Dział Etnologii Miasta. Nikiszowiec
3 II - 24 IV 2016
GRUPA JANOWSKA 2016. SAMI O SOBIE
O Grupie Janowskiej napisano już wszystko lub prawie wszystko. Przez 70 lat istnienia tego jedynego w swoim rodzaju zespołu osób połączonych pasją tworzenia powstało wiele książek, katalogów i opracowań, które dawały lub próbowały dawać odpowiedź na nurtujące wszystkich pytanie: jak to się stało?
Jak to się stało, że właśnie w tym miejscu, czasie i przestrzeni pojawiło się nagle tylu ludzi z potrzebą opisywania świata poprzez swoje obrazy i rzeźby?
Jak to się stało, że nie mając artystycznego wykształcenie, malują tak, że ich dzieła znajdują się w polskich i zagranicznych muzeach, że chwalą się nimi prywatni kolekcjonerzy?
Jak to się stało, że dzięki nim postrzegany stereotypowo jako „czarny” Śląsk stał się pełen barw, słońca i zieleni – przecież tu „tylko kopalnie i kominy”?
Jak to się stało, że Grupa istnieje już 70 lat, przez co ma się poczucie ciągłości istnienia czegoś nieuchwytnego, a potrzebnego do życia jak woda i powietrze?
Od 1946 roku, kiedy to Otton Klimczok skupił wokół siebie zespół plastyczny malarzy nieprofesjonalnych tworzących początkowo w świetlicy, później w klubie, w końcu w Zakładowym Domu Kultury kopalni „Wieczorek”, w Grupie Janowskiej pojawiali się różni artyści. Oryginalni, utalentowani. Indywidualiści i tacy, którzy woleli płynąć razem. Bardzo naiwni i tacy, których prace można powiesić obok dzieł akademików. Lubujący się w fantastyce i symbolach, ale także miłośnicy swojej „małej ojczyzny”, śląskich mitów i wierzeń. Dokumentaliści życia codziennego i odświętnego w najbliższej okolicy – Giszowcu, Janowie, Nikiszowcu, Szopienicach, malarscy archiwiści życia sprzed lat i tego, w czym mogą uczestniczyć tu i teraz.
Rok 2016 to rok kolejnego jubileuszu istnienia Grupy Janowskiej. Dziś jej siedzibą jest Fila MDK „Szopienice-Giszowiec” przy ul. Hallera 28. Na zawsze odeszli ludzie, dzięki którym 70 lat temu wszystko się zaczęło: Otton Klimczok i Zygmunt Lis oraz artyści tworzący w Grupie Janowskiej: Teofil Ociepka, Paweł i Leopold Wróblowie, Ewald Gawlik, Antoni Jaromin, Bolesław Skulik, Gerhard Urbanek, Eugeniusz Bąk i Paweł Stolorz. Osobą łączącą historyczną Grupę Janowską z Grupą dzisiejszą jest wciąż malujący Erwin Sówka, który za swą długoletnią twórczość został honorowym członkiem Grupy. Zaszczyt ten przypadł również kolekcjonerowi sztuki nieprofesjonalnej, Gerardowi Trefoniowi, od samego początku wspierającemu i promującemu malarstwo naiwne, a w swych zbiorach posiadającemu także obrazy artystów Grupy Janowskiej.
Na najnowszej historii swój ślad pozostawił nieżyjący już Helmut Matura. Dzięki niemu zespół istniał, tworzył, jeździł na plenery, brał udział w wystawach i mógł obchodzić kolejne jubileusze. Przyjmował też pod swoje skrzydła malarzy z miast, w których likwidowano domy kultury, dlatego dzisiaj Grupa Janowska to nie tylko artyści z Janowa, Nikiszowca, Giszowca oraz Szopienic, ale także spoza Katowic, a nawet spoza Śląska!
