Budynek główny
22 X - 11 XII 2011
Abstanowka willowo-pałacowa – takimi to, typowymi dla siebie słowy, donosił o miejscu zakwaterowania w Katowicach swej ukochanej żonie, Jadwidze z Unrugów Witkiewiczowej, jej niesforny i genialny mąż – Stanisław Ignacy Witkiewicz dnia 15 grudnia 1934 r.
Siedemdziesiąt siedem lat później, Muzeum Historii Katowic, obchodzące właśnie trzydziestolecie swego istnienia i posiadające w zbiorach wspaniałą kolekcję kilkudziesięciu dzieł Witkacego próbuje rozwiązać zagadki związane z pobytem w naszym mieście wybitnego artysty i jego portretów. Na dwudziestu sześciu z nich widnieje twarz tej samej kobiety, Asymetrycznej Damy, czyli Eugenii Wyszomirskiej-Kuźnickiej, którą zawiłe losy sprowadziły prawdopodobnie tuż po II wojnie światowej do Katowic. Tu mieszkała, najpierw przy ulicy Zabrskiej, później przy Poniatowskiego, tu też prowadziła zakład fotograficzny specjalizujący się w stylizowanych zdjęciach ślubnych. W 1968 r. katowickie BWA jako pierwsze pokazało kolekcję jej portretów. Tuż przed śmiercią, w 1979 r. kilkakrotnie spotykała się i rozmawiała z panią Marią Krysiak, kuratorem naszej wystawy, a potem ofiarowała obrazy i inne pamiątki do zbiorów nie istniejącego jeszcze, a planowanego muzeum miejskiego, pośrednio wspierając jego powstanie w kwietniu 1981 r.
I można powiedzieć: od Witkacego się zaczęło. Dziś przed naszym Muzeum stoi jego postać, wyrzeźbiona przez Tomasza Wenklara, od dawna zafascynowanego tym niezwykłym twórcą. Jego imię nosi także nasza sala koncertowa, w której, w iście witkacowskim zmięszaniu, występują badacze nauk humanistycznych i artyści sztuk wszelakich, przyczyniając się do kształcenia myśli i emocji odwiedzających nas katowiczan, zgodnie z zaleceniem mistrza: Nic nie może nas uwolnić od obowiązku maksymalnego dbania o nasz własny mózg i mózgi ludzi z którymi żyjemy!
Nasze trzydziestolecie nie mogłoby się obejść bez prezentacji tej wyjątkowej kolekcji, której oczywiście poświęciliśmy już sporo wystaw, wykładów i publikacji, wraz z ostatnim, wciąż dostępnym albumem, ze wstępem mojego autorstwa i płytą nagraną wraz z Bogdanem Mizerskim w 2003 r., pt. Pałam chęcią rysowania Jej Asymetrji… Witkacy.
Ponieważ jednak nie uważamy, że to „aż” 30 lat, tylko że „dopiero” 30 lat, więc miast podsumowań planujemy przyszłość. Czyż mogłoby w niej zabraknąć naszego intrygującego i niekonwencjonalnego dobrodzieja? Zatem, zapraszamy na najnowszą ekspozycję pt. Abstanowka willowo-pałacowa, czyli pytania o Witkacego w Katowicach. A korzystając z okazji, stawiamy, sobie i Państwu, pytania, które i nam wiele razy zadawano. Pytania, na które szukamy i będziemy szukać satysfakcjonujących odpowiedzi. Pytania o Witkacego w Katowicach. Czy był w naszym mieście lub w okolicach? Jak długo? Jak często? Co tu robił? Czy pozostały jakieś ślady tych bytności? Gdzie mieszkał? Kto go zapraszał? Z kim się spotykał? Co zrobiło na nim największe wrażenie? Czy rozmawiał z kimś o sztuce i filozofii? Czy próbował wystawić swoje dramaty? Gdzie? Czy tworzył jakieś portrety? Czyje? Przyjaciół czy klientów swojej firmy, których specjalnym biletem zawiadamiał o swym przybyciu. Kim oni byli? Czy był wśród nich ktoś wyjątkowy? Czy jeszcze żyją oni lub ich potomkowie? Czy nadal przechowują wśród swych rodzinnych skarbów pamiątki po spotkaniu z ekscentrycznym, ale i fascynującym artystą i myślicielem? Czy Witkacy korespondował z kimś, kto tu mieszkał? Czy wśród jego najbliższych przyjaciół byli ludzie urodzeni bądź związani zawodowo z Katowicami lub Śląskiem? Czy katowiczanie jeździli do Zakopanego wypoczywać i zdarzało im się, niejako przy okazji, zamówić swój portret u modnego malarza? A może ktoś wie, że jego babcia lub dziadek byli portretowani przez Witkacego, ale dzieło zostało np. sprzedane lub zaginęło w dziejowych odmętach i trzeba by teraz w żmudnych porównaniach familijnych albumów i katalogów obrazów szukać uderzającego podobieństwa do któregoś z anonimowych modeli z licznych portretów kobiecych, męskich i dziecięcych?
