Budynek główny
10 V - 25 IX 2011
Na początku była lalka, którą uważa się za najstarszą zabawkę ludzkości. Znana już od czasów prehistorycznych, stanowiła ważny element praktyk magicznych, odgrywała istotną rolę w obrzędowości i wierzeniach, w końcu stała się, tylko czy aż, zabawką ̶ przedmiotem ukochanym przez dzieci. Była i jest towarzyszką najmłodszych lat, powiernicą najskrytszych tajemnic, setki razy przytulaną, przebieraną, całowaną przez małe i większe dziewczynki. Zabawką, z której ciężko się wyrasta, i z którą trudno się rozstać w dorosłym życiu.
Lalkom od zawsze towarzyszyły domy lalek oraz całe lalkowe gospodarstwa. Ich początków możemy szukać już u ludów prymitywnych i w czasach starożytnych. Najstarsze lalki i miniaturowe sprzęty odnajdywano w osadach i w grobach dzieci, gdyż zwyczajowo dziecku, które nie doczekało dorosłości, składano do grobu jego zabawki.
Jednakże ich popularność i rozwój przypada w okresie od XVII do XIX wieku, zwłaszcza w Niemczech i Anglii, a także w Holandii, Francji i we Włoszech. W każdym z tych krajów znajdują się obecnie muzea zabawek, gromadzące domki dla lalek, które są swoistym dokumentem czasu, w którym powstały. Konstrukcje domów to wierne modele budynków istniejących w danej epoce. Także ich miniaturowe wnętrza odzwierciedlają oryginalny podział na poszczególne pomieszczenia: sypialnie, kuchnie, bawialnie, salony, łazienki, piwnice i wiele innych.
Umeblowane i wyposażone w przedmioty i urządzenia zrobione identycznie jak pierwowzory, z takich samych tworzyw i materiałów, a często nawet przez tych samych rzemieślników, którzy zaopatrywali prawdziwe domy. Stolarze wykonywali miniatury mebli, malarze malowali swe dzieła w odpowiedniej do domku skali, maleńką ceramiką zajmowali się garncarze, a ludwisarze odlewali komplety cynowych naczyń do kuchni. Domki zamieszkiwane były przez lalki, które wyobrażały wszystkie postaci rodziny, łącznie ze służbą. Ich ubrania, buty, kapelusze były uszyte przez krawców, szewców i kapeluszników.
Oczywiście na takie domki mogli sobie pozwolić jedynie ludzie najbogatsi, znajdowały się one na dworach królewskich i książęcych lub w domach arystokracji.
Mniejsze i uboższe domki produkowane były w całości w wyspecjalizowanych warsztatach rzemieślniczych, aczkolwiek także ich wyposażenie odzwierciedlało pochodzenie społeczne i status materialny właściciela.
Dzięki takiej drobiazgowej dbałości o wszystkie elementy, jakie składały się na domek dla lalek, na detale, które były dopełnieniem znakomitej całości, współcześni badacze kultury, historycy ,socjolodzy, a także odwiedzający wystawy w muzeach mogą traktować domki jak nieskończone źródło wiedzy o ludziach, o tym jak i gdzie żyli, czym się otaczali. Począwszy od olbrzymich domów z wieloma pomieszczeniami, poprzez nieduże, złożone z podłogi, z dwóch lub trzech ścianek pokoiki, a skończywszy na niezliczonej ilości miniaturowych sklepików, klas szkolnych, kuchni ̶ wszystkie te zabawki – nie zabawki, są niezwykłymi, trójwymiarowymi nośnikami minionego czasu.
Bożena Donnerstag
Prezentowane na wystawie obiekty pochodzą ze zbiorów:
Rodziny Sosenko z Krakowa, Anety Popiel – Machnickiej i Agnieszki Krasickiej z Warszawy, Beaty Powązki z Rzeszowa, Adelajdy Toll z Katowic oraz z Miejskiego Muzeum Zabawek w Karpaczu, Muzeum Śląskiego i Muzeum Historii Katowic
Wystawie Dom lalki towarzyszy prezentacja prac Sławomira Chrystowa wykonanych specjalnie na potrzeby tej ekspozycji. Należą do cyklu nazwanego przez artystę Przez dziurkę od klucza.
