Dział Etnologii Miasta. Nikiszowiec
Grupa Janowska 1946-2016
Grupa Janowska powstała w 1946 r. przy Świetlicy Związku Zawodowego Górników na Nikiszowcu. Zrzeszała malarzy amatorów – pracowników kopalni „Wieczorek”. Tworzyli ją: Teofil Ociepka, Paweł Wróbel, Gerard Urbanek, Bolesław Skulik, Paweł Stolorz, Leopold Wróbel. W 1951 r. dołączył do nich Ewald Gawlik, a w 1955 r. – Erwin Sówka.
Grupa składała się z prawdziwych indywidualności, z których każda zyskała sławę nieprzeciętnego twórcy o silnie oryginalnych cechach. Sławę zdobyli zarówno indywidualnie, jak i jako Grupa.
Za najwybitniejszego przedstawiciela Grupy uznano Teofila Ociepkę. Jego wystawy organizowano w galeriach całej Europy.
Działania Grupy Janowskiej stały się inspiracją dla Lecha Majewskiego – twórcy poetyckiego filmu Angelus.
Grupa Janowska działa nieprzerwanie od 70 lat. Współcześnie artyści skupieni w Grupie Janowskiej spotykają się w Filii MDK „Szopienice – Giszowiec” w Katowicach. Szesnaście osób połączyła pasja tworzenia, miłość do śląskiej kultury i pamięć o pierwszych artystach przyzakładowego koła plastycznego kopalni w Nikiszowcu.
Teofil Ociepka (1891–1978) urodził się w Janowie. Był maszynistą na kopalni „Wieczorek”. Członek Loży Różokrzyżowców, jeden z przywódców Janowskiej Grupy Okultystycznej. Interesował się magią, proroctwami, kabalistyką, interpretacją snów, jasnowidztwem i śląskimi wierzeniami. Malował po to, by ukazać odwieczną walkę sił dobra i zła.
Paweł Wróbel (1913–1984) urodził się w Szopienicach. Był górnikiem kopalni „Wieczorek”. Jego malarstwo charakteryzuje bardzo bogata kolorystyka i wielość motywów. Tematykę stanowiły typowe dla Śląska krajobrazy hałd, kopalń, familoków, a postacie przedstawiane były w codziennych sytuacjach.
Ewald Gawlik (1919–1993) urodził się w Nikiszowcu. W międzywojniu uczeń Pawła Stellera i Wolnej Szkoły Malarstwa w Katowicach. Po II wojnie światowej został górnikiem w kopalni „Wieczorek”. Swoimi obrazami dokumentował znikający świat śląskich pejzaży i obyczajów w scenerii Giszowca i Nikiszowca.
Erwin Sówka urodził się w 1936 r. w Giszowcu. Był górnikiem kopalni „Wieczorek”. Przystąpił do Grupy w 1955 r. W swej twórczości nawiązuje do kultury Dalekiego Wschodu. Mieszka i tworzy w Katowicach.
Gerard Urbanek (1919-1976) Pracował w kopalni „Wieczorek” . Jego malarstwo wyróżniają żywe kolory, zestawione kontrastowo. Przedstawiał postacie w codziennych sytuacjach, w czasie pracy, zabawy, odpoczynku.
Bolesław Skulik (1906-1986) urodził się w Janowie. Był uczniem Teofila Ociepki. Od 1932 roku należał do Loży Różokrzyżowców w Wittenberdze. Interesował się ezoteryką i parapsychologią. Malował wiele portretów i autoportretów.
Paweł Stolorz (1894-1961) urodził się w Szopienicach. Malował wyłącznie na papierze, techniką akwareli. Przedstawiał pejzaż miejski Szopienic i okolic, zapamiętany z czasów młodości.
Leopold Wróbel (1922-1985) urodził się w Szopienicach. Oprócz malarstwa zajmował się także rzeźbą i metaloplastyką. Najczęściej przedstawiał widoki z Łętowni i Szopienic, a także kwiaty czy wizerunki bliskich osób.
Wystawom „Grupa Janowska 1946 – 2016” oraz „Wokół Mistrzów Grupy Janowskiej” towarzyszy projekcja filmów archiwalnych TVP S.A.
„Podróż Erwina”, reż. Adam Sikora, 2005 r.
„Van Gogh z Giszowca”, reż. Marianna Dufek - Durczok, 2005 r.
„Ewalda Gawlika śląskie malowanie” ,reż. Wiesław Głowacz, 1990 r.
„Malarstwo naiwne Erwina Sówki”, reż. Marianna Dufek -Durczok, 2001 r.
„A życie toczy się dalej- Paweł Wróbel, autorstwa Ewa Kozik, 2015 r.