Dział Etnologii Miasta. Nikiszowiec
Błękitni Ludzie z Sahary i Sahelu.
Obrazy Rissy Ixy z kolekcji Adama Rybińskiego.
Tuaregowie są berberyjskojęzycznym ludem pasterskim zamieszkującym Saharę Centralną i Południową oraz sąsiednie stepy Sahelu. Przodkowie ich pozostawili na saharyjskich skałach malowidła i ryty przedstawiające głównie wielbłądy oraz dosiadających je jeźdźców. Dziś Tuaregowie są muzułmanami, a w sztuce islamu przedstawienia figuralne są zakazane.
Rissa Ixa, autor dzieł prezentowanych na tej wystawie, jest Tuaregiem. Urodził się w obozowisku pasterskim na pograniczu Mali i Nigru w 1946 roku. Jest pierwszym – i jak na razie jedynym – malarzem tuareskim. O swej drodze artystycznej sam opowiada tak: „W mej rodzinie mężczyźni i kobiety nauczali mnie historii Tuaregów i zapoznawali ze sztuką i pismem tamaszek. Najpierw rysowałem na piasku. W 1959 roku wyjechałem do Niamej, gdzie nadal malowałem na wszystkim, czym dysponowałem. Podczas spotkań z innymi artystami mogłem obserwować i uczyć się różnych technik malarskich. Żyję, tworzę i działam, aby kultura tuareska przetrwała, zachowując swą podstawę: szacunek dla tradycji i ludzi”.
Na swych obrazach Rissa Ixa przedstawia przede wszystkim tradycyjne życie Tuaregów. Maluje również wielkich wodzów i elementy kultury wspólne wszystkim grupom tuareskim, np. znaki pisma tifinagh, namioty, tarcze, charakterystyczne ozdoby. Bazując na tradycyjnym zdobnictwie tuareskim, tworzy również geometryczne, niefiguralne kompozycje. Projektuje też dla Tuaregów nowe stroje. Zupełnymi unikatami w jego twórczości są prezentowane na wystawie dwa obrazy świadczące o zaangażowaniu artysty w walkę Tuaregów o niepodległość. Na jednym z nich ukazuje współczesnych bojowników tuareskich poruszających się po pustyni samochodami terenowymi i grających na gitarach. Na drugim wojownik w jednej ręce trzyma tarczę ze znakiem EZZA – symbolizującym walkę Tuaregów – drugą zaś, uzbrojoną w tradycyjny miecz, podnosi i zdaje się nawoływać swój lud do boju.
Prace Rissy Ixy były eksponowane na różnych wystawach malarzy naiwnych, między innymi w Stanach Zjednoczonych, Francji, Wybrzeżu Kości Słoniowej czy w Beninie. Dziś, dzięki Europejczykom, będącym jego główną klientelę, stały się szeroko znane. Niektóre z nich trafiły jako ilustracje do fundamentalnych prac poświęconych Tuaregom, autorstwa Edmunda Bernusa i Gian Carla Castellego Gattinary.
Rissa Ixa to także świetny bajarz i muzyk oraz nauczyciel pisma tifinagh. Jest też jednym z założycieli ADACTNN (Stowarzyszenie Rozwoju Sztuki i Kultury Tradycyjnej Nomadów Nigru). Uważa się za rzecznika kultury tuareskiej. Ma kilku uczniów, niestety nie Tuaregów. Na wystawie przedstawiamy obraz jednego z nich – Issiakou Abdoul Rahima (z ludu Dżerma). Na obrazie tym wojownicy tuarescy z ugrupowania MNLA jadą swymi samochodami, by wyzwolić i bronić Azawadu.
Wszystkie zgromadzone na tej wystawie dzieła pochodzą z prywatnej kolekcji Adama Rybińskiego.