Sławomir Chrystow należy do wybijających się grafików swojego pokolenia uprawiających trudną i pracochłonną sztukę linorytu. Jego profesjonalizm i zachwycająca perfekcja warsztatowa zadziwia dbałością o każdy szczegół i urzeka pomysłowością i finezją wykonania. Jest mistrzem w zaszyfrowywaniu znaczeń, posługuje się symbolem
i uniwersalną ikonografią. W swojej twórczości artysta łączy teraźniejszość z przeszłością, prawdę z fikcją. Jest otwarty na świat baśni i mitów. Stąd fascynujące obrazy ludzi i zwierząt wtopione w ten świat magii, zagadek i nieodkrytych tajemnic. Artysta uprawianie grafiki porównuje do czarującego spaceru poza przeciętnością i tęsknotą do przeżywania wielkiej przygody, a swoje migracje twórcze przeobraża w pasjonującą podróż. Jest wędrowcem poszukującym swojego miejsca – z jego prac emanuje wnikliwe spojrzenie na egzystencjalny los człowieka z jego pragnieniami, nie zawsze spełnionymi marzeniami oraz doświadczeniami, z jakimi przychodzi mu się zetknąć w jednym, niepowtarzalnym życiu.
Ewa Liszka
Sławomir Chrystow – artysta plastyk. Urodzony w Warnie w 1976 roku. W latach 1996–2001 studiował na Wydziale Grafiki Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie uzyskał dyplom w pracowni drzeworytu u prof. Zbigniewa Lutomskiego. Uprawia grafikę warsztatową i rysunek, specjalizuje się w linorycie.
Wystawy indywidualne:
1997 – wystawa rysunków w Centrum Sztuki Współczesnej w Warnie (Bułgaria),
2003 – wystawa linorytów w Galerii ZPAP „Sukiennice” w Krakowie,
2003 – wystawa linorytów w Muzeum Historii Katowic w Katowicach,
2008 – wystawa w galerii NAUTILUS w Krakowie,
2008 – wystawa grafiki Śląskie legendy w Opawie w ramach Festiwalu Sztuki
Mýty & Legendy z cyklu Bezručova Opava,
2009 – wystawa grafiki Mity i legendy w Muzeum Historii Katowic w Katowicach,
2010 – wystawa Linoryty – Sławomir Chrystow w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
Ważniejsze wystawy zbiorowe:
1999 – Międzynarodowe Biennale Grafiki w Warnie (Bułgaria),
– Grafika grafików w klubie „Pod Ręką” w Krakowie,
2001 – wystawa sztuki współczesnej w filharmonii krakowskiej Niezbędny luksus w życiu,
– Biennale Exlibrisu w Sant Niklaas (Holandia),
2002 – Mały format: Adam i Ewa w Galerii ZPAP „Sukiennice” w Krakowie,
- wystawa uczestników warsztatów w Izmirze (Turcja) w „Galerii Młodych” w Krakowie,
2003 – wystawa grafiki Czarne na białym w Galerii ZPAP „Sukiennice” w Krakowie,
– Biennale Exlibrisu w Rijece (Chorwacja),
2004 – wystawa grafiki Czarne na białym w Galerii ZPAP „Sukiennice” w Krakowie,
2006 – wystawa grafiki Z pracowni graficznej w Galerii „Pryzmat” ZPAP w Krakowie.
Nagrody:
2003 – Grand Prix w konkursie Grafika Miesiąca, ZPAP Okręg Krakowski,
– II nagroda w konkursie Grafika Miesiąca, ZPAP Okręg Krakowski,
2005 – Grand Prix w konkursie Grafika Miesiąca, ZPAP Okręg Krakowski,
2005 – Stypendium Twórcze Miasta Krakowa,
2008 – Warsztaty sztuki ebru w Istambule (Turcja).