zorganizowana przez Muzeum Historii Katowic, prezentuje życie Konstantego Wolnego – prawnika, trzykrotnego marszałka Sejmu Śląskiego, wybitnego działacza społecznego i narodowego, zasłużonego w okresie powstań śląskich i plebiscytu oraz współtwórcę statutu organicznego Województwa Śląskiego.

Adres:

Szkoła Podstawowa nr 15 im. Konstantego Wolnego w Chorzowie
Ul. 3 maja 78, 41-500 Chorzów

tel. (32) 249-83-99

Wystawa dostępna jest do zwiedzania wyłącznie po wcześniejszym uzgodnieniu ze szkołą.
Zwiedzanie jest BEZPŁATNE.

Wolny3

 

Wolny4

Konstanty Wolny – prawnik, trzykrotny marszałek Sejmu Śląskiego, wybitny działacz społeczny i narodowy, zasłużony w okresie powstań śląskich i plebiscytu oraz współtwórca statutu organicznego Województwa Śląskiego.

Konstanty Wolny urodził się 5 kwietnia 1877 r. w Bujakowie (dziś powiat mikołowski). Około 1884 r. rozpoczął naukę w szkole ludowej w Bujakowie, a od 1888 r., po przeniesieniu się jego rodziny do Zawodzia, kontynuował naukę w katowickim gimnazjum. Tam poznał Wojciecha Korfantego, z którym połączyła go głęboka przyjaźń na całe życie. Wstąpił do założonego przez Korfantego tajnego kółka patriotycznego, którego celem było m.in. poznawanie literatury i historii polskiej. W 1898 r. zdał maturę i rozpoczął studia medyczne we Wrocławiu, po niedługim czasie jednak przeniósł się na prawo. Na studiach wstąpił do Towarzystwa Akademików Górnoślązaków, a następnie do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Angażował się w rozwijanie i pielęgnowanie kultury polskiej wśród studentów. Organizował m.in. wycieczki do różnych miast polskich, np. do Krakowa, Warszawy i Lwowa. Studia ukończył w 1901 r. Po zakończeniu aplikantury, w 1907 r. zdał „Wielki Egzamin Państwowy” w Berlinie, a następnie osiedlił się w Gliwicach, gdzie został pierwszym polskim adwokatem. Swoje umiejętności wykorzystywał, broniąc m.in. członków Towarzystwa Katolickich Mężów i Młodzieńców z Zabrza i Rudy czy gliwickich gimnazjalistów przed władzami i sądami niemieckimi. W latach 1909–1915 sprawował funkcję radnego miejskiego. Zorganizował w Gliwicach gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a w latach 1907–1909 pełnił funkcję prezesa tego gniazda. Współtworzył również powstałe w 1911 r. Stronnictwo Polskie na Śląsku.

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 r., jak większość działaczy narodowych został aresztowany przez władze niemieckie. Po zwolnieniu kontynuował pracę jako adwokat. W 1917 r. powołano go do niemieckiego wojska. Odbywał służbę w stopniu szeregowca w Janowie Podlaskim, gdzie początkowo pracował w lazarecie dla koni, później zaś jako tłumacz w sztabie (znał języki: polski, francuski, niemiecki i łacinę). W listopadzie 1918 r. zdemobilizowano go, po czym zamieszkał w Bytomiu, gdzie włączył się w działalność Rady Ludowej, a następnie pełnił funkcję zastępcy podkomisarza i kierownika biura Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej dla Górnego Śląska, podlegającej Naczelnej Radzie Ludowej w Poznaniu. Po likwidacji przez Niemców Podkosmisariatu NRL, w maju 1919 r., przeniósł się do Sosnowca i z ramienia RP organizował opiekę dla uchodźców – głównie uczestników I powstania śląskiego, a w sierpniu tegoż roku wszedł w skład powstałego w Sosnowcu Komitetu Głównego Niesienia Pomocy Ślązakom. Miesiąc później wszedł w skład Komisariatu Rad Ludowych Śląskich w Sosnowcu. W tym okresie brał udział w przygotowywaniu przyszłych kadr Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i komitetów plebiscytowych.

Na początku 1920 r. rozpoczął działalność Polski Komisariat Plebiscytowy (PKPleb.) z siedzibą w Bytomiu (w hotelu „Lomnitz”). Funkcję polskiego komisarza plebiscytowego powierzono wówczas Wojciechowi Korfantemu, który na swego pierwszego zastępcę wybrał Konstantego Wolnego. Konstanty Wolny pełnił ponadto funkcję kierownika Wydziału Prawnego PKPleb., a także brał udział w redagowaniu tzw. Białej księgi, zawierającej m.in. informacje o działaniach antypolskich organizacji niemieckich.

W maju 1920 r. K. Wolny został przewodniczącym Komisji Samorządowej przy Wydziale Prawnym PKPleb. Jej zadaniem było opracowanie statutu organicznego przyszłego województwa śląskiego. Statut ten 15 lipca 1920 r. uchwalił Sejm Ustawodawczy RP.

Po wybuchu III powstania śląskiego, w 1921 r., K. Wolny wszedł w skład Komisariatu Likwidacyjnego, mającego m.in. zlikwidować PKPleb. po wypełnieniu jego misji. Następnie polityk brał udział w pracach powstałej 30 lipca 1921 r. w Katowicach Naczelnej Rady Ludowej, przygotowującej administrację dla przyszłego autonomicznego województwa. W czerwcu 1922 r. został członkiem Tymczasowej Śląskiej Rady Wojewódzkiej. W tym samym miesiącu przeniósł się do Katowic, gdzie otworzył kancelarię adwokacją z Janem Mildnerem i Bolesławem Mroczkowskim. W 1922 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim „Polonia Restituta”.

Dnia 24 września 1922 r. odbyły się pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego. K. Wolny kandydował z okręgu drugiego w Katowicach, z ramienia Chrześcijańskiego Zjednoczenia Ludowego (ChZL), z którym był związany. Trzynastego października 1922 r. Konstanty Wolny został obrany pierwszym marszałkiem Sejmu Śląskiego. Funkcję tę pełnił do 1935 r., a więc przez trzy kadencje. W wyborach do IV Sejmu Śląskiego K. Wolny nie wziął udziału, ponieważ nie zgadzał się z polityką sanacyjnego rządu polskiego oraz ze zmianami poczynionymi w związku z wprowadzeniem 23 kwietnia 1935 r. nowej, antydemokratycznej konstytucji RP.

Konstanty Wolny był także mecenasem kultury. W 1924 r. z jego inicjatywy utworzono Bibliotekę Sejmu Śląskiego, z której później powstała Biblioteka Śląska. W latach 1934–1935 był członkiem Kuratorium utworzonego w 1934 r. Instytutu Śląskiego. Wspierał również artystów, kupując dzieła sztuki dla Sejmu Śląskiego oraz finansował organizację wystaw w westybulu Sejmu.

Po wybuchu II wojny światowej K. Wolny wyjechał z Katowic. Osiedlił się we Lwowie, gdzie założył Śląski Komitet Uchodźców. Zmarł 9 listopada 1940 r. we Lwowie. Tam został pochowany na cmentarzu jezuitów.

Na skutek starań wnuka oraz władz wojewódzkich 6 czerwca 2012 r. odbył się ponowny pogrzeb Konstantego Wolnego. Marszałek został pochowany w pobliżu Wojciecha Korfantego na cmentarzu w Katowicach, przy ul. Francuskiej.