Na niektóre z tych pytań znamy już konkretne odpowiedzi, co do kilkunastu mamy podparte dowodami przypuszczenia. Są i takie rozwiązania, które pojawiając się, rodzą następne, jeszcze trudniejsze problemy. Niektóre wciąż nam się wymykają lub wprowadzają w ślepe uliczki podejrzeń.
Więc zwracamy się do Was, Drodzy Widzowie, Słuchacze, Czytelnicy, Zwiedzający, z serdeczną prośbą o pomoc! Bez Was będzie nam niezwykle trudno rozwiać, często zupełnie nieprzejrzyste, tumany czasu, dotrzeć do ukrytych w głębokich szufladach dokumentów, zaglądnąć do sztambucha prababci lub wspomnień męża siostry dziadka. Nie damy rady sami przejrzeć tego, co stoi za szafą lub wisi na ścianach śląskich mieszkań, co zostało wywiezione przez spadkobierców do innych miast.
Prosimy Was o kontakt osobisty lub mailowy na adres:
Aby rozbudzić Waszą pamięć i detektywistyczną inwencję, zapraszamy na wystawę, na której sporo podpowiedzi i kolejne pytania. Zapraszamy także na trzy przygotowane przeze mnie, autorskie i bogato ilustrowane wykłady o Witkacym, jego niezwykłej twórczości i jego fascynujących kobietach, a także o modzie i obyczajach w dwudziestoleciu międzywojennym. Dokładny plan poniżej.
Zachęcamy także do odwiedzenia stoiska z przeróżnymi wydawnictwami naszego Muzeum, które znajdzie się na Targach Książki organizowanych w dniach 20-23.10.2011 r. w katowickim Spodku, gdzie będzie można porozmawiać również z wieloma autorami muzealnych wystaw i publikacji. Zainteresowanych Witkacym zapraszam szczególnie w czwartek, 20 października, w godz. 11.00-15.00, kiedy będzie tam obecna pani Maria Krysiak, oraz w sobotę, 22 października między godz. 12.00 a 16.00, kiedy to przypada moja kolej na spotkanie z Państwem.
Do zobaczenia!
Natalia Kruszyna
Muzeum Historii Katowic
Wystawa Abstanowka willowo-pałacowa czyli pytania o Witkacego w Katowicach otwarta będzie w dniach 22.10 – 20.11.2011 r. w Muzeum Historii Katowic przy ul Szafranka 9 w Katowicach.
Także tutaj, w sali im. Witkacego, odbędą się otwarte dla publiczności wykłady komisarz wystawy Natalii Kruszyny:
26.10.2011 r. (środa) g. 17.00 Witkacy – niezwykła biografia – nadzwyczajne portrety.
9.11.2011 r. (środa) g.17.00 Lata dwudzieste… Lata trzydzieste… Moda i obyczaje w okresie międzywojennym.
20.11.2011 r. (niedziela) g.17.00 Kobiety Witkacego.