Dziś Grupie Janowskiej przewodzi Sabina Pasoń – energetyczna nikiszowianka potrafiąca scalić zespół zdominowany przez mężczyzn. Oprócz niej w Grupie są jeszcze tylko dwie kobiety – malarki: Stefania Krawiec i Sylwia Gromacka-Staśko. Reszta to mężczyźni wnoszący do zespołu swój nieprzeciętny humor, swoje pasje, pomysły: Jan Czylok, Antoni Długi, Janusz Gawlik, Andrzej Górnik, Grzegorz Haiski, Jan Jagoda, Czesław Jurkiewicz, Paweł Kurzeja, Andrzej Lubowiecki, Zdzisław Majerczyk, Dieter Nowak, Piotr Porada i Artur Śmieja.
W pracowni Grupy Janowskiej jest wiele światła – tego prawdziwego, wpadającego przez szyby okien i tego wewnętrznego, które bije z twarzy artystów. Każdy, kto chociaż raz poczuje atmosferę tego miejsca, zapach farb i terpentyny, usłyszy rozmowy i ciche pociągnięcia pędzli na płótnie, zobaczy ścianę z pracami nieżyjących już członków Grupy, zrozumie – jak to się stało…
Przebywanie wśród ludzi połączonych umiłowaniem sztuki, potrzebą pokazania innym swojego intymnego mikroświata, umiejętnością rozumienia drugich i dyskutowania o swojej twórczości spowodowało, że Grupa istnieje. A dzięki trwającym w niej i tworzącym ma szanse na kolejne rocznice, nawet na jubileusz 100-lecia.
O Grupie Janowskiej pisało już wielu wybitnych znawców jej fenomenu. Dzisiaj oddajemy głos tym, którzy w 2016 roku tworzą Grupę. Twórcy odpowiedzieli na proste, ale ważne pytania: dlaczego malują, co ich pasjonuje, a co inspiruje, czym jest dla nich sztuka?…Wypowiedzią artysty jest jego dzieło. Dopełnienie obrazów prezentowanych na naszej wystawie stanowią bardzo osobiste, często zaskakująco szczere wyznania malarzy. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć świat ludzi umiejących zatrzymać się na dłużej w codziennym biegu, potrafiących robić „coś innego”, nowego, oddających się z pełnym poświęceniem twórczości. Nie każdy jest do tego zdolny…
Bożena Donnerstag
Wystawie będą towarzyszyć następujące wydarzenia:
20.02.2016 r. godz. 12.00 – oprowadzanie kuratorskie po wystawach „Mistrzowie Grupy Janowskiej” oraz „Grupa Janowska 2016. Sami o sobie” – z towarzyszeniem i autorskim komentarzem artystów
15–19.02.2016 r. – „Zima w mieście” – 10.00–12.00 malowanie z artystami Grupy Janowskiej – zajęcia dla grup zorganizowanych, zapisy w Oddziale , nr tel.32 353 9559 wew. 5
22–26.02.2016 r. – „Zima w mieście” – 10.00–12.00 malowanie z artystami Grupy Janowskiej – zajęcia dla grup zorganizowanych, zapisy w Oddziale , nr tel.32 353 9559 wew. 5
1.03.2016 r. godz. 16.30 – zwiedzanie pracowni Grupy Janowskiej w Szopienicach (zapisy w Oddziale, nr tel.32 353 9559 wew. 5 )
19.03.2016 r. godz. 12.00–14.00 „Zaglądamy malarzom przez ramię” – spotkanie z artystami Grupy Janowskiej w oddziale MHK w Nikiszowcu
5.04.2016 r. godz. 14.00 zwiedzanie pracowni Grupy Janowskiej w Szopienicach (zapisy w Oddziale, nr tel.32 353 9559 wew. 5)
19.04.2016 r. od godz. 11.00 – „Zaglądamy malarzom przez ramię” – spotkanie z artystami Grupy Janowskiej w oddziale MHK w Nikiszowcu
Lekcja muzealna – „Malowanie. Lubię to!” – zapisy, prowadzenie Bożena Donnerstag (zapisy w Oddziale, nr tel.32 353 9559 wew. 2 lub 570 162 126 )
Warsztaty dla dzieci „Co artysta miał na myśli, czyli zagadkowe obrazy” – prowadzenie Angelika Szepiszczak (zapisy w Oddziale, nr tel.32 353 9559 wew. 5)