Oddział Grafiki
7 V 2013 - 4 IX 2013
Grafiki studentów ASP w Katowicach inspirowane twórczością Hansa Bellmera
W poczytnym piśmie paryskich surrealistów „Minotaure” (Nr 6, zima, 1934-35, s. 30–31) ukazały się zdjęcia młodego wówczas niemieckiego grafika – Hansa Bellmera (1902–1975). Urodzony w Katowicach, mieszkający w młodości w kamienicy przy ulicy Kościuszki 47, artysta zaprezentował francuskiemu odbiorcy serię lalek – wykonanych z gipsu, lnu i drewna fragmentów ciał młodych dziewcząt, zmaltretowanych rozczłonkowaniem, okaleczonych i zdekompletowanych, z głowami o oczach wyrażających uduchowienie, a jednocześnie śmiertelny strach. Tłumacząc znaczenie tych zaskakujących przedstawień, Bellmer odsyłał widzów do ciemnych zakamarków podświadomości, w których władały nieposkromione instynkty agresji i seksu, ujawnione dzięki modnym wtedy badaniom twórcy psychoanalizy – Zygmunta Freuda.
Mieszkający już wtedy w Berlinie katowiczanin wizją manekinów z protezami zamiast kończyn samotnie przeciwstawiał się kultywowanemu w nazistowskich Niemczech ideałowi sprawności fizycznej, mającej dowodzić przewagi Aryjczyków nad innymi rasami ludzkimi. Automatyczne panny artysty były zapisem osobistych doświadczeń: zauroczenia młodocianą kuzynką z Kassel – Ursulą Naguschewsky, obejrzenia słynnej opery Opowieści Hoffmanna Jacquesa Offenbacha, a także otrzymania od matki kufra z zabawkami, którymi Bellmer bawił się w dzieciństwie w swym rodzinnym mieście. To wywołało wspomnienia utrwalone w formie kontrowersyjnego cyklu o tajemniczym tytule Lalka, wariacje na temat montażu rozczłonkowanej małolaty.
Francuzi uznali dzieła Niemca z Katowic za prawdziwe objawienie, jednak w jego śląskiej ojczyźnie piętnująca zakłamanie i kompleksy drobnomieszczaństwa sztuka erotyczna przyjmowana była z dużym dystansem. Dopiero XXI wiek docenił siłę Bellmerowskiej wizji. Fotografie, grafiki i rysunki tego – najbardziej dziś w świecie docenianego – katowickiego twórcy stały się inspiracją dla młodych adeptów miejscowej Akademii Sztuk Pięknych, którzy postanowili na nowo opracować wciąż aktualne wątki zapożyczone z dzieł klasyka surrealizmu znad Rawy. Ukoronowaniem ich starań jest niniejsza wystawa.
Irma Kozina
Autorzy prac:
Lena Achtelik, Judyta Bernaś, Maciej Cholewa, Michał Cygan, Kamil Kocurek, Aleksandra Kwiecińska, Maja Maciejko, Daria Malicka, Magdalena Nazarkiewicz, Agata Rokita, Natalia Romaniuk, Dobrosława Rurańska, Paweł Siodłok, Monika Sojka, Dominika Staniaszek, Danuta Tojka, Jakub Zdejszy, Dominika Żłobińska.
Oprócz prac powstałych w Pracowni Grafiki Cyfrowej prof. Adama Romaniuka i asystent Marty Pogorzelec, do udziału w wystawie zostali zaproszeni również studenci pracujący pod kierunkiem: prof. Jana Szmatlocha, prof. Waldemara Węgrzyna, dr Darka Gajewskiego, dr Katarzyny Dziuby, dr Doroty Nowak-Rodzińskiej.