Gęby. Jerzy Duda-Gracz
autor: Natalia Kruszyna
wydawnictwo: Muzeum Historii Katowic, 2001
stron: 96
cena: nakład wyczerpany
Zamówienia prosimy kierować do Działu Edukacji i Promocji tel. 32 2561810, 32 2090021 wew. 126; e-mail:
Pierwsza próba podsumowania znakomitej, acz zapoznanej twórczości portretowej najpopularniejszego polskiego powojennego artysty. Obrazy te, choć często wybitne, rozproszone są w wielu kolekcjach prywatnych i muzealnych czy teatralnych magazynach i dlatego też w większości są nieznane szerszej publiczności, a nawet specjalistom.
Katalog ilustrowany jest kilkudziesięcioma kolorowymi reprodukcjami. Natalia Kruszyna we wstępie w krótkiej i przystępnej, acz misternie skonstruowanej formie podaje wiele informacji o twórcy, kształtowaniu jego postaw artystycznych, jego epoce oraz podejmuje próbę stworzenia syntezy jego poszukiwań w dziedzinie portretu i autoportretu. Autorka ‒ w porozumieniu z rodziną artysty i w ścisłej współpracy z jego córką Agatą Duda Gracz ‒ stworzyła pełny i reprezentatywny dla wszystkich okresów twórczości malarza przegląd dzieł tej kategorii. Wykorzystując liczne cytaty i parafrazy fragmentów powieści Ferdydurke Witolda Gombrowicza, wskazuje na wyjątkową zbieżność Gombrowiczowskiej koncepcji ,,gęby" oraz twórczości, światopoglądu i losów Dudy-Gracza. Ciekawym pomysłem było też podjęcie próby stworzenia słownego portretu mistrza w oczach innych ludzi dzięki wykorzystaniu ciepłych i pełnych blasku wspomnień jego uczniów, przyjaciół i znajomych. Te czasem krótkie, jednozdaniowe, czasem dłuższe wypowiedzi pokazują go czytelnikowi od nieznanej, osobistej